شش ایرانی در فهرست هنرمندان برتر ۲۰۱۸
کوروش شیشه‌گران، علی بنی‌صدر، فرهاد مشیری، شیرین نشاط، رضا درخشانی و وای.زی. کامی در فهرست ۵۰۰ هنرمند برتر سال ۲۰۱۸ جهان قرار گرفتند.
“آرت‌پرایس” -مهم‌ترین مرجع مارکت هنر جهان- در کنار “فیاک” – مؤسسه نمایشگاه‌های بین‌المللی پاریس- در گزارش تازه‌شان که معیاری مهم برای تحلیل و بررسی وضعیت هنر معاصر جهان، از دو بعد اقتصادی و هنری است اسامی۵۰۰ هنرمند برتر معاصر جهان را در سال ۲۰۱۸ منتشر کردند. در فهرست ۵۰۰ هنرمند برتر سال ۲۰۱۸، شش هنرمند ایرانی شامل علی بنی‌صدر در رتبه ۱۱۴، فرهاد مشیری در رتبه ۱۳۰، شیرین نشاط در رتبه ۲۵۹، کوروش شیشه گران در رتبه ۲۸۹، رضا درخشانی در رتبه ۳۸۸ و وای.زی. کامی (کامران یوسف‌زاده) در رتبه ۳۹۰ قرار دارند.
“آرت‌پرایس” به‌عنوان منتشرکننده این فهرست، نقشی راهبردی در ارائه بانک اطلاعات هنرمندان دنیا دارد. چیزی که اهمیت این فهرست را نشان می‌دهد این است که این ٥٠٠ هنرمند از بین بیش از ٥٠٠ هزار هنرمند فعال در سراسر جهان انتخاب شده‌اند. این مؤسسه اطلاعات موردنیاز برای این رتبه‌بندی را از طریق مؤسسات اصلی حراج، گالری‌های دنیا و مجموعه‌داران تهیه می‌کند.
“آرت‌پرایس” با دسترسی به اطلاعات و تصاویر بیش از صد میلیون اثر هنری از سال ١٧٠٠ میلادی به این سو به تحلیل‌های دقیق خود در عرصه هنر شهرت دارد. در صدر این رتبه‌بندی نام‌هایی چون ژان میشل باسکیه، پیتر دویگ، رودولف استینگل، جرج کوندو، کریستوفر وول، ژو چونیا، جف کونز، مارک برادفورد و کِری جیمز مارشال دیده می‌شود.
بر اساس این گزارش، علی بنی صدر در بین هنرمندان معاصر ایرانی هنرمندی است که آثارش بیشترین فروش را در حراج‌ها داشته است. بیشترین قیمتی که برای فروش اثری از او چکش خورده، حدود ۴۶۰ هزار دلار بوده. مجموع ۶ اثر فروش‌رفته از او ارزشی برابر با یک میلیون‌و هفتصد و پنجاه هزار دلار داشته است. در رتبه بعدی فرهاد مشیری قرار دارد که مجموعاً ٨ اثر از او به مبلغ یک میلیون‌و چهارصد و پنجاه هزار دلار فروخته شده و گران‌بهاترین اثرش ۳۲۰ هزار دلار به فروش رفته است. سومین هنرمند ایرانی شیرین نشاط است که مجموعاً ۲۲ اثر از او به مبلغ ۵۵۹ هزار دلار به فروش رفته. بالاترین رقم فروش رفته برای یک اثر او ۱۱۷ هزار دلار بوده است.
چهارمین هنرمند کوروش شیشه‌گران است که ۵ اثر او به قیمت ۵۱۰ هزار دلار فروخته شده و گران‌ترین اثرش ۱۵۰ هزار دلار بوده است. در جایگاه بعدی، رضا درخشانی قرار دارد که ۴ اثر از او در حراج‌ها فروخته شده و مجموع قیمت آثارش ۳۳۵ هزار دلار بوده است. بالاترین قیمت چکش‌خورده برای تابلوهای او ۱۴۹ هزار دلار بوده است. رتبه ششم هم در اختیار وای.زی کامی است که ۲ اثر او به قیمت ٣۲۸ هزار دلار در حراج‌ها خریداری شده و ۳۲۰ هزار دلار، گران‌بهاترین اثر فروخته‌شده اوست.
شاخص قیمت آثار این هنرمندان از حراج‌های لندن، دوبی، پاریس و تهران به دست آمده است. حراج‌های خارج از این منطقه معمولاً در لندن برگزار می‌شود که گاهی اوقات رکورد فروش‌های جدیدی در آن به جا گذاشته می‌شود. حراج‌های دوبی و لندن معمولاً محل خوبی برای عرضه آثار گران‌بها و فروش آثار با قیمت‌های نجومی است.
زمانی نیویورک نیز فرصت خوبی به شمار می‌آمد اما از سال٢٠١٠ نقش چندان پررنگی از این حیث ایفا نمی‌کند. برخی هنرمندان ایرانی که در حراج‌های دوبی حضور مستمری داشته‌اند، شاخص قیمت فروش بیشتری را از آن خود کرده‌اند. نکته قابل‌توجه اینکه حراج‌هایی که در دوبی برگزار می‌شوند، تلاش خود را می‌کنند تا بتوانند فرصت و محلی برای رشد هنرمندان خاورمیانه و حاشیه خلیج‌فارس باشند.
