دیابت و زنگ ورزش
تریتانیوز – علیرضا سوری – ورزش برای پرورش جسم و روح کودک و نوجوان امری ضروری و اجتناب ناپذیراست. بدون تردید تمام کودکان و نوجوانان، اعم از دیابتی و غیر دیابتی برای پرورش جسم و روحشان به بازی و ورزش نیاز دارند. با بازی و فعالیت های جمعی و گروهی است که کودک و نوجوان با مهارت‌های اجتماعی و تعامل گروهی آشنا می شود و درمی‌یابد که برای موفق بودن درآینده باید با افراد و مشاغل مختلف ارتباط و تعامل داشته باشد و این ارتباط و تعامل را می تواند از طریق بازی و ورزش تجربه نماید.
کودکان و نوجوانان دیابتی در قالب بازی و ورزش در می‌یابند که گرچه در زمینه دیابت ممکن است نسبت به سایرین نیاز به مراقبت وتوجه بیشتری داشته باشند، اما با کنترل قندشان می توانند مثل سایرافراد جامعه ابراز وجود نموده ، توانایی‌ها و مهارت‌هایشان را در میان گروه همسالان بروز دهند. به این ترتیب، علاوه بر بالا بردن اعتماد به نفس ، عزت نفسشان را نیز ارتقاء می بخشند.
کودک و نوجوان دیابتی برای انجام بهینه کارهای روزمره همچون ساير همسالان غير ديابتي خود نیاز به تناسب اندام، عضلات قوی و ورزیده، چابکی، تعادل، هماهنگی و … دارد و این قابلیت ها بی تردید با ورزش و فعالیت های بدنی منظم و برنامه ریزی شده به دست می آید و بدون داشتن این ویژگی ها، فرد کارایی مطلوب را در امور روزمره نخواهد داشت.
لازم است کودک و نوجوان دیابتی و حتی غیردیابتی بداند همه افراد، قدرتمندترین، سریع ترین وجسورترین و… نیستند اما با ورزش و تمرین برنامه ریزی شده و مناسب می توان در بازی‌ها و ورزش های مهارتی، ماهرتر و زبده تر شد!
علاوه بر اين، کودک و نوجوان دیابتی، همانند همه همسالان خود نیاز به تخلیه احساسات و هیجانات و رقابت سالم و سازنده دارد. او این رقابت سالم را می تواند در زنگ ورزش و با ایمنی کافی درگروه همسالان تجربه کند و از احساس لذت بخش و خوشایندی که برایش ایجاد می شود، بهره‌مند گردد.
کودکان و نوجوانان دیابتی ممکن است بیشتر از همسالانشان احساس افسردگی کنند. با توجه به این موضوع، بازی و ورزش بخوبی می تواند در ایجاد شادابی و نشاط همه افراد ، بخصوص کودکان و نوجوانان دیابتی بسیار مؤثر و مفید واقع گردد. بنابراین توصیه می شود اولیای گرامی و مربیان محترم تربیت بدنی آموزشگاه ها ، اهتمام کافی به این امر داشته باشند و تلاش نمایند این عزیزان را برای انجام فعالیت های ورزشی هرچه بیشتر دلگرم و هدایت کنند.
سخنی با اولیاي گرامی کودکان ونوجوانان دیابتی
اولیاي مدرسه بخصوص مدیر، معاونان، مربی بهداشت و دبیر ورزش را در جریان دیابت فرزند خود قرار دهید.
علائم قند بالا و پایین را به آنها یادآوری کنید. حتی بهتر است این موارد را برای ایشان بنوسید تا در مواقع ضروری با مطالعه و مرور سریع آن، بهتر بتوانند تصمیم گیری کنند.
به یاد داشته باشید که ورزش قند بالا را بالاتر و قند پایین را پایین تر می‌آورد، پس باید علائم افزایش و کاهش قند خون کودکان و نوجوانان عزیزدیابتی را آموخت و هر چند یک بار آنرا یادآوری و تأکید کرد که درصورت بالا و یا پایین بودن قند ( بیش از ۲۰۰و یا کمتر از ۹۰) نباید فعالیت ورزشی انجام دهد.
در مدرسه همواره پلاک دیابتی و شماره تماس اولیاء را برای مواقع ضروری همراه داشته باشند .
توصیه هایی به کودکان و نوجوانان دیابتی
– روزهایی که ورزش دارید ، مقداری مایعات شیرین برای مواقع اضطراری همراه داشته باشید و حتماً آنرا در محلی مناسب که دسترسی به آن در زنگ ورزش ممکن و آسان باشد قرار دهید.
– روزی که ورزش دارید حتماً دستگاه قند خون را همراه داشته باشید و درصورت لزوم قبل، حین و بعد ورزش، قندتان را کنترل کنید.
– به خاطر داشته باشيد که بیماران دیابتی تا ساعت ها بعد از ورزش ممکن است دچار کاهش قندخون شوند اما نگران نباشید با کمی دقت و هوشیاری به راحتی می توان مشکل را برطرف کرد.
– خوردن میان وعده در زنگ تفریح را فراموش نکنید! قبل و بعد از شروع ورزش مقداری شیر وبیسکویت یا ساندویچ کوچک نان و پنیر و سبزی یا مقداری میوه و… بخورید.
– اگر درمنطقه سردسیر زندگی می کنید و باید درحیاط مدرسه یا سالن ورزشی که هوای آن سرد است ورزش کنید باید بدانید که ورزش در هوای سرد چندان برایتان مناسب نیست! ورزش در هوای سرد بخصوص هوای سرد شدید، ممکن است قند خون تان را بهم بریزد. علاوه بر این، ممکن است کودکان و نوجوانان دیابتی زودتر از سایر همکلاسی هایشان به سرماخوردگی و آنفولانزا مبتلا شوند. همین ابتلا، علاوه بر درد وناراحتی خاص خود، قندخون تان را حسابی بهم بریزد!
پس ،زنگ ورزش حتماً کلاه و لباس ورزشی مناسب و گرم همراه داشته باشید .
نکته مهم : گرمکن و شلوار ورزشی خود را سر کلاس درس به تن نکنید چون در فضای گرم کلاس عرق می کنید و وقتی زنگ تفریح یا سایر اوقات مجبور باشید به حیاط بروید ممکن است سرما بخورید!
گرمکن و شلوار ورزشی را فقط در زنگ ورزش بپوشید !
زنگ ورزش حتما کفش و جوراب نخی، سبک و راحت به پا کنید! جوراب زبر و کفش سفت و تنگ یا سنگین ممکن است باعث زخم شدن پای شما و ایجاد مشكل پای دیابتی شود.
روزهای بارانی و برفی مواظب باشید کفش و جوراب تان خیس نشود و اگر خیس شد در اولین فرصت آنرا از پای خود در آورده و پای تان را خوب بشویید و خشک کنید.
هنگام فعالیت حتماً به میزان کافی آب بنوشید و نگذارید بدن تان حین فعالیت بدنی دچار کم آبی شود. نوشیدن آب علاوه بر کمک به تنظیم سوخت وساز بدن حین ورزش و بازی، به حرکت راحت تر خون در قلب ورگ ها کمک می کند.
بدون شک ورزش های نشسته و ساکن( مثل شطرنج)، جزو فعالیت های بدنی ورزشی محسوب نمی شوند پس سعی نکنید زنگ ورزش فقط بازی های نشستنی انجام دهید! بهتر است با بچه های دیگر بجوشید و با آنها جست و خیز کنید.
مواظب برخورد توپ یا تصادف سایر بازیکنان با صورت و بدن خود باشید. از بازی های پربرخورد در زنگ ورزش اجتناب کنید!
در صورت بروز هر گونه زخم ، خراشیدگی ، ضرب دیدگی ، کشیدگی ، در رفتگی و شکستگی، آنرا کاملاً جدی بگیرید و حتماً توسط پزشک دیابت معاینه شوید!
سخنی با دبیران محترم تربیت بدنی مدارس
کودکان و نوجوانان دیابتی بدون هیچ گونه دلسوزی وتوجه خاص، فقط به دقت بیشتر دبیر ورزش نیاز دارند. دادن انگیزه به ایشان همانند تمام همسالان شان از اهم وظایف دبیران محترم تربیت بدنی است. دبیران تربیت بدنی نیز باید به علائم افت قندخون دانش آموزان دیابتی هنگام ورزش شامل” رنگ پریدگی، لرزش اندام، ضعف و بیحالی، عرق سرد، افزایش اولیه ضربان قلب(تاکی کاردی)و افزایش تعداد تنفس(تاکی پنه) ، سردرد و بی قراری و…“ توجه خاص داشته باشند و اقدامات لازم را شامل نوشاندن مایعات شیرین به او(درصورت هوشیاري) انجام دهند. درصورت بیهوشی دانش‌آموز، به سرعت با اورژانس ۱۱۵تماس گرفته یا او را به مراکز درمانی برسانند. دلیل کاهش قندخون ممکن است ” فعالیت بدنی زیاد، تزریق بیش از اندازه انسولین، نخوردن صبحانه ومیان وعده، بی اشتهایی و..“ باشد.
علائم قندخون بالا (پرنوشی، پرادراری، پرخوری، گرفتگی عضلات، تاری دید و…) را جدی بگیرید! و از دانش آموز بخواهید تا تنظیم قندش از ورزش اجتناب کند!
ممکن است کودک یا نوجوان دیابتی به هرعلتی، تزریق انسولین را فراموش کرده باشد پس او را به آرامش دعوت کنید و از اولیا بخواهید انسولین او را بیاورند، و یا در کوتاه‌ترین زمان، دانش آموز را به مراکز درمانی برسانید.
بیاد داشته باشیم که این یک تصور کاملا اشتباه است:
“ورزش برای فرزند دیابتی ام ضرر دارد و یا احتمال دارد آسیب ببیند، پس ورزش نکند!“
