بررسی اثرات نارسایی جفت بر جنین

اختلال جفت یا نارسایی عروق نام هایی است که به عارضه نادر نارسایی جفت داده شده است. عارضه ای که در زمان آسیب دیدن و یا عدم رشد کامل جفت رخ می دهد و اثراتی بر روی جنین دارد که امروز باشگاه خبرنگاران جوانقصد دارد به تشریح این عارضه بپردازد.

جفت؛ عضوی در بدن مادر باردار

جفت عضوی در بدن مادر باردار است که در زمان بارداری رشد کرده و جنین از طریق آن تغذیه می‌شود.  نارسایی جفت که به اختلال جفت یا نارسایی عروق uteroplacental نیز نامیده می‌شود، یک عارضه نادر، اما جدی در بارداری است.  نارسایی جفت زمانی اتفاق می‌افتد که جفت به درستی رشد نکرده و یا آسیب دیده است.

این اختلال، جزو اختلالات جریان خون است و باعث می‌شود عرضه خون از بدن مادر به جنین کم شود. این عارضه همچنین می‌تواند زمانی رخ دهد که جریان خون در اواسط بارداری به خوبی افزایش پیدا نکند. به طور کلی هنگامی که اختلالی در عملکرد جفت اتفاق می‌افتد، این عضو قادر به تامین اکسیژن و مواد مغذی کافی برای کودک از طریق جریان خون مادر نیست.

از طرفی، بدون این پشتیبان حیاتی، جنین نمی‌تواند به خوبی رشد کند؛ بنابراین اکثر نوزادانی که با این اختلال به دنیا می‌آیند یا نارس هستند، یا وزنشان کم است و یا نقایص مادر زادی هنگام تولد دارند. نارسایی جفت برای مادر نیز عوارضی را در پی دارد. تشخیص زود و به هنگام این عارضه برای سلامتی مادر و جنین بسیار مهم است.

عملکرد‌های حیاتی جفت

جفت اندام بیولوژیکی بسیار پیچیده‌ای دارد بطور که؛  این عضو در جایی که تخمک بارور به دیواره رحم می‌چسبد و لانه گزینی می‌کند شکل گرفته و رشد می‌کند بند ناف نیز از جفت به ناف نوزاد می‌رسد. این بند اجازه می‌دهد که خون از بدن مادر به بدن جنین برود. در این بینجفت قادر است خونی که در بدن مادر و جنین است را فیلتر کند.

به طوری که هرگز این خون‌ها با یکدیگر مخلوط نشوند.

اثرات نارسایی جفت بر جنین

گاهی اوقات، جفت موادغذایی را در اختیار جنین قرار نمی‌دهد، بنابراین شرایط لازم را برای رشد او فراهم نمی‌کند و اثرات مخرب و جبران ناپذیری را بر رشد جنین به جای می‌گذارد که به آن نارسایی جفت می‌گویند.

هنگامی که خانمی باردار می‌شود علاوه بر تشکیل جنین، ساختار‌های دیگری از جمله جفت نیز ایجاد می‌شوند که دلیل ایجاد هر یک، بسیار دقیق و حساب شده است.

جفت ساختاری است که در طول بارداری موادغذایی را که برای رشد جنین لازم است، در اختیار جنین قرار می‌دهد و هر گونه سموم و مواد مضر را از او دور می‌کند. در حقیقت این ساختار کمک مهمی به رشد طبیعی جنین در طول دوران بارداری می‌کند.

هنگامی که مادر باردار از رژیم غذایی مناسبی برخوردار باشد و از مصرف هر گونه مواد مضر مانند الکل، مواد مخدر و سیگار دوری کند، شانس رشد طبیعی جنین خود را افزایش می‌دهد. در برخی موارد بسیار نادر، جفت موادغذایی را در اختیار جنین قرار نمی‌دهد، لذا شرایط لازم را برای رشد او فراهم نمی‌کند و اثرات مخرب و جبران ناپذیری را بر رشد جنین به جای می‌گذارد که به آن نارسایی جفت می‌گویند.

نارسایی جفت اثرات مخرب زیر را بر جنین به جای می‌گذارد:

کاهش وزن گیری جنین: وزن خانم‌های باردار در هر جلسه مراجعه به پزشک متخصص زنان، اندازه گرفته می‌شود که باید وزنشان افزایش پیدا کند، اما این دسته از مادران افزایش وزن ندارند.

