چه کسانی به آرتریت پسوریاتیک مبتلا می‌شوند؟
تریتا نیوز / سمیراسرایلو -آرتریت پسوریاتیک یک بیماری التهابی پیشرونده است که مفاصل و انتزها (نقاط اتصال تاندون‌ها و رباط‌ها به استخوان) را تحت تأثیر قرار می‌دهد. علت آن اختلال در عملکرد سیستم ایمنی است که به بافت‌های سالم حمله می‌کند. بسیاری از مبتلایان به PsA، پسوریازیس نیز دارند؛ یک بیماری خودایمنی پوستی که باعث رشد بیش‌ازحد سلول‌های پوست می‌شود. در حال حاضر درمان قطعی برای PsA وجود ندارد، اما درمان‌ها می‌توانند روند بیماری را کند کنند، درد و سایر علائم را بهبود دهند و از آسیب مفصلی جلوگیری کنند.
علائم آرتریت پسوریاتیک
علائم می‌توانند از خفیف تا شدید باشند. PsA عمدتاً مفاصل اندام‌ها (دست و پا) را درگیر می‌کند، اما می‌تواند ستون فقرات، لگن و شانه‌ها را هم تحت تأثیر قرار دهد.
علائم شایع شامل:
- تورم، خشکی، درد و گرمی مفاصل (به‌ویژه صبح‌ها یا پس از بی‌تحرکی)
- کمردرد (۲۵٪ تا ۷۰٪ بیماران درگیر ستون فقرات می‌شوند)
- داکتیلیت (انگشت سوسیسی): تورم شدید انگشتان دست یا پا
- مشکلات ناخن (گودی، تغییر رنگ یا جدا شدن ناخن)
- التهاب چشم (قرمزی، تاری دید، تحریک)
- درد پا (در کف پا یا تاندون آشیل)
- خستگی شدید
- علائم پوستی پسوریازیس (لکه‌های برجسته و پوسته‌پوسته با خارش)
انواع آرتریت پسوریاتیک پنج نوع اصلی PsA وجود دارد و فرد ممکن است بیش از یک نوع را تجربه کند:
- الیگوآرتریت نامتقارن: درگیر کردن ۵ مفصل یا کمتر، معمولاً در یک سمت بدن. (۷۰٪ موارد)
- پلی‌آرتریت متقارن: درگیر کردن مفاصل مشابه در دو سمت بدن. (۵۰–۶۰٪ موارد) و گاهی با روماتیسم مفصلی اشتباه گرفته می‌شود.
- نوع DIP: درگیر کردن مفاصل کوچک نزدیک به ناخن (۵٪ موارد).
- اسپوندیلیت پسوریاتیک: التهاب ستون فقرات و مفاصل لگن (۵٪ موارد).
- آرتریت مولتی‌لانس: نوع بسیار مهاجم که باعث تخریب شدید استخوان می‌شود (۵٪ موارد).
علل آرتریت پسوریاتیک
- بروز در ۰٫۰۶٪ تا ۰٫۲۵٪ جمعیت آمریکا (اما شایع در مبتلایان به پسوریازیس).
- ناشی از حمله سیستم ایمنی به بافت‌های سالم → التهاب مفاصل و تولید بیش‌ازحد سلول‌های پوستی.
- عوامل ژنتیکی و محیطی نقش دارند.
- عوامل محرک: سیگار، داروها، آسیب، عفونت، استرس.
عوامل خطر:
- ابتلا به پسوریازیس (۳۰٪ افراد با پسوریازیس طی ۱۰ سال PsA می‌گیرند
- سابقه خانوادگی.
- سن (اغلب میانسالی).
محرک‌های عود بیماری (Flare-Ups) PsA
دارای دوره‌های عود (تشدید علائم) و خاموشی است. محرک‌های رایج:
- استرس روانی یا جسمی
- آسیب یا بیماری
- داروهای خاص
- مصرف نکردن دارو طبق دستور
- سیگار کشیدن
- رژیم غذایی ناسالم
تشخیص
تشخیص زودهنگام مانع آسیب مفصلی می‌شود. تست قطعی وجود ندارد، اما پزشک بر اساس:
- علائم
- سابقه خانوادگی یا فردی پسوریازیس
- معاینه بالینی
- آزمایش خون
- تصویربرداری (X-ray یا MRI) تشخیص را انجام می‌دهد.
مراحل بیماری
- مراحل اولیه: التهاب مفاصل کوچک دست و پا (اغلب یک‌طرفه). بیشتر بیماران علائم پوستی یا ناخنی دارند.
- مراحل پیشرفته: درگیری مفاصل بزرگ، داکتیلیت، انتزیت، خستگی شدید، عودهای مکرر و آسیب دائمی به استخوان‌ها و مفاصل. PsA شدید می‌تواند باعث افسردگی شود؛ شیوع افسردگی در بیماران PsA بالاتر از جمعیت عمومی است.
درمان آرتریت پسوریاتیک درمان شامل دارو، درمان‌های غیردارویی، تغییر سبک زندگی و گاهی جراحی است.
داروها
- NSAIDs: کاهش درد و التهاب
- DMARDs (مثل متوترکسات): کند کردن روند بیماری.
- بیولوژیک‌ها: هدف قرار دادن پروتئین‌های التهابی (تزریقی یا وریدی).
- مهارکننده‌های JAK: مسدود کردن مسیرهای التهابی خاص.
- کرم‌ها و پمادهای موضعی: کنترل علائم پوستی.
درمان‌های کمکی
- فیزیوتراپی و کاردرمانی برای حرکت مفاصل.
- نوردرمانی برای علائم پوستی.
- مشاوره روانشناسی برای افسردگی یا اضطراب.
جراحی برای موارد شدید با مفاصل آسیب‌دیده، به‌عنوان آخرین راه‌حل است.
تغییرات سبک زندگی
- فعالیت بدنی منظم و سبک (پیاده‌روی، یوگا، شنا).
- تکنیک‌های مدیریت استرس (مدیتیشن، تنفس عمیق).
- ترک سیگار.
- حفظ وزن سالم (کاهش فشار روی مفاصل).
رژیم غذایی رژیم خاصی برای PsA وجود ندارد، اما تغذیه سالم می‌تواند التهاب را کنترل کند.
- افزایش التهاب: قندها، غذاهای سرخ‌کردنی، کربوهیدرات تصفیه‌شده، گوشت قرمز، الکل.
- کاهش التهاب: ماهی‌های چرب، مغزها، روغن زیتون، سبزیجات برگ سبز، برخی میوه‌ها.
عوارض PsA درمان‌نشده می‌تواند منجر به:
- آسیب استخوان و مفصل • بیماری قلبی • دیابت • عفونت‌های شدید • نقرس • پوکی استخوان • افسردگی • بیماری‌های التهابی روده (کرون، کولیت زخمی) • مشکلات بینایی • آسیب ستون فقرات • آرتریت مولتی‌لانس (نوع نادر و پیشرفته)
چشم‌انداز چشم‌انداز PsA از فردی به فرد دیگر متفاوت است: • برخی فقط علائم خفیف و عودهای گاه‌به‌گاه دارند. • برخی دچار ناتوانی و آسیب شدید مفصل می‌شوند.
خوشبختانه، بیشتر افراد با درمان مناسب می‌توانند درد را کنترل کرده و از آسیب جدی جلوگیری کنند.
نکات کلیدی
- آرتریت پسوریاتیک (PsA) یک بیماری التهابی است که مفاصل را درگیر می‌کند و در افراد مبتلا به پسوریازیس دیده می‌شود.
- علائم شامل درد مفاصل، کمردرد، مشکلات ناخن و خستگی است.
- یک رژیم غذایی سالم می‌تواند با کنترل التهاب، به مدیریت علائم کمک کند.
