در صورت برخورد صاعقه با هواپیما چه اتفاقی می‌افتد؟
آیا به هنگام پرواز در هوای طوفانی، رعد و برق خطری برای هواپیما ایجاد می‌کند؟
همه ما، هر از چند گاهی تصاویری را از هواپیماهایی که توسط صاعقه مورد اصابت قرار گرفته‌اند، در اینترنت می‌بینیم. احتمالا بعضی از این تصاویر بسیار مهیج و فوق‌العاده هستند، ولی نیازی نیست بترسید… برخورد با صاعقه در هر پروازی رخ نمی‌دهد، ولی این پدیده غیرمعمول هم نیست. آمارهای استاندارد صنعتی حاکی از این هستند که هر هواپیما به‌طور میانگین هر دو سال یکبار یا کمی بیشتر مورد اصابت صاعقه قرار می‌گیرد.
خبر خوب این است که تمام هواپیماها با استفاده از سطح بالایی از علم، به‌گونه‌ای مهندسی شده‌اند که هم در جریان اصابت صاعقه و هم پس از آن، کاملا خوب عمل کنند و شما را نیز درنهایت ایمنی به مقصدتان برسانند.
البته شاید صاعقه مد نظر ما به اندازه صاعقه‌ای که در فیلم تخیلی «بازگشت به آینده» (Back to the future) لازم بود تا توان ۱.۲۱ گیگاواتی لازم برای به راه انداختن ساعت زمان استفاده شده در آن فیلم را تأمین کند، ارزش فیلم‌سازی نداشته باشد؛ ولی باز هم موضوع جالبی است!
هواپیماهای قدیمی که از فلز ساخته می‌شدند، در اصل قفس‌های فارادی بزرگی بودند. برای درک مفهوم قفس فارادی (Faraday cage) باید کلاس فیزیک مدرسه‌تان را به خاطر بیاورید! در حقیقت، با وجود فلز روی بدنه خارجی که با یک ماده شبکه‌بندی شده مهندسی درون پوسته تقویت می‌شود، صاعقه بدون هیچ‌گونه آسیبی، از اطراف هواپیما عبور می‌کند و مسیر الکتریکی شده خودش را ادامه می‌دهد.
قاعده‌ای مشابه در مورد خودرو نیز وجود دارد. اگر شما ساکن منطقه‌ای باشید که مستعد صاعقه باشد، احتمالا به شنیدن این مطلب عادت کرده‌اید که در جریان وقوع صاعقه، درون خودرو یکی از امن‌ترین جاها برای در امان ماندن از برخورد صاعقه است. در اطراف بخش‌های حساس یک هواپیما همچون محفظه سوخت و قسمت‌های برقی، قرار دادن حفاظ و پوشش می‌تواند یک لایه حفاظتی اضافه ایجاد کند.
شاید برایتان جالب باشد که بدانید طبق ادعای سرویس ملی هواشناسی آمریکا، دمای یک صاعقه ناگهانی همراه‌با تندر نزدیک به ۳۰ هزار درجه سانتی‌گراد است که بدون شک بسیار دمای بالایی است!
اما شاید این سؤال برایتان پیش بیاید که هواپیماهای جدیدی که از مواد کامپوزیتی سبک وزن غیرفلزی ساخته می‌شوند، چگونه صاعقه را هدایت می‌کنند؟ سؤال خوبی است. باید بگوییم که برای مثال، هواپیمای «بویینگ ۷۸۷» (Boeing 787) از پلاستیک تقویت شده فیبر کربن بهره می‌برد. بنابراین، سازندگان هواپیما از یک فویل مخصوص استفاده می‌کنند تا تاثیر قفس فارادی را بازگردانند.
این فویل در اصطلاح فنی با نام فویل فلزی توسعه یافته رسانای جریان برق، شناخته می‌شود. این فویل یکی از اجزای لایه‌بندی ساندویچی مواد است که پوسته خارجی هواپیما را تشکیل می‌دهند. این پوسته شامل کامپوزیت، فویل و همچنین لایه‌هایی است که فویل فلزی را از رطوبت و خوردگی ناشی از آن محافظت می‌کنند.
این عوامل باعث می‌شوند که دقیقا مشابه با هواپیمایی که چهارچوب فلزی دارد، در این هواپیماها نیز صاعقه به سرعت از میان لوله پوشانده شده از فویل و همچنین در امتداد بال‌ها حرکت و هواپیما را ترک کند.
اگر شما در هواپیمایی هستید که با صاعقه برخورد می‌کند، کاملا در امنیت خواهید بود و حتی احتمال با تأخیر رسیدن شما به مقصد هم کم است. ولی اگر شما مسافر پرواز بعدی همان هواپیما باشید، احتمالا ساعت پروازتان کمی با تأخیر خواهد بود. قوانین اضافه‌ای توسط دفاتر دولتی که پروازها را تنظیم می‌کنند، تعیین شده‌اند. هدف از تمام این قوانین اطمینان حاصل کردن از کارکرد مناسب سیستم‌های الکتریکی هواپیما است. حتی برای اینکه نشانه‌های سوختگی وجود نداشته باشند، بازرسی‌های دقیق‌تری توصیه می‌شوند.
تکنسین‌های نگه‌داری، کل هواپیما را بررسی می‌کنند. آن‌ها روی بخش‌هایی که معمولا صاعقه برخوردی به هواپیما از آن‌ها ورود و خروج دارد، مثل دماغه، بال‌ها، دم، حس‌گرهای مختلف، آنتن‌ها، پوشش پلاستیکی آنتن رادار، چراغ‌ها و دریچه‌های فرودافزار هواپیما تمرکز بیشتری می‌کنند. شما ممکن است در هنگام برخورد صاعقه صدای بلندی را شنیده و غافلگیر شوید، ولی هواپیما شما را با ایمنی کامل بر زمین خواهد نشاند و سریع‌تر از چیزی که شما فکر می‌کنید به هوا برخواهد گشت.
