چه کسی برای “ورشکستگی بانکها” شایعه درست کرد؟
حسین عبده تبریزی از مشاوران غیر رسمی روحانی و دوست نزدیک عباس آخوندی نخستین فردی بود که در اردیبشهت ۹۴ در گفتگو با یک نشریه اعلام کرد بانکهای ایرانی در حال ورشکستگی هستند اما فعلا اعلام نمی‌کنیم.
“شایعه ورشکستگی بانکها؛ تسویه حساب سیاسی با دولت” تیتر چند روز قبل روزنامه رسمی دولت بود. تیتری که بیش از همه، منتقدین دولت یازدهم را مورد هدف قرار داده است. به نظر می‌رسد ولی‌الله سیف رئیس کل بانک مرکزی و معاونش فرشاد حیدری که این روزها در مدیریت موسسات مالی و اعتباری غیر مجاز در مانده شده‌اند، حالا به دنبال یک متهم برای انداختن تقصیرها به گردن وی هستند و در فضایی که هجمه‌ها بر علیه منتقدین دولت حسن روحانی بیش از گذشته شده است، چه دیواری کوتاه‌تر از منتقدین دولت می‌تواند برای مقصر تراشی مناسب باشد.
اما حالا که دولتمردان مقصر انتشار شایعه ورشکستگی بانکها را منتقدین دولت تدبیر و امید دانسته‌اند، این سوال در جامعه مطرح می‌شود که واقعا اولین بار چه کسانی صحبت از ورشکستگی بانکها کردند؟
برای پاسخ به این سوال باید به دو سال پیش رجوع کنیم. دقیقا در روزهای پایانی اردیبهشت ۹۴ گفتگویی از حسین عبده تبریزی با ماهنامه حسابدار منتشر شد که اولین زمزمه‌های ورشکستگی بانکها را مطرح کرد.
عبده تبریزی اکنون به عنوان مشاور وزیر راه و شهرسازی شناخته می‌شود و سالها قبل در دولت اصلاحات هم به عنوان دبیرکل بورس فعالیت می‌کرده است. عبده تبریزی که تحصیلات خود را در رشته مدیریت مالی گذرانده، اکنون به عنوان یکی از کارشناسان اقتصادی نزدیک به نهاد ریاست جمهوری و مشاوران غیررسمی رئیس جمهور در پاستور رفت و آمد دارد و در شکل گیری بسیاری از تصمیمات دولت در کنار افرادی همچون موسی غنی‌نژاد، مسعود نیلی و … نقش مهمی را ایفا می‌کند.
عبده تبریزی اولین بار در آن مصاحبه رسما به دروغ از ورشکستگی بانکها سخن به میان آورد. او در این مصاحبه صراحتا گفت که بسیاری از بانکها و موسسات مالی و اعتباری ورشکسته شده‌اند، اما براساس سنت تجاری ایران این مسئله را اعلام نمی‌کنند، در عوض صورتهای مالی خود را آرایش می‌کنند. او سودهای غیرعملیاتی بانکی را هم شاهد مهمی برای این ادعای خود بر شمرد.
اما عبده تبریزی برای تبیین و پافشاری خود بر نظریه ورشکستگی بانکها به همین گفتگو بسنده نکرد و چند بار دیگر هم این سخنان را بیان کرد. او که به دومین همایش مدیریت ریسک و مهندسی مالی در دانشگاه تهران دعوت شده بود، در سخنانی نظریه خود درباره ورشکستگی بانکها و موسسات مالی را تکرار کرد و خواستار شفاف سازی در صورتهای مالی بانکها شد.
اما ۲۱ تیرماه سال گذشته مشاور وزیر راه و شهرسازی به روزنامه ایران ارگان رسانه‌ای رسمی دولت تدبیر و امید آمد و ابن بار با صدای رساتری ادعای ورشکستگی بانکها را تکرار کرد. او گفت که شرایط نظام بانکی اصلا عادی نیست و این مسئله را در ستاد اقتصادی دولت به گوش حسن روحانی هم رسانده است. وی تاکید کرد که تاخیر در اصلاح نظام بانکی و تداوم وجود سودهای غیرعملیاتی ورشکستگی سیستم بانکی کشور را به کل اقتصاد ایران تعمیم می‌دهد.
اما حسین عبده‌تبریزی تنها یکی از طرفداران دولت روحانی است که از چند سال پیش معتقد به ورشکستگی بانکها بود. قبل از این مرکز پژوهشهای مجلس هم در گزارشی سیستم بانکی کشور را عملا ورشکسته دانسته بود. این مرکز که با ریاست کاظم جلالی نماینده لیست امید در دوره دهم مجلس شورای اسلامی و از نمایندگان حامی دولت اداره می‌شود، هجدهم خرداد ماه سال گذشته در گزارشی با اشاره به استقراض فراوان بانکها از بانک مرکزی اعلام کرد که بانکهای کشور در عمل ورشکسته هستند. او در این گزارش مفصل خود به محاسبه سهم ماکیت دولت از دارایی‌های سیستم بانکی، ارزیابی کیفیت نقدینگی بانکها و نسبت کفایت سرمایه در گروههای مختلف بانکی و نوشت که سیستم بانکی کشور باید به طور عاجل به سمت اصلاحات پیش برود.
بنابراین باید گفت کسانی ابتدا به ورشکستگی بانکها اشاره کردند که نه تنها در اردوگاه منتقدین دولت یازدهم قرار نداشتند بلکه از حامیان پروپاقرص حسن روحانی و دولتش بودند.
