خلیج گواتر؛ یکی از زیباترین نقاط جنوب شرق ایران
خلیج گواتر یکی از زیباترین مناطق ایران و دورترین نقطه جنوب‌شرقی این کشور است و زیبایی‌های منحصر به فرد طبیعی آن هر گردشگری را به سمت خود می‌کشد.
خلیج گواتر از امکانات رفاهی و جاذبه‌های مدرن نزدیک‌ترین شهر نزدیک به خود، یعنی چابهار بی‌بهره است، اما از دیدنی‌ترین جاذبه‌های گردشگری ایران محسوب می‌شود.
بندر گواتر به انتهای جاده‌های ایران معروف و منطقه‌ای در جنوب شرق ایران، هم‌مرز با پاکستان و جز استان سیستان و بلوچستان است. اگر فیلم‌های علمی تخیلی که فضای مریخ در آن‌ها به تصویر کشیده شده است را دیده باشید، کاملا فضای گواتر را با آن شبیه می‌بینید. بخش کوچکی از استان سیستان و بلوچستان که از ابتدای جاده آن به هر آدمی حس عجیبی دست می‌دهد، مخصوصا اگر در روشنایی روز وارد جاده وهم‌انگیز‌ش شوید، مجذوب سکوت و زیبایی آن خواهید شد و تجربه فوق‌العاده‌ای به دست خواهید آورد.
بندری در کنار دریای عمان که در ۹۵ کیلومتری چابهار و دقیقا هم‌مرز با پاکستان است، به همین خاطر اجازه شنا در دریا داده نمی‌شود و تمام قایق‌ران‌ها نیز مراقب هستند به‌طور تصادفی وارد مرز پاکستان نشود.
تجارت در گواتر پیشینه‌ای طولانی داشته است و تاجرها از آب‌های این خلیج، از هند به سمت آفریقا می‌رفتند. گواتر از مراکز اصلی پرورش و صادرات میگو بوده که در این سال‌ها کمی از رونق افتاده، اما همچنان وجود دارد. روستای گواتر حدود ۱۶۰ هزار نفر جمعیت دارد و بیشتر مردم این منطقه به ماهیگیری و حصیر‌بافی مشغول هستند. روستا با توجه به مرزی بودن منطقه از امکانات اقامتی خاصی برخوردار نیست، پس بهتر است هنگام روز از این منطقه بازدید کنید و شب به چابهار برگردید، ولی اگر اصرار دارید تا شبی را هم در این منطقه زیبا به صبح برسانید، می‌توانید با کسب اجازه از محلی‌ها در کنار چند کَپر (خانه‌های ساخته شده از چوب و برگ درخت خرما) اقامت داشته باشید. البته به تازگی چند اقامتگاه بوم‌گردی در این منطقه تاسیس شده است که لذت سفر با تجربه اقامت در خانه‌های و البته غذای محلی دو چندان می‌شود. صبحانه همراه با شیر چایی (دودپطی) و نون محلی نیز از پذیرایی‌های رایج در این منطقه است.
این خلیج به دلیل قرار گرفتن در مجاورت با جنگل‌های حرا، جز مناطقی است که توسط محیط زیست حفاظت می‌شود. طبق گفته سازمان حفاظت محیط زیست چابهار خلیج گواتر هر ساله در اوایل پاییز پذیرای تعداد بی‌شماری از پرندگان مهاجر است. حدود ۴۰ نوع از گونه‌های مختلف پرنده‌ها در قالب دسته‌های ۱۰۰ تایی وارد این منطقه می‌شوند. جدای از حیات‌وحش دوست‌داشتنی گواتر، مهم‌ترین بخش بازدید از این منطقه زیبایی‌های خلیج گواتر، جنگل‌های حرا و مهم‌تر از همه مردم خون‌گرم این منطقه است. مردمی که علی‌رغم زندگی در مناطق محروم، دلی بزرگ و قلبی مهربان دارند. در گواتر عابر بانک و کارت‌خوان وجود ندارد و پیدا کردن پول نقد هم سخت است، پس با پول نقد کافی به سمت گواتر حرکت کنید. از غذاهای خوشمزه آنجا به ویژه کرائی و بریانی هم غافل نشوید.
مردان و زنان گواتر بلوچ هستند، ولی ارتباط خویشی و نزدیکی با همسایگان خود در گوادر (نام پاکستانی گواتر) پاکستان دارند و رفت و آمد و حتی ازدواج بین آن‌ها بسیار مرسوم است. زبان بلوچی مردم این منطقه با سایر نقاط قسمت بلوچستان ایران متفاوت است و به زبان بلوچی رایج در پاکستان نزدیک‌تر است، هرچند تعدادی زیادی از مردم این منطقه به زبان فارسی هم تسلط دارند. بیشتر دختر بچه‌ها مشغول فروش دستبند سوزن‌دوزی کاملا دست‌باف هستند و پسرها هم گوش‌ماهی، مروارید و انواع صدف می‌فروشند. با توجه به نزدیکی به آب‌های اقیانوس هند که سومین اقیانوس بزرگ روی کره‌زمین است، باعث شده تا گواتر دریایی کاملا متفاوت نسبت به خلیج‌فارس و دریایی خزر داشته باشد که در نوع خود بسیار جالب و منحصر به فرد است. یک نکته خاص درباره گواتر این است که اگر از آن به سمت قطب جنوب حرکت کنید، با هیچ خشکی برخورد نمی‌کنید و بدون واسطه به قطب جنوب متصل است.
کی برویم؟
بهترین فصل برای رفتن به بندر زیبایی گواتر فصل زمستان و فصل بهار (تا پایان اردیبهشت ماه است)، البته اگر قصد لذت بردن از ساحل‌های طلایی رنگ و تجربه شنا در دریایی به رنگ آبی لاجوردی دارید، تابستان هم می‌توانید به این منطقه سفر کنید، ولی گرمای شدید هوا در این فصل باعث شده خیلی‌ها از سفر به این منطقه در فصل تابستان منصرف شوند. دریایی موجود بین چابهار و گواتر در واقع دهانه اقیانوس است که همه ویژگی‌های سواحل اقیانوسی را دارد، اما به جز گونه‌های گیاهی و جانوری ویژه اقیانوس‌ها. چیزی که سواحل این منطقه را از دیگر سواحل ایران متمایز می‌کند، صخره‌ها و موج‌شکن‌های طبیعی آن است که بر اثر برخورد موج دریا با این صخره‌ها امواجی به ارتفاع ۵ متر تشکیل می‌شود.
در ماه‌های تیر و مرداد و به دلیل وزش بادهای موسمی ارتفاع امواج به ۱۵ متر هم می‌رسد که به تازگی این منطقه را تبدیل به مکانی مطلوب برای ورزش موج‌سواری کرده و حتی توانسته است نظر گردشگرانی را از خارج از کشور به سمت خود جلب کند. همچنین بر اثر برخورد موج‌های مرتفع با سوراخ‌های موجود در صخره‌های ساحلی، فواره‌های زیبایی را به وجود می‌آید که به آن موج‌فشان می‌گویند.
چطور برویم؟
برای رفتن به گواتر حتما باید به چابهار بروید، راه‌های رسیدن به چابهار هم هوایی و زمینی است. البته می‌توانید با قطار تا زاهدان بروید و از آنجا با اتوبوس یا ماشین شخصی به سمت چابهار حرکت کنید. شاید برای شما جالب باشد که به راحتی می‌توانید ماشین شخصی خود را با قطار تا زاهدان ببرید و از آنجا مشغول رانندگی شوید که در مصرف سوخت و کاهش خستگی مسیر بسیار تاثیرگذار است. بعد از اینکه به چابهار رسیدید، باید مسیر حدود ۹۵ کیلومتری را به سمت شرق بروید تا در نهایت به آخرین نقطه ایران و ایستگاه مرزبانی برسید.
لازم به ذکر است اگر با ماشین شخصی به این منطقه سفر می‌کنید مراقب سرعت خود باشید، چون جاده خلوت است و ممکن است به‌طور ناخواسته سرعت شما از سرعت مطمئن برای رانندگی بالاتر برود، مخصوصا که جاده بین چابهار و گواتر علی‌رغم زیبایی های طبیعی خیره‌کننده از لحاظ استاندارهای جاده‌سازی خیلی مطلوب به حساب نمی‌آِید. کارت‌سوخت ماشین خود را فراموش نکنید. در استان سیستان و بلوچستان هنوز بدون کارت‌سوخت بنزین نمی‌دهند و همچنین هر ماشین روزانه تنها مجاز به استفاده از ۶۰ لیتر بنزین است. طبق صحبت مسئولین استانی دلیل این تصمیمات جلوگری از بحث قاچاق سوخت است. البته نگران نباشید اگر بدون بنزین ماندید، در هر شهر و روستایی می‌توانید بنزین آزاد تهیه کنید که البته از قیمت بالاتری نسبت به بنزین پمپ‌بنزین‌ها برخودار است.
چی بخوریم؟
کرائی و بریانی از معروف‌ترین غذاهای موجود در چابهار و بندر گواتر است. کرائی انواع مختلفی دارد، مانند کرائی مرغ، گوشت و قرمز که کرائی قرمز تندتر از بقیه موارد است. مهم‌ترین تفاوت غذاهای این منطقه در ادویه‌هایی است که استفاده می‌کنند که بیشتر هندی و پاکستانی هستند و برخلاف ذائقه بسیاری از مردم ایران، مردم استان سیستان و بلوچستان ذائقه‌ای تند دارد. بریانی هم نوعی خورشت با مزه تند است که با مرغ یا گوشت درست می‌شود و می‌توان آن را با برنج یا نان سرو کرد. «کابلی پلو» که با تکه‌های گوشت و مرغ پخته می‌شود هم از غذاهای محبوب در این منطقه به حساب می‌آید که نوعی غذایی برنجی است. ماهی نیز همان‌طوری که انتظار می‌رود، از مهم‌ترین غذاهای موجود در این منطقه است.
