تاثیر تغییرات اقلیمی در تبدیل پرندگانی دوست‌داشتنی به قاتلانی بی‌رحم
تغییرات اقلیمی تاثیرات مخربی بر محیط‌زیست گذاشته، از افزایش سطح آب دریا تا فراوانی وقوع پدیده‌های مخرب جوی و اکنون، تغییر رفتار پرندگان.
بهار هر سال در هلند، چرخ ریسک‌های بزرگ (پاروس ماژور) لانه‌های خود را میان سوراخ درختان می‌سازند و سپس شروع به تخم‌گذاری کرده و به‌زودی نسل تازه‌ای از توپ‌های پَر کُرکی بسیار زیبا به رنگ‌های مشکی و طلایی روانه آسمان می‌شوند. پس از آن، مرغان مگس‌گیر ابلق که تابستان‌ها از آفریقا به اروپا مهاجرت می‌کند، از راه می‌رسند و از لانه‌های رها شده برای تخم‌گذاری و پرورش جوجه‌های خود استفاده می‌کنند.
تا قبل از این، این چرخه بدون هیچ مشکلی ادامه داشت. اما در سال‌های اخیر، مشکلی جدی به‌وجود آمده: تغییرات اقلیمی باعث شده که زمان لانه‌سازی این دو پرنده با هم تقارن پیدا کند و نزاعی بر سر منابع موجود بین این دو گونه پرنده در بگیرد. نزاعی که باتوجه‌به خشن شدن پرندگان در فصل جفت‌گیری، طبیعتا نتایج ناخوشایندی هم در پی داشته است.
یلمر سامبلونیوس، زیست‌شناسی از مؤسسه علوم زیستی تکاملی در دانشگاه خرونینگن هلند است که طی بررسی‌های خود، متوجه این تغییرات رفتاری شده است. آقای سامبلونیوس و همکارانش، برای بررسی رفتارهای لانه‌سازی هر دو پرنده، به مدت ۱۰ سال (از ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۶) لانه‌هایی را در پارک‌های ملی هلند نصب کردند. پژوهشگران در این دوره، لاشه ۸۸ مگس‌گیر ابلق را در لانه‌های نصب‌شده پیدا کردند. ۸۶ مورد از این پرندگان توسط چرخ ریسک‌های بزرگ و دو مورد دیگر هم توسط چرخ ریسک‌های سر آبی کشته شده بودند.
سامبلونیوس گفت:
هنگامی که یک مگس‌گیر ابلق وارد لانه‌ای می‌شد که یک چرخ ریسک بزرگ در آن حضور داشت، هیچ شانسی نداشت. چرخ ریسک بزرگ جثه بزرگ‌تری دارد و سنگین‌تر است. این پرندگان، پنجه‌های قوی نیز دارند. اما در مقابل مرغان مگس‌گیر، برای مهاجرت طولانی از اروپا به غرب آفریقا و برعکس ساخته شده‌اند و نسبتا جثه نحیفی دارند.
به هر حال، این نزاع‌ها به جاهای باریک می‌کشید، و اکثر مرغان مگس‌گیر مُرده، پرندگان نر بودند که قابل درک است، چرا که پرنده‌های نر برای جلب‌توجه ماده‌ها، لانه‌ها را تصاحب می‌کنند.
پژوهشگران در مقاله خود نوشتند:
لاشه مگس‌گیرهای ابلق در حالی در لانه‌ها پیدا شدند که از ناحیه سر آسيب دیده بودند. و در اغلب موارد، مغز این پرندگان توسط چرخ ریسک‌های بزرگ خورده شده بود.
بله، چرخ ریسک‌های بزرگ مغز دشمنان خود را می‌خورند. همیشه بین این دو پرنده برای لانه رقابت جدی وجود داشته است، مرغان مگس‌گیر چابک‌تر هستند و در دوران لانه‌سازی، چرخ ریسک‌های سنگین‌تر را از لانه‌ها دور می‌کنند که درنهایت، باعث می‌شود، چرخ ریسک‌ها برای پیدا کردن لانه به نقطه جدیدی بروند. آنچه پژوهشگران در این پژوهش ۱۰ ساله به‌دنبال آن بودند، تاثیر تغییرات اقلیمی بر رقابت بین این دو پرنده بود.
در جریان نزاع دو پرنده بر سر آشیانه، چرخ ریسک‌های بزرگ با چنگال‌های قوی خود و ضربات متعدد به سَر مرغان مگس‌گیر را از پای در می‌آورند
پژوهشگران در طی بررسی‌های خود مشاهده کردند که گرم‌تر شدن پیش از موعد آب‌و‌هوا، باعث زودتر برگ دادن درختان می‌شود و به همین ترتیب، اولین کرم‌های درخت و لارو حشرات هم زودتر پدیدار می‌شوند. از آنجایی که زمان تخم‌گذاری چرخ ریسک‌های بزرگ با دوره‌ی اوج زادوولد کرم‌ها و حشرات (به‌دلیل وفور منابع غذایی) همزمان است، تغییرات محیطی باعث می‌شود که این پرندگان زودتر تخم‌گذاری کنند.
در همین حال، تغییرات اقلیمی باعث می‌شود که مرغان مگس‌گیر هم زودتر به اروپا مهاجرت کنند، اما به نظر نمی‌رسید که این موضوع به خودی خود موجب درگیری و نزاعی شود. همچنین لازم به ذکر است که این پرندگان مهاجر به سرعت با تغییرات دمایی سازگاری پیدا نمی‌کنند، بنابراین تعداد مگس‌گیرها تغییری نمی‌کرد.
حال این مشکل به دو دلیل رخ می‌دهد: ابتدا به‌دلیل تغییرات اقلیمی، آب‌وهوای منطقه نسبتا گرم‌تر شده و این باعث می‌شود که تعداد بیشتری چرخ ریسک بزرگ از زمستان اروپا جان سالم به در ببرند که البته، به این معنی است که در فصل بهار، رقابت بیشتری برای آشیانه‌سازی به وجود می‌آید. و اگر یک بهار نسبت به بهار عادی، سردتر باشد، چرخ ریسک‌های بزرگ لانه‌های خود را دیرتر یعنی در فصل تابستان می‌سازند. بنابراین، در این صورت، تعداد بیشتری چرخ ریسک بزرگ به لانه نیاز دارند که موجب درگیری‌های بسیار شدیدی با مرغان مگس‌گیر می‌شود. بااین‌حال، این مسئله تا به حال تاثیر زیادی بر جمعیت این پرندگان نداشته است.
سامبلونیوس گفت:
موضوع جالب‌توجه این است که ما در پژوهش خود (با حدود ۳۰۰ جفت‌گیری)، هیچ تاثیری بر جمعیت کلی مگس‌گیرها مشاهده نکردیم. قبلا گفتیم که معمولا پرندگان نری که در این فصل دیر می‌رسیدند کشته می‌شدند. این پرندگان اغلب پرنده‌های ماده‌ای برای جفت‌گیری پیدا نمی‌کردند و همین می‌تواند توضیحی برای عدم تاثیر تلفات بر جمعیت کلی این پرندگان باشد.
اما رفتارهای هر دو پرنده به‌دلیل تغییرات اقلیمی تغییر کرده و با ادامه‌ی افزایش دمای هوا، این وضعیت وخیم‌تر هم خواهد شد. در حال حاضر، واقعیت این است که پرندگان نری که دیر می‌رسند و موفق به جفت‌گیری نمی‌شوند، تاثیری بر جمعیت ندارند، اما پژوهشگران هشدار دادند که این عدم تاثیرگذاری می‌تواند مقطعی باشد.
پژوهشگران نوشتند:
ما انتظار داریم که از این بی‌اثری کاسته شود. پیامدهای جمعیتی رقابت بر سر منابع (آشیانه و منابع غذایی) ممکن است به‌زودی آشکار شود، به‌ویژه پس از زمستان‌های گرم که برای گونه‌های ساکن (مشخصا چرخ ریسک‌های بزرگ) بی‌خطر است.
پژوهشگران یافته‌های خود را در ژورنال علمی Current Biology منتشر کردند.
