فرار «پادشاه سازان»؛ دلیل ترک خدمت نیروهای ارتش و گارد ملی ونزوئلا از زبان خودشان

خوآن گوایدو، رهبر اپوزیسیون دولت ونزوئلا و شخص رییس جمهور، نیکلاس مادورو، که توسط بسیاری از کشورهای منطقه ای و غربی به عنوان رییس جمهور موقت کشور به رسمیت شناخته شده است روز جمعه گذشته ادعا کرد که از زمانی که مادورو به نیروهای ارتش دستور داده مرزها را برای ممانعت از ورود کمک های بین المللی و به ویژه کمک های ارسالی از ایالات متحده ببندند و در عرض یک هفته گذشته بیش از ۶۰۰ نفر از پرسنل نظامی کشور از این کشور گریخته و خود را به اداره مهاجرت کلمبیا معرفی کرده اند.

بر اساس اسنادی که توسط فرمانده نیروهای گارد ارتش کشور در دسامبر گذشته منتشر شد، از سال ۲۰۱۴ تاکنون بیش از ۴٫۳۰۰ نفر از پرسنل این بخش از ارتش ونزوئلا ترک خدمت کرده اند که ۶ درصد از کل ظرفیت این نیروها را تشکیل می دهد. ارتش ونزوئلا با عنوان «پادشاه ساز» شناخته می شود، نیرویی که در طی اعتراضات مرگبار و فشارهای بین المللی در چند سال گذشته همچنان نیکلاس مادورو را در قدرت نگه داشته است. اما این حمایت کامل و مطلق نیست. بسیاری از فرماندهای ارشد نظامی در دولت مادورو دارای منافع اقتصادی هستند که از آن جمله می توان به امتیازات خاص مانند دستمزد بالاتر و مصونیت قضایی در مورد فعالیت های غیرقانونی از جمله خرید و فروش مواد مخدر و داشتن نظارت نسبتاً مطلق بر اقتصاد کشور و ورود و خروج کالا اشاره کرد.

اما افسران رده پایین تر و سربازان عادی از چنین امتیازاتی برخوردار نیستند و بنابراین منافع زیادی در دولت مادورو ندارند. جف رمزی، معاون بخش ونزوئلا در اداره واشنگتن در این باره چنین می گوید: «بسیاری از افسران دون پایه سابق پلیس و ارتش در میان ۳ میلیون نفری هستند که از کشور فرار کرده اند. چیزی که در مورد موج اخیر بسیار تازه است میزان ترک خدمت هاست». در روزهای اخیر برخی از نیروهای پلیس و ارتش که از مادورو روی برگردانده اند علت این کار خود را بیان کرده اند که در ادامه مطلب خواهند آمد. ارتش ونزوئلا در سال های اخیر اعتراضات مردم کشور را سرکوب کرده است، به خصوص نیروهای گارد ملی که در حوزه عملیات های داخلی نقش اساسی و عمده را دارد.

تلاش های نیروهای اپوزیسیون در ۲۳ فوریه برای وارد کردن کمک های غذایی و دارویی به کشور نیز یکی از موضوعاتی بود که نیروهای گارد ملی را به مرزهای کشور با برزیل و کلمبیا کشاند اما برخی از این نیروها به این امر به چشم یک فرصت نگاه می کردند. گروهبان خورخه تورس در اشاره به دولت نیکلاس مادورو می گوید: «خسته شده بودم از این که مردم مرا به چشم یکی از آن ها می دیدند. من از آن ها نیستم». تورس یکی از ۹ نیروی فراری گارد ملی بود که در طی یک روز از صف دیگر نیروهای گارد در مرز جدا شده و به کلمبیا گریختند. او می گوید که وی و دیگر نیروهای گارد وظیفه داشتند که از ورود کمک های غذایی و دارویی به کشور جلوگیری کنند. به گفته وی، از ترس مجازات شدن توسط فرماندهان- مانند زندانی یا شکنجه شدن- برخی از سربازان از دستور مافوق های خود پیروی کرده و به سمت معترضان گاز اشک آور پرتاب می کنند.

تورس که راننده نیروهای گارد ملی است به خودروهای زرهی دسترسی دارد و او و همراهانش از یکی از همین خودروها برای عبور از پل سیمون بولیوار و ورود به کلمبیا استفاده کرده اند که در طی آن با موانع برخورد کرده و در یکی از دراماتیک ترین صحنه های درگیری در مرزها که تصاویری از آن در رسانه های اجتماعی منتشر شد نیز با یک زن برخورد نمایند. این زن آسیب جدی ندید اما تورس خودروش را متوقف کرده و پس از رساندن او به بیمارستان خود را تسلیم کرد. سختی زندگی انگیزه فرار گروهبان خوزه گومز، پدر دو فرزند، بوده که می گوید دو ماه پیش شاهد مرگ نوزاد تازه به دنیا آمده اش تنها ۱۵ دقیقه پس از تولد بوده زیرا بیمارستان اکسیژن نداشت. عمه تورس نیز در اثر ابتلا به بیماری سرطان جان خود را از دست داده و عمویش نیز به خاطر عفوت معده که در صورت وجود دارو به راحتی قابل درمان بود جانش را از دست داده است.

او می گوید: «این چیزی بود که باعث شد من چنین تصمیمی بگیرم». گروهبان ایزاک گونزالز، از پرسنل نیروی دریایی ونزوئلا می گوید که وی بزرگ ترین پایگاه دریایی کشور در پورتو کابیو را چند روز قبل از اتفاقات ۲۳ فوریه ترک کرده و علت این امر را عصبانیت از کمبودهای فراوان و به طور ویژه نبود نوعی آسپرین که دختر ۲ ساله اش به آن احتیاج داشت دانسته است. گونزالز در اشاره به سخنان مادورو برای رد کردن کمک های بین المللی می گوید: «آن ها می گویند که ما گدایی نمی کنیم اما هیچ دارویی در ونزوئلا پیدا نمی شود». گروهبان خاویر گونزالز از نیروهای گارد ملی می گوید که فکر به این که پسر ۹ ماهه اش شیر و پوشک ندارد باعث شده که بر ترس از کشته شدن در صورت دستگیری غلبه کرده و فرار کند.

گونزالز، ۲۸ ساله که ۸ سال است در گارد ملی ونزوئلا خدمت می کند و حقوق ماهیانه او برابر با ۱۳ دلار است می گوید: «من به خاطر زندگی پسرم ترک خدمت کردم. ما برای دستمزدی کار می کنیم که به هیچ جایی نمی رسد. ما نمی توانیم در فلاکت زندگی کنیم. دیگر بس است، خسته شدیم». یک سرباز زن نیروهای گارد ملی که فرار کرده و از ترس به خطر افتادن امنیت فرزندانش که در ونزوئلا به جای مانده اند خواسته نامش فاش نشود می گوید: «بدانی در خانه ات حتی یک کیلو برنج هم نداری و آن گاه انتظار داشته باشید بمانم و بجنگم، چرا؟». ایگناسیو کروز، از افسران ارتش ونزوئلا در اشاره به یک پنکیک ذرتی ونزوئلایی می گوید: «صبحانه تنها یک پنکیک به ما می دهند و تمام. ناهار هم برنج با مقداری سس است. مشکل اصلی کیفیت بد غذا نیست بلکه مقدار بسیار کم آن است».

دانیل یکی دیگر از سربازان ارتش ونزوئلا است که ۱۲ سال در ارتش کشور خدمت کرده است و در مورد دلیل فرار خود چنین می گوید: «من به هوگو چاوز رأی دادم و به پروژه دولت او ایمان داشتم. اما از زما مرگ او، اوضاع کشور بسیار فرق کرده است و خیلی زود مشخص شد که این پروژه به جایی نمی رسد. هیچگاه به مادورو باور نداشتم، حتی سبک حرف زدنش، او چیزهای خیلی بیربط و بی معنی می گوید و او کسی نیست که بتواند کنترل کشور را در دست داشته باشد». دانیل، ۳۱ ساله گفته که او اولین کسی بوده که در ۲۳ فوریه پست خود را ترک کرده و با خودرو نظامی اش از طریق یک گذرگاه غیرقانونی در نزدیکی مرز سیمون بولیوار خود را تسلیم پلیس های مرزی کلمبیا کرده است. او می گوید:«از روی پل نرفتم زیرا با خود فکر کردم که شاید به دست گروه های مسلح طرفدار دولت که بمب های بنزینی پرتاب کرده و به سمت مردم شلیک می کنند، دستگیر و کشته شوم، از این رو تصمیم گرفتم از طریق کانال فرار کنم».

ریکاردو، ۲۳ ساله یکی دیگر نیروهای گارد ملی است که می گوید چاوز الهام بخش او در پیوستن به نیروهای گارد ملی کشور بوده اما در ۲۳ فوریه به خاطر خشم و درماندگی ترک خدمت کرده است. او در مورد دولت نیکلاس مادورو می گوید: «آن ها ما را تهدید کرده اند. اگر جزئی از حزب سیاسی آن ها نباشیم ما را زندانی می کنند». ویلفردو، یک ستوان ۲۱ ساله از اعضای گارد ملی کشور که در شب ۲۳ فوریه پایگاهش را ترک کرده و خود را به کلمبیا رسانده در این باره می گوید: «به این نتیجه رسیدیم که این چیزی نیست که ما می خواستیم، به همین دلیل فرار کردیم. آن ها ما را برای سرکوب مردمی فرستادند که در واقع هیچ کاری بر علیه کسی انجام نمی دادند».

ویلیام کانسینا، از اعضای نیروهای ویژه ونزوئلا که از قبل برای عبور از مرز کلمبیا برنامه ریزی کرده و با نیروهای پلیس مرزی این کشور در تماس بوده می گوید: «به نظر من ۹۰ درصد نیروهای ویژه ارتش موافق سقوط این حکومت دیکتاتوری هستند. اما به خاطر ترس، وحشت و بدهی از حمایت از آن دست برنمی دارند». نیروی واکنش ویژه پلیس ملی ونزوئلا معروف به «FAES» در جولای ۲۰۱۷ توسط نیکلاس مادورو «برای مبارزه با جنایت و تروریسم» تشکیل شد اما در طی دو سال اخیر به کشتار معترضان بدون رسیدگی به اتهامات در دادگاه و دیگر بدرفتاری ها با دستگیر شدگان متهم شده است.

گروهبان عمر فلورس، که در ماه ژانویه ارتش ونزوئلا را ترک کرده می گوید، فرماندهانشان در صورتی که به سربازی شک کنند که قصد فرار یا تمرد را دارد او را مورد شکنجه جسمی قرار می دهند، شکنجه هایی از قبیل دفن کردن تمام بدن در خاک و تنها باقی گذاشتن سر بیرون از آن. او می گوید: «دوستان من به خاطر ترس از کشته شدن آن جا مانده اند. کسانی که ترک خدمت کنند معمولاً کشته شده یا آنقدر شکنجه می شوند تا بمیرند».

در مرز با برزیل، جایی که بار دیگر اپوزیسیون سعی کرده کمک های بین المللی را وارد کشور کند نیز گروهبان الکساندر سنگوینو اسکالانته از نیروهای گارد ملی که توسط یکی دیگر از اعضای این گروه هدف قرار گرفت و هنگامی که در کف یک خودرو متعلق به پلیس برزیل درد می کشید از او فیلمبرداری شد در سخنانش از برزیلی ها به خاطر کمک هایشان تشکر کرد. گونزالز، از اعضای گارد ملی است که ۸ سال در خدمت دولت مادورو بوده و می گوید که بسیاری از دیگر اعضای این گروه قصد فرار دارند اما از سرویس های اطلاعاتی کشور بیم دارند. وی در اینباره چنین می گوید: «آن ها بالاخره این کار را خواهند کرد. من همکاران زیادی دارم که برایم نامه نوشته اند و گفته اند که انگیزه اش را دارند. تنها به کمی هل دادن نیاز دارند».

موج فرارها و ترک خدمت در میان نیروهای نظامی ونزوئلا بسیار سریع تر از گذشته شده است. رمزی می گوید: «مادورو و ژنرال های ارتشش از این واقعیت آگاهند و دست و پا زنان در حال تلاش برای بهبود استانداردهای زندگی پرسنل رده میانی و پایین هستند، حتی در شرایطی که کشور بیش از پیش در نابودی اقتصادی فرو رفته است». در حالی که صدها سرباز دون پایه نیروهای نظامی ونزوئلا ترک خدمت کرده و فرار کرده اند، تاکنون تنها معدودی از افسران بلند مرتبه نظامی این کشور از مادورو بریده اند که نشان می دهد وی هنوز می تواند به بقای دولتش امیدوار باشد و شانس مخالفان برای پایین کشیدن او بسیار کم است.

رمزی می گوید: «صحبت کردن در مورد دیدگاه واقعی رهبریت نظامی ونزوئلا کار سختی است. دلایلی وجود دارد که نشان می دهد ارتش به مقدار زیادی از مادورو ناخشنود است اما عدم واکنش آن ها می تواند بدین معنا باشد که آن ها نمی خواهند خیلی سریع او را کنار بزنند. با این وجود فکر می کنم که احتمال این که در پشت صحنه برای پذیرفتن گزینه انتخابات مجدد به وی فشار بیاورند زیا داست، تا بدین ترتیب به خوبی و خوشی از دوره چاوزیسم خارجی شده و آینده سیاسی خود را تضمیم کنند». دولت ایالات متحده نیز همچنان به فشار به مادورو و اطرافیانش ادامه می دهد و بسیاری از فرماندهان نظامی و دیگر افراد بلند پایه مرتبط با حکومت ونزوئلا را تحریم کرده است.

ولادیمیر پادرینو لوپز، وزیر دفاع ونزوئلا در واکنش به دور جدید این تحریم ها، روز جمعه ادها کرد که وی فهرستی از ژنرال ها و دریادارهای ونزوئلایی را برای وزارت خزانه داری ایالات متحده ارسال کرده تا «کار تحریم کردن انقلابیونی که از قانون اساسی و حاکمیت ملی دفاع می کنند را برای آنان تسهیل سازم». گونزالز یکی دیگر از فراریان گارد ملی ونزوئلاست که همراه با همسرش که او نیز جزو همین نیروهاست و نوزاد کوچکش به کاکوتا در کلمبیا فرار کرده اند و گفته اند که دوست دارند به کشورشان بازگردند: «هیچ وقت برای یک قدم به جلو گذاشتن دیر نیست. اگر رییس جمهور ما گوایدو از ما حمایت می کند ما هم از او پشتیبانی خواهیم کرد. اگر قرار باشد اینجا واحدهایی برای بدست گرفتن کنترل کشورمان تشکیل دهیم این کار را می کنیم».

تعداد فزاینده افرادی که ترک خدمت می کنند برای ارتشی که در حدود ۲۰۰٫۰۰۰ نیرو دارد یک شکست بزرگ محسوب می شود هرچند ۱ میلیون شبه نظامی که از دولت مادورو حمایت می کنند را نیز نباید نادیده گرفت.