مرگ سالانه ۳۰۰۰ ایرانی به علت خطاها و عوارض دارویی
داروها در عین تسکین درد و بهبود بیماری، با عوارضی همراه هستند که میتوانند مشکلات جدی برای بیماران ایجاد کنند و حتی آنها را به کام مرگ بکشانند. تنها در ایران سالانه ۳۰۰۰ نفر به علت خطاها و عوارض دارویی می میرند.
در جعبه هر دارو – شامل قرص، شربت، آمپول یا پماد – برگه راهنمایی حاوی اطلاعاتی در مورد دوز تجویز شده، منع مصرف و عوارض جانبی احتمالی وجود دارد. بیماران قبل از مصرف دارو حتما این برگه را مطالعه کرده و درصورت بروز عوارض جانبی، این مسأله را با پزشک معالج در میان بگذارند.
هیچ دارویی بدون عارضه نیست. به عنوان مثال،سالانه ۴.۵ میلیون آمریکایی به دلیل عوارض جانبی ناشی از داروهای تجویز شده به پزشک یا اورژانس مراجعه می کنند.
عوارض جانبی داروها
برخی داروها ممکن است باعث تحریک و ناراحتی معده، سرگیجه، سردرد و یا تاری دید شوند. یکی از شایع ترین عوارض جانبی داروها، درگیر شدن سیستم گوارش است. برخی داروها باعث بروز حالت تهوع یا ناراحتی معده می شوند. برای داروهایی که به صورت خارجی مورد استفاده قرار می گیرند (پمادها و قطره ها)، این عوارض می تواند شامل خارش و سوزش پوست باشد.
واکنش های آلرژیک ناشی از عوارض جانبی داروها می توانند شامل جوش های پوستی (بثورات جلدی) تا شوک آنافیلاکتیک (یک اختلال خطرناک و بالقوه کشنده) باشند.
درصورتیکه داروها در دوز تجویز شده مصرف شوند، معمولا با عوارض جانبی بسیار کمی همراه هستند، اما تغییر در دوز روزانه یا تداخل با مواد یا داروهای مصرفی دیگر (بدون مشورت با پزشک معالج) می تواند در شرایط حاد حتی منجر به مرگ بیمار شود. به عنوان مثال، مصرف مسکن ها در کنار نوشیدن الکل می تواند منجر به مصرف بیش از حد (overdose) ناگهانی شود.
نسخه ناخوانا بیمار را می‌کشد
بسیاری از افراد باور دارند که پزشکان به دلیل سرعت و عجله، داروها را با خطی ناخوانا می نویسند و برخی دیگر دلیل این موضوع را مرموز ماندن حوزه کاری خود و عدم اجازه دخالت بیماران در این حوزه می دانند. دلیل این موضوع هر چه که باشد، گویا بد خط نوشتن نسخه ها توسط پزشکان تنها محدود به یک کشور نبوده و در سراسر جهان رواج دارد.
گزارش سال ۲۰۱۵ موسسه ملی آکادمی های پزشکی (National Academies of Science s Institute of Medicine) آمریکا نشان می دهد، سالانه ۴۴ هزار گزارش اشتباه مصرف دارو بر اثر بدخطی پزشکان در این کشور ثبت می شود.
به عنوان مثال، در سال ۲۰۰۶ میلادی، ۷ هزار نفر در آمریکا بر اثر اشتباهات دارویی ناشی از بدی دستخط پزشکان جان خود را از دست دادند. البته بعید است که تمامی این مورد مرگ سالانه در یک کشور بر اثر بدخطی پزشکان باشد و باید مواردی از قبیل خطای انسانی، واکنش های دارویی، تجویز دوز نامناسب، تعاملات دارویی بدون اطلاع پزشک را نیز در این دسته بندی قرار داد.
مرگ سالانه ۳۰۰۰ ایرانی به علت خطاها و عوارض دارویی
علی فاطمی، نایب رییس انجمن داروسازان ایران گفت: طبق آمارها و برخی تحقیقات انجام شده، احتمالا سالانه حدود ۴۵ هزار نفر در ایران به علت خطاهای دارویی و عوارض ناشی از آن آسیب می بینند و متأسفانه حدود ۳ هزار نفر جان خود را از دست می دهند.
دکتر یسنا به منش، دبیر ستاد مرکزی و مرکز ملی اطلاع رسانی داروها و سموم سازمان غذا و دارو نیز سال گذشته (۹۶) و همزمان با هفته پیشگیری از مسمومیت‌ها تأکید کرد: آمار بالای مصرف داروها در جامعه از یک سو احتمال بروز تداخلات دارویی را بالا خواهد برد و از سوی دیگر، اشتباهاتی که ضمن تجویز و مصرف دارو به صورت ناخواسته انجام می‌شود، ممکن است بیمار را به سمت مصرف مقادیر بالاتر از دوز درمانی و متاسفانه عوارض ناشی از مسمومیت با داروها سوق دهد.
وی در مورد نقش تجویز اشتباه دارو در مرگ و میر ناشی از مسمومیت گفت: به طور کلی مسمومیت با دارو خیلی منجر به مرگ نمی شود و از هر ۱۰۰ مرگی که به دلیل مسمومیت رخ می‌دهد، ۱۴ مورد مسمومیت دارویی است.
باتوجه به اینکه هیچ دارویی بدون عوارض جانبی نیست، بنابراین به بیماران توصیه می شود که حتما میزان دوز تجویز شده توسط پزشک معالج را مصرف کنند؛ درصورت مصرف داروی دیگر، پزشک را در جریان این مسأله قرار دهند؛ در شرایطی که پس از مصرف دوزهای ابتدایی دارو با عوارض جانبی مثل سرگیجه، حالت تهوع یا هر مشکل دیگری مواجه شدید، این موضوع را با پزشک معالج در میان بگذارید.