بستگی به فصلی که به این منطقه سفر می‌کنید، ماهی‌های متفاوتی سرو می‌شود، ولی در بیشتر فصول ماهی شوریده و شیرماهی قابل دسترس است که خوردن این ماهی‌ها را به شما توصیه می‌کنیم. به علت تازگی و البته پخت به روشی متفاوت، مزه ماهی متفاوت با آن چیزی است که در سایر مناطق ایران یافت می‌شود. برای صبحانه یا عصرانه هم می‌توانید شیر چایی (دودپطی) و نون محلی بخورید. چایی‌های موجود در این منطقه مثل چایی‌های معمولی نیست و از چایی به شکل پودر درست می‌شود.
از میوه‌های محلی هم می‌توان به «انار گلی» یا «میوه کاکتوس» اشاره کرد؛ رنگ بسیار غلیظی دارد و وقتی پوست آن را می‌کنید، دست شما رنگی می‌شود و مزه آن هم کمی ترشی است. اما معروف‌ترین میوه در این منطقه «زیتون محلی» یا «زیتون چابهاری» است که البته هیچ ربطی به زیتون اصلی ندارد. ظاهر این میوه شبیه گلابی ولی بسیار کوچک‌تر از آن است و مزه‌ای تقریبا شبیه به انبه دارد.
کجا را ببینیم؟
به جز جاذبه‌های زیاد چابهار و اطراف آن، در این مقاله از کجارو درباره دیدنی‌های موجود در مسیر چابهار به گواتر توضیح می‌دهیم. از مهم‌ترین جاذبه‌های این مسیر می‌توان به دریاچه صورتی لیپار، بندر بریس، خلیج گواتر و کوه‌های مریخی (مینیاتوری) اشاره کرد.
کوه‌های مینیاتوری (مریخی)
تقریبا در تمامی طول جاده و وقتی از سمت چابهار به سمت گواتر می‌روید، سمت راست شما پر از کوه‌های خاص و متفاوت است که بیشتر رنگ خاکستری دارند. این کوه‌ها با نام مریخی یا مینیاتوری شناخته شده هستند که مورد توجه گردشگران این منطقه قرار گرفته است. هر کجا که فکر کردید منظره زیباتری دارد را انتخاب کنید و چند عکس یادگاری بگیرید. البته این کوه‌ها به شدت فرسایش‌پذیر هستند و اگر به آن‌ها دست بزنید، تبدیل به خاک نرم می‌شوند؛ برای همین بالا رفتن از آن‌ها اصلا توصیه نمی‌شود.
درخت انجیر معابد رمین
در فاصله تقریبا ده کیلومتری چابهار به سمت گواتر به منطقه‌ای به نام «رمین» می‌رسید. روستای واقع در دهستان «کمبل سلیمان» بخش مرکزی چابهار که دیدن اسکله آرام و موج‌شکن‌های پر از صدف آن خالی از لطف نیست. البته دلیل شهرت این منطقه به‌خاطر انجیر معابد آن است که ساختار آن با هر درخت دیگری متفاوت است و ریشه‌های آن به جای فرو رفتن در زمین به سمت آسمان رشد می‌کنند که ظاهری جالب توجه دارند.
دریاچه صورتی (لیپار)
بعد از دیدن تابلوی ۵۵ کیلومتر مانده به گواتر اگر به سمت راست جاده (دریا نیز در سمت راست جاده قرار دارد) نگاه کنید، متوجه به مسیر کوچک خاکی می‌شوید که به دریاچه صورتی رنگ معروف به لیپار می‌رسد، البته فاصله دریاچه تا جاده زیاد نیست و می‌توانید بعد از پارک کردن ماشین‌ها کنار جاده، مسیر حدودا ۵ دقیقه‌ای را پیاده طی کنید. همچنین ساحل دریایی کنار دریاچه نیز یکی از بهترین ساحل‌های این مسیر برای شنا و ورزش‌های آبی است. البته به علت غلط آب، امکان انجام ورزش‌های زیر آبی مانند اسنورکلینگ و غواصی وجود ندارد. شاید بتوانید خانم‌های بلوچ را ببینید که در درياچه صورتی مشغول برداشت نمک از ساحل برای مصرف خانگی هستند.
بندر بَریس
بندر بریس در ۵۵ کیلومتری شهر چابهار به سمت گواتر قرار دارد. یک بندر ماهیگیری کوچک که به خاطر منظره زیبا