تصاویری زیبا و حقایقی شگفت‌انگیز در مورد چشمان حیوانات
چشمان حیوانات منحصر به فردی مانند جغد، گربه، تمساح و جاندارانی از این دست علاوه بر زیبایی خیره‌کننده، ویژگی‌های شگفت‌انگیزی دارند که بر روی توانایی بقای این جانداران تاثیر مهمی می‌گذارند؛ در همین رابطه، قصد داریم تا با این عضو مهم در ۱۵ جاندار مختلف آشنا شویم.
چشمان حیوانات شگفت‌انگیزی که در ادامه تصاویری دیدنی را از آن‌ها می‌بینیم، هر کدام ویژگی‌های مخصوص به خود را دارند که بر روی زنده ماندن این حیوانات در حیات وحش تاثیرگذار هستند. در ادامه با ما همراه باشید تا علاوه بر تماشای تصاویر زیبایی از این چشم‌ها، اطلاعاتی را هم در مورد ویژگی‌های منحصر به هرکدام از این اعضای جانداران مرور کنیم.
تصاویر و اطلاعاتی جالب در مورد چشمان حیوانات
بسیاری از حیوانات شکارچی مانند گربه (تصویر بالا) که مخصوصا در شب‌ها به دنبال قربانی خود در محیط‌های مختلف می‌گردند، مردمک‌هایی به شکل شیارهای عمودی و باریک دارند که بر اساس تحقیقات موجود، در تخمین فاصله آن‌ها با طعمه‌هایشان بسیار کاربردی و دقیق عمل می‌کنند.
آفتاب‌پرست‌ها می‌توانند هرکدام از چشم‌هایشان را مستقل از دیگر حرکت دهند و در آن واحد به دو جهت متفاوت و دو سوژه مختلف نگاه کنند؛ به علاوه دید ۳۶۰ درجه، توانایی زوم کردن بر روی سوژه‌ها از دیگر ویژگی‌های چشمان این حیوانات زیباست.
مورد بعدی در لیست چشمان حیوانات به موجود عجیبی با نام صدف دوکفه‌ای غول‌پیکر مربوط می‌شود؛ عکس بالا تنها یکی از چند صد چشم کوچکی است که بر روی قسمت نرم بدن این جاندار قرار دارد و در صورتی که یکی از این چند صد چشم خطری را در محیط احساس کند، به سرعت سیگنال مربوطه را به مغز می‌فرستد و این صدف با فرو رفتن در لاک خود، از بدنش محافظت می‌کند.
با اینکه خرچنگ‌ها نمی‌توانند چشمان خود را حرکت دهند، سلول‌ها و وضعیت چشم آن‌ها به گونه‌ای هستند که میدان دید بسیار گسترده‌ای که شامل آسمان هم می‌شود را برای آن‌ها فراهم می‌کنند و این جانداران عجیب را به راحتی از وجود طعمه‌ها و شکارچیان در اطراف باخبر می‌کند.
درست مثل مورد اول لیست چشمان حیوانات کروکدیل‌ها هم جاندارانی با قابلیت کمین کردن هستند که به کمک مردمک‌های باریک و بلند خود، به راحتی فاصله موجود تا شکار را تعیین می‌کنند؛ البته توانایی منحصر به فرد دید در شب هم ویژگی دیگری است که بین گربه‌ها و این خزندگان مشترک است.
گفته شده که در پشت شبکیه چشم این جاندار یک لایه کریستال بازتاب‌دهنده، مثل آینه وجود دارد که در طول روز و در شرایط وجود نور زیاد محیطی، به کمک نوعی رنگ‌دانه خاص مانند عینک آفتابی از چشم حیوان مراقبت می‌کند؛ این رنگ‌دانه‌ها در طول شب از کار می‌افتند و با فراهم کردن امکان بازتاب نور کریستال‌ها در شبکیه، کیفیت دید جاندار را بالا می‌برند و امکان دیدن جزئیات محیط در شب را فراهم می‌کنند.
وقتی که نور تابیده‌شده به چشمان نرم تنی به نام سپیداج (Cuttlefish) زیاد می‌شود، این عضو از بدن جاندار باریک شده و شبیه حرف انگلیسی W می‌شود؛ این در حالی است که در شرایط کمبود نور چشم‌ها به حالت دایره‌ای درمی‌آیند.
در سال ۲۰۱۳ دانشمندان در قالب مقاله‌ای که در ژورنال “Vision Research” به چاپ رسید، اعلام کردند که دلیل این تغییر شکل مردمک و به وجود آمدن حالت W، دیدن نورهای عمودی ناهماهنگ است و سپیداج با این کار می‌تواند میزان نور پخش‌شده در چشمانش را کنترل کرده و نما‌هایی با اختلاف نوری بسیار زیاد را به خوبی ببیند.
در ادامه لیست چشمان حیوانات به سنجاقک‌ها می‌رسیم؛ جالب است بدانیم که عدسی‌های بزرگ و ساختار پیچیده چشم‌ها باعث می‌شود تا دید این جانداران بسیار دقیق باشد و امکان دیدن طیف گسترده‌ای از رنگ‌ها هم برای سنجاقک‌ها فراهم شود.
در حالی که ما انسان‌ها دید سه رنگی داریم و پروتئین‌های حساس به نور چشمان ما تنها می‌توانند رنگ‌های قرمز، آبی و سبز را تشخیص دهند، در مقاله‌ای که در سال ۲۰۱۵، در ژورنال “Proceedings of the National Academy of Sciences” منتشر شد، اعلام شده که وجود تعداد ۱۱ تا ۳۰ پروتئین حساس به نور در چشم این جانداران باعث می‌شود تا آن‌ها بتوانند رنگ‌های بسیار زیادی را از جمله نور ماورا بنفش ببیند.
گفته شده که شکل عجیب و منحصر به فرد چشم بزها به این جانداران اجازه می‌دهد تا وجود شکارچیان در اطراف خود را راحت‌تر تشخیص دهند و از بسیاری از خطرات موجود جان سالم به در ببرند.
اگر بحث چشمان حیوانات را به نسل بشر هم تعمیم دهیم، به مورد بعدی در لیست می‌رسیم که در همین لحظه امکان دیدن این نوشته‌ها را برای ما فراهم می‌کند. چشم‌های انسان مانند دوربین‌های کلاسیک، با تاباندن نور از قرنیه و عدسی، بر روی شبکیه و پروتئین‌های حساس به نور این بافت، امکان دیدن را برای ما فراهم می‌کنند.
با وجود داشتن ۸ چشم، اکثر عنکبوت‌ها دید ضعیفی دارند و به همین خاطر از تار برای شکار طعمه استفاده می‌کنند؛ با این حال جالب است بدانیم که توانایی دید عنکبوت جهنده برخلاف همنوعانش شگفت‌انگیز است.
این عنکبوت با استفاده از چشمان اصلی و جلویی خود جزئیات سوژه‌ها را می‌بینیم و به کمک چشم‌های کوچک‌ترش حرکت‌های اطراف خود را تشخیص می‌دهد؛ به علاوه، میدان دید این جاندار تقریبا ۳۶۰ درجه است.
بسیاری معتقدند که چشمان مرمری مارمولک دم-برگی (Leaf-tailed gecko) در بین جانداران از همه زیباتر است و پس‌زمینه طلایی و گاه نقره‌ای آن با خط بندی‌های هم‌مرکزش به‌هیچ‌وجه نظیر ندارد؛ اما نکته جالب اینجاست که این خزنده شگفت‌انگیز چشم‌های شبیه به جواهر خود که پوششی ندارند و یا پلک‌های شفاف بر روی آن‌ها قرار گرفته را با لیس زدن تمیز می‌کند!
مورد دوازدهم فهرست چشمان حیوانات میگوی آخوندکی (Mantis shrimp) است که با وجود داشتن ۱۲ دریافت‌کننده نوری در مقایسه با انسان‌ها که تنها ۳ دریافت‌کننده دارند، می‌تواند رنگ‌های بسیار زیادی را ببیند، اما بررسی‌ها نشان داده‌اند که توانایی تشخیص رنگ این جاندار نسبت به ما ضعیف است.
در تحقیقی که سال ۲۰۱۴ در ژورنال “Science” منتشر شد، دانشمندان اعلام کردند که میگوی آخوندکی می‌تواند حداقل اختلاف رنگ‌بندی ۲۵ نانومتری را تشخیص دهد، در حالی که چشم انسان رنگ‌هایی که بین ۱ تا ۴ نانومتر با هم اختلاف دارند را از یکدیگر جدا می‌بینید!
آوازه توانایی دیداری جغد به گوش کمتر کسی نرسیده است؛ این شکارچی پرنده چشم‌هایی لوله‌ای با توانایی شبیه به تلسکوپ دارد که تعداد فوق‌العاده زیادی سلول‌های گیرنده نوری در آن‌ها قرار گرفته است. این سلول‌ها به کمک ساختارهایی که نور مرئی را به شبکیه منعکس می‌کنند، باعث می‌شوند تا جغد بتواند در زمان گرگ و میش و تاریکی شب به خوبی اطرافش را ببیند و مکان و وضعیت طعمه‌اش را تشخیص دهد.
چشم‌های میمون شبگرد هندی به قدری بزرگ هستند که ابعاد هرکدام از آن‌ها با مغز جاندار برابری می‌کند!
از آنجایی که این حیوان برخلاف جغد و گربه، از امکانات ساختاری لازم برای دید در شب برخوردار نیست، چشمان بزرگش این امکان را فراهم می‌کنند که در زمان شب کمترین نور موجود در محیط هم جذب مردمک جاندار شده و بقای میمون در تاریکی تضمین شود.
جاندار آخر در فهرست چشمان حیوانات هم به نوبه خود ویژگی‌های شگفت‌انگیزی دارد و در کمال تعجب، می‌تواند در محیط‌های مختلف، اطرافش را ببیند.
قرنیه‌های تخت پنگوئن‌ها که نور را کمی کمتر از قرینه انسان‌ها خم می‌کنند، امکان شکار در خشکی و زیر آب را برای این جاندار فراهم کرده و از طرف دیگر، پلک‌های شفاف پنگوئن‌ها هم از مردمک چشمشان در محیط‌هایی مانند زیرآب محافظت می‌کنند.