بروز مشکل در انجام زایمان طبیعی

افزایش احتمال جراحی سزارین برای مادر

ناتوانی یادگیری نوزاد

کاهش دمای بدن نوزاد

افزایش احتمال مصرف مکونیوم (مدفوع جنین) توسط نوزاد در رحم مادر

راه‌های تشخیص نارسایی جفت

نارسایی جفت تنها با معاینه پزشک متخصص و بررسی‌های دقیق او مشخص می‌شود و معمولا این گروه از مادران، علائم آشکاری ندارند.

معاینات دوره‌ای توسط پزشک متخصص زنان

در هر جلسه از معاینات دوره‌ای توسط پزشک متخصص، باید سایز رحم مادر باردار با سن حاملگی او مطابقت داشته باشد. این مطابقت توسط پزشک متخصص زنان و زایمان قابل تشخیص است.

ماردان باردار باید ماهی یک بار به پزشک مراجعه کنند (ماه هشت و نه تعداد مراجعات باید بیشتر شود) و پس از معاینه و اندازه گیری سایز رحم، صدای قلب جنین هم توسط پزشک بررسی می‌شود و سلامت جنین و رشد او بررسی می‌گردد، مثلا مادری که در هفته ۳۲ بارداری است، باید سایز رحم او بطور تقریبی حدود ۳۲ سانتی‌متر باشد.

اگر سایز رحم با سن حاملگی مادر مطابقت نداشته باشد و کمتر به نظر آید، باید دنبال علت آن بود، بخصوص اگر رشد جنین قبلا خوب بوده و در بررسی جدید، بطور ناگهانی کم شده است. این مادر باید تحت مراقبت قرار بگیرد و بلافاصله سونوگرافی انجام دهد.

احساس کاهش حرکات جنین توسط مادر

جنین معمولا از حدود پنج ماهگی، شروع به حرکت در داخل رحم مادر می‌کند و با بزرگ شدن جنین، این حرکات قابل لمس‌تر خواهد بود. در هفته‌های آخر بارداری، به علت بزرگ شدن جنین و کاهش فضای داخل رحم، معمولا این حرکات به کندی توسط مادر احساس می‌شود اما به‌طور کلی به مادران باردار توصیه می‌شود در صورتی که حرکات جنین را کمتر احساس کردند، به پزشک خود بگویند، اگرچه علامت قطعی نارسایی جفت ناست.

معمولا به این دسته از مادران توصیه می‌شود حرکات جنین خود را طی یک تا ۲ ساعت بشمارند. اگر تعداد این حرکات کمتر از ۱۰ تا بود، یک نوشیدنی شیرین و یا خنک میل کنند و سپس به سمت پهلوی چپ خود دراز بکشند. اگر حرکات جنین افزایش پیدا نکرد، سریعا به پزشکمتخصص خود مراجعه کنند.

کدام مادران در معرض خطر نارسایی جفت قرار دارند؟

برخی مادران در معرض خطر بالاتری هستند و برای بدنیا آوردن نوزاد سالم، باید بیشتر تحت مراقبت پزشک قرار بگیرند. از جمله:

مادرانی که جفت آن‌ها در طول دوران بارداری به دیواره رحمشان به خوبی متصل نشده باشد (با سونوگرافی قابل تشخیص است).

مادرانی که نقصی در بند ناف خود دارند (با سونوگرافی قابل تشخیص است).

مادرانی که دارای فشار خون بالا در دوران حاملگی هستند.

مادران دیابتی یا مادرانی که دچار دیابت حاملگی شده اند.

مادرانی که سابقه بدنیا آوردن نوزادی با وزن کم را دارند.

مادرانی که دچار مسمومیت حاملگی می‌شوند.

مادرانی که سیگار می‌کشند و یا الکل مصرف می‌کنند.

لازم به ذکر است؛ یکی از عوارض خطرناکی که جنین مادران سیگاری را تهدید می‌کند، پیری زودرس جفت است.

تحقیقات نشان داده است مصرف سیگار در دوران بارداری، سبب کلسیفیه شدن جفت می‌شود و جفت زودتر پیر می‌شود و از بین می‌رود.

برای جلوگیری از پیر شدن زودرس جفت، به مادران باردار توصیه می‌شود آنتی اکسیدان‌ها را از طریق غذا‌ها و مکمل‌ها به جنین خود برسانند، مانند ویتامین ث و بتا کاروتن.