حراج تهران نیز هم اینک یکی از حراج‌های قدرتمند منطقه خاورمیانه به حساب می‌آید که هرچند بین المللی نیست و تنها روی هنرمندان ایرانی تمرکز دارد؛ با این حال فروش‌هایش مورد استناد مؤسسات و مراجعی چون آرت پرایس و فیاک قرار می‌گیرد.
در گزارش آرت پرایس در تحلیل شرایط بازار هنری ایرانیان چنین آمده است: “مسائل اجتماعی و چالش‌های جامعه مدرن ایران، از جمله موضوع‌های آثار هنری هنرمندان ایرانی بوده است. آثار این هنرمندان که غالباً در آمریکا و امارات به نمایش گذاشته می‌شوند، نشان‌دهنده زندگی روزانه و فضای سیاسی- اجتماعی ایران هستند، در عین حال که در آنها تلاش شده با تعصبات و ذهنیتی که در غرب در قبال ایران وجود دارد، مقابله کنند”.
در ادامه گزارش می‌خوانیم: “همان‌طور که جو حاکم بر ایران میان سنت و مدرنیته مانده است، هنرمندان ایرانی نیز شوق خلاقانه خود را با ادای احترام به سنت، ترکیب می‌کنند. آثار آنها که ریشه در تاریخ دارد و به‌نوعی آگاهی سیاسی می‌دهد، در موزه‌های بانفوذی چون موزه مدرن تیت لندن، مرکز فرهنگی هنری ژرژ پمپیدو در پاریس و گوگنهایم در نیویورک توجه‌ها را به خود جلب کرده‌اند؛ به‌طوری‌که این موزه‌ها مشتاق به نمایش آثار جدید این هنرمندان هستند و گالری‌های هنر، خانه‌های حراج، مجموعه‌دارها و دیگر عوامل دنیای هنر نسبت به آثار این هنرمندان کنجکاوی زیادی نشان می‌دهند”.
مبنای آرت پرایس و فیاک برای این رتبه‌بندی، حجم فروش آثار هنرمندان، حدفاصل جولای ٢٠۱۷ تا ژوئن ٢٠١۸ بوده است و درعین‌حال بیشترین رقم حاصل از چکش‌خوردن آثار این هنرمندان هم در این رتبه‌بندی دخیل بوده است. در صدر فهرست ٥٠٠ هنرمند پرفروش سال‌های ٢٠١٥، برای نهمین سال پیاپی نام چهره مشهور گرافیتی آمریکا، ژان میشل باسکیه، به چشم می‌خورد. باسکیه با حجم کلی فروش ۲۵۶میلیون‌دلار در حراج‌های بین‌المللی، پرفروش‌ترین هنرمند این سال محسوب می‌شود.
ژان میشل باسکیه‌زاده ۲۲ دسامبر ۱۹۶۰ – درگذشته ۱۲ آگوست ۱۹۸۸) اولین نقاش آمریکایی- افریقایی تبار بود که به شهرت بین‌المللی رسید. او ابتدا به‌عنوان یک هنرمند گرافیتی در نیویورک و بعد در دهه ۱۹۸۰ به‌عنوان یک هنرمند سبک نئواکسپرسیونیسم مشهور شد. او در ۲۷ سالگی در بی‌پولی درگشت؛ درحالی‌که نقاشی‌هایش الهام‌بخش هنرمندان نوگرا بود و به قیمت‌های گران فروخته می‌شد.
بنا به گزارش آرت پرایس هم اکنون مارکت هنر معاصر ۱۲ درصد از گردش مالی مارکت هنر جهان را در اختیار دارد. این در حالی است که این درصد در سال ۲۰۰۰ تنها ۸/۲ درصد بود. در این بین هنر خاورمیانه روز به روز در حال رشد و دگرگونی است. بین سال‌های ٢٠٠۶ تا ٢٠٠٨ حراج‌های بزرگی که در خاورمیانه برگزار شدند، خصوصاً حراج کریستیز سال ٢٠٠۶ در دوبی، باعث شدند هنر خاورمیانه و ایران بیش از گذشته به عرصه‌های جهانی راه پیدا کند.
مجموع فروش حراج کریستیز دوبی در آوریل ٢٠٠٨ رکورد جدیدی در تاریخ حراج‌های خاورمیانه (بخش هنر مدرن و معاصر) برجای گذاشت. هرچند بعد از بحران اقتصادی سال ٢٠٠٨ مجموع فروش آن افت کمی داشت اما درحال‌حاضر به این سمت رفته است که جایگاه قابل‌اتکایی برای خود دست‌وپا کند. به نظر می‌رسد علاقه بین‌المللی به آثار هنرمندان خاورمیانه و خصوصاً ایرانی‌ها و عرب‌ها رو به رشد است و این موضوع خیلی مهمی است؛
چون بسیاری از این هنرمندان در دهه‌های گذشته فرصت ارائه آثار خود در عرصه جهانی را نداشته‌اند. قطعاً در آثار هنرمندان ایرانی، رگه‌هایی از کیفیت و عظمت است که این‌چنین موردتحسین و توجه منتقدان، کارشناسان، مجموعه‌داران و خریداران آمریکا، اروپا و سایر نقاط دنیا قرار گرفته است. در ۱۳ سال گذشته، مارکت هنر خاورمیانه و شمال آفریقا شاهد یک نوزایی تمام‌عیار بوده است. ثبت رکوردهای بالای فروش از سوی هنرمندان در حراج کریستیز دوبی، گویای این واقعیت است. قرار‌گرفتن مجدد نام شش ایرانی را در فهرست ٥٠٠ هنرمند برتر، از زاویه این نوزایی در هنر ایران می‌توان بررسی کرد.
