پیامدهای مصرف زیاد مواد قندی
عادت کردن ذائقه به مواد شیرین که به‌طور معمول از دوران کودکی شروع می‌شود عوارض متعددی نظیر اضافه وزن، چاقی، دیابت، بیماری‌های قلبی عروقی و سرطان را به دنبال دارد. قند و ترکیبات حاوی قند کالری زیادی برای بدن تأمین می‌کنند اما متأسفانه فاقد مواد مغذی لازم هستند بنابراین باید سهم ناچیزی از انرژی دریافتی روزانه را تشکیل دهند. قند و ترکیبات حاوی قند از طریق مصرف میوه‌ها و سبزی‌ها و یا مصرف محصولاتی که در کارخانه تولید می‌شوند به بدن انسان وارد می‌شوند. بسیاری از مواد غذایی که در کارخانه‌های تولید می‌شوند دارای منابع شکر افزوده هستند مانند نوشابه‌های گازدار، ماءالشعیر، آبمیوه‌های صنعتی، شیر و ماست با طعم میوه، شیر کاکائو و… . در حقیقت شکر افزوده به عنوان عامل اصلی در بروز مشکلات سلامت معرفی شده‌اند.
مصرف بیش از اندازه قند و شکر همچنین شکرهای افزوده پیام‌های کلیدی برای بدن انسان دارد. اولین پیام کلیدی آن چاقی است. بر اساس گزارش‌های سازمان جهانی بهداشت از سال ۱۹۸۰ تا ۲۰۱۴ شیوع چاقی در جهان دو برابر شده است در حدود دو میلیارد نفر در جهان دچار اضافه وزن و چاقی هستند. همچنین روند چاقی در بین کودکان و نوجوانان در حال افزایش است. کودکان چاق در بزرگسالی شانس بیشتری برای ابتلا به دیابت نوع دو، بیماری‌های قلبی-عروقی، سرطان‌ها و بیماری‌های مفصلی استخوانی دارند.
بر اساس بررسی‌های انجام شده در کشور بیش از نیمی از مردان و زنان بزرگسال دچار اضافه وزن و چاقی هستند همچنین روند اضافه وزن و چاقی در کودکان نیز در حال افزایش است.
برای پیشگیری از اضافه وزن و چاقی کل قند و شکر مصرفی در برنامه غذایی روزانه باید کمتر از ۶ قاشق غذاخوری باشد. این مقدار شامل قند پنهان در مواد خوراکی مثل عسل، مربا، بستنی، نوشابه، آب میوه و شکلات هم می‌شود. اگر هر روز یک قوطی نوشابه ۳۰۰ میلی لیتری به مدت یک سال مصرف کنید منجر به افزایش وزنتان تا حدود ۷ کیلوگرم در سال خواهد شد.
مصرف زیاد قند و شکر؛ تهدیدی برای سلامت قلب
دومین پیامد کلیدی که مصرف زیاد قند و شکر برای ما دارد، تهدید سلامت قلب است. مصرف بیش از حد قند و شکر و به‌طورکلی مواد قندی و شیرین باعث افزایش فشار خون و اضافه وزن می‌شود که هر دو عامل از عوامل ابتلا به بیماری‌های قلبی -عروقی هستند. مطالعات انجام شده نشان داده است خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی در افرادی که ۲۰ درصد انرژی روزانه خود را از قند و شکر تأمین می‌کنند در مقایسه با گروهی که کمتر از ۱۰ درصد انرژی روزانه خود را از قند و شکر تأمین کرده‌اند ۳۸ درصد بیشتر است. نتیجه اینکه افرادی که ۲۱ درصد و یا بیشتر از کالری روزانه خود را از مواد قندی و شیرین تأمین می‌کنند خطر مرگشان بر اثر بیماری‌های قلبی-عروقی دو برابر بیشتر است.
مطالعات متعدد نشان داده است که مصرف زیاد قند و شکر موجب کاهش کلسترول خوب در خون می‌شود و در صورتی که بیشتر از ۲۰ درصد انرژی روزانه از قند و شکر تأمین شود موجب بالا رفتن تری گلیسیرید خون نیز می‌شود همچنین تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف منظم نوشیدنی‌های شیرین به میزان هفت وعده یا بیشتر در هفته خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را افزایش می‌دهد.
پیشگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی از دو سالگی باید آغاز شود پس محدودیت مصرف قند و شکر و مواد قندی و شیرین در همه دوران‌های زندگی ضروری است. همچنین برای پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی، زنان در روز نباید بیشتر از ۱۰۰ کالری یعنی ۶ قاشق چای‌خوری و مردان نیز بیش از ۱۵۰ کالری یعنی ۹ قاشق‌چای‌خوری شکر مصرف کنند.
سرطان، تهدید دیگر مصرف غیرمعقول قند و شکر
از دیگر مخاطرات مصرف زیاد قند و شکر خطر ابتلا به سرطان است. مقادیر زیاد قند و شکر سمومی را در بدن تولید می‌کند که باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان می‌شود. وجود مقادیر بسیار زیاد قند در خون مانند آنچه در دیابتی‌ها مشاهده می‌شود باعث تخریب سلول‌ها می‌شود. همچنین مصرف زیاد قند و شکر و بالا بودن قند خون از طریق تأثیر بر توده بافت سینه احتمال ابتلا به سرطان پستان را افزایش می‌دهد.
در همین زمینه یکی از مهمترین دلایل ابتلا به دیابت، مصرف زیاد قند و شکر و مواد شیرین است. مصرف بیش از حد مواد قندی و شیرین کارایی انسولین در بدن را ضعیف می‌کند و موجب ابتلای فرد به بیماری دیابت و یا انباشته شدن چربی در کبد می‌شود. برای پیشگیری از دیابت، سازمان جهانی بهداشت توصیه می‌کند قند و شکر مصرفی روزانه حداکثر ۵ درصد انرژی مورد نیاز بدن را تأمین کند.
بنابر اعلام دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، مصرف زیاد قند و شکر علاوه بر آنکه می‌تواند تهدیدی برای طول عمر انسان باشد، سلامت دندان‌ها را نیز تهدید می‌کند و باعث پوسیدگی دندان می‌شود. یکی از مهمترین عوامل ایجاد پوسیدگی دندان مصرف زیاد قند و شکر است. میکروب‌های موجود در دهان از قند موجود در مواد قندی و شیرین استفاده و آن را به اسید تبدیل می‌کنند. این اسید مینای دندان را حل می‌کند و پوسیدگی آغاز می‌شود. مواد شیرین و چسبنده مانند شکلات، پاستیل، تافی اثرات تخریبی بیشتری بر دندان‌ها دارند.
