کیارستمی حتی به بازیگران نمی گفت به کجا می روید و در پایان فیلم چه اتفاقی می افتد

کارگاه آموزشی- تخصصی جیمی یاناگیجیما فیمبردار ژاپنی در بخش دارالفنون سی و پنجمین جشنواره جهانی فیلم فجر در پردیس سینمایی چارسو برگزار شد.

به گزارش ستاد خبری سی و پنجمین جشنواره جهانی فیلم فجر، جیمی یاناگیجیما که با عباس کیارستمی در فیلم «مثل یک عاشق» همکاری داشته، بسیاری از فیلم های مهم ژاپن را فیلمبرداری کرده و در دانشگاه توکیو تدریس می کند، گفت: در ژاپن مرا بیشتر با نام «جیمی سان» می شناسند. من هم مانند شما به دانشگاه سینما نرفتم و کارم را از سر صحنه آغاز کردم و حدود ۴۵ سال است که کار فیلمبرداری انجام می دهم. زمانی که وارد کار فیلمبرداری در ژاپن شدم از پایین ترین سطح کار فیلمبرداری را باید شروع می کردم. در ژاپن بدین شکل می توانیم فیلمبردار شویم. شاید کار فیلمبرداری درژاپن با کشورهای دیگر فرق کند. بدین ترتیب ۱۵ سال طول کشید تا توانستم به عنوان فیلمبردار کار کنم. همزمان با من افراد دیگری وارد کار شده بودند و دوره دستیارشان کمتر از من بود. اما من ترجیح می دادم که دوره دستیاری ام بیشتر باشد.
او ادامه داد: یکی دیگر از تفاوت های کار فیلمبرداری در ژاپن با دیگر کشورها این است که کار فیلمبرداری و نوپردازی در ژاپن دو کار متفاوت از هم هستند؛ آنها در کار یکدیگر دخالت نمی کنند. اما این کارگردان وفیلمبردار هستند که ساعت ها با هم درباره فیلم و نوع فیلمبرداری حرف می زنند و وقتی تصمیم گرفتند، آنها را با نورپرداز در میان می گذارند. در واقع نورپرداز بیشتر اجرا کننده است تا تصمیم گیرنده. مدیر فیلمبرداری حتی با کارگردان در مورد دکوپاژ کار هم صحبت می کند.
یاناگیجیما با تاکید بر این که البته هر کس شیوه کار کردن خود را دارد گفت: با این حال بین نور پرداز و فیلمبردار کمتر برخورد پیش می آید، چون آنها با مسائل کنار می آیند. وقتی فیلم را فیلمبرداری می کنیم به کار نورپرداز توجه می کنیم تا بفهمیم با چه تجهیزاتی کار ما راحت تر می شود. سپس از نورپرداز می خواهیم که از آن تجهیزات استفاده کند. به این دلیل است در پروسه ساخت فیلم، کارگردان و فیلمبردار مهم ترین اعضای گروه هستند و باید حتما با هم هماهنگ باشند.
او با اشاره به این که نمی داند در ایران یا دیگر کشورها چطور کار ساخت فیلم انجام می شود عنوان کرد: شنیده ام در بسیاری از کشورها با تصویر و نقاشی کارگردانان چگونگی فیلمبرداری صحنه ها را برای فیلمبردار توضیح می دهند اما ما در ژاپن با همدیگر صحبت می کنیم. کارگردان به همراه فیلمبردارش به دنبال لوکیشن می گردد و در مورد میزانسن ها با هم صحبت می کنند. به این دلیل است که دکوپاژ تقریبی را پیش از فیلمبرداری می دانم، اما در مورد لنز و بقیه موارد سر صحنه صحبت می کنیم. تا به حال ۶۰ فیلم را فیلمبرداری کردم و با ۲۵ کارگردان متفاوت کار کردم.
این فیلمبردار ژاپنی با بیان این که علاقمند است فقط با یک کارگردان کار کند توضیح داد: اما کارگردانان در طول یک سال چند فیلم نمی سازند در حالی که فیلمبردار ممکن است در طول یک سال ۳ فیلم را فیلمبرداری کند. به این دلیل است که همیشه نمی شود فقط با یک کارگردان کار کرد. اما تاکشی کیتانو کارگردانی است که ۱۵ فیلمش را فیلمبرداری کردم و ۲۵ سال است که دارم با او کار می کنم. خود او هم فقط می خواهد با من کار کند، او یکی از کارگردانان ژاپنی است که کارش بسیار استثنایی است.
او درباره نوع کار کردن با کیتانو توضیح داد: او دوست ندارد صحنه ها را نقاشی کنیم و بگوییم حتما باید این را بگیریم. همیشه می گوید سر صحنه آماده باشید و هر طور من حرکت می کنم، حرکت کنید. همیشه اول یک برداشت تستی و سپس برداشت اصلی را انجام می دهیم. چون تاکشی کمدین بوده، معتقد است که برداشت اول بهترین برداشت است. چراکه یک کمدین هیچ وقت نمی تواند در یک برنامه زنده دوبار بازی کند و باید درهمان لحظه تصمیم بگیرد. به این دلیل است که بازیگران فشار بسیاری را در کارهای او تحمل می کنند و نگران هستند که کارشان را خراب کنند و او از همان برداشت استفاده کند. او می گوید باید بازیگر را رها کنی و کاری به او نداشته باشی تا بتوانی بازی واقعی بگیری. احتمالا اگر نحوه کار عباس کیارستمی را بدانید متوجه می شوید که این دو نفر چقدر شبیه همدیگر هستند.
یاناگیجیما با نشان دادن صحنه هایی از فیلم جدید کیتانو که در ماه دسامبر اکران می شود گفت: این فیلم را به شکل تدوین شده گرفتیم. وقتی کیتانو کنار تدوینگر می نشیند و صحنه ای را کات می زند، دیگر آن صحنه غیر قابل برگشت است. او بسیار کم کات می زند و معلوم است که همه فکرهایش را از قبل کرده است. شاید فکر کنید چه کارگردان عجیبی است. اما خود او می گوید با حسش فیلم هایش را می گیرد. اما وقتی سر صحنه می آید، می داند چه می خواهد و ما می گوییم چقدر حسش درست است. کیتانو به مکث بین دیالوگ ها اهمیت می دهد. این نوع مکث، مکتبی در ژاپن است. به این دلیل بازیگران نمی دانند سر صحنه چه کار کنند و کجا او به مکث نیاز دارد.
او درباره همکاری اش با کیارستمی گفت: زمانی که عباس کیارستمی به ژاپن آمد به من گفتند او شبیه کیتانو است. اولین چیزی که در همکاری با او تعجب کردم این بود که گفت به بازیگرهایم فیلمنامه نمی دهم. برای اولین بار بود که با او کار می کردم و نمی دانستم پیش از این چگونه کار کرده است. سر صحنه بازیگران ژاپنی به قدری متعجب شده بودند که اصلا تصورش را نمی کردند بتوان بدون سناریو فیلم ساخت. آنها در عین بهت و حیرت نمی دانستند باید چه کار انجام دهند.
این فیلمبردار ژاپنی تاکید کرد: اگر کارگردان قبلی یک تست می گرفت و بعد برداشت اصلی را انجام می داد، کیارستمی آن را هم نمی گرفت. بازیگران که تا آن زمان هیچ وقت بدون تست بازی نکرده بودند، بسیار از این اتفاق متعجب بودند. یکی از بازیگران حرفه ای که چند بار قبل از آن با من کار کرده بود دائم در گوشم می گفت که این یعنی چی؟ من چطور از آب در می آیم؟ از طرف دیگر، کیارستمی به من می گفت حق نداری به او چیزی بگویی. و من در میان این دو نفر گیر افتاده بودم. کیارستمی حتی به بازیگران نمی گفت به کجا می روید و در پایان فیلم چه اتفاقی می افتد.
در ادامه این کارگاه او بخش هایی از فیلم جدید کیتانو و عکس هایی از پشت صحنه فیلم کیارستمی را به هنرجویان نشان داد.
سی و پنجمین جشنواره جهانی فیلم فجر، ۸-۱ اردیبهشت ۱۳۹۶(۲۱ تا ۲۸ آوریل ۲۰۱۷) به دبیری رضا میرکریمی در تهران برگزار می شود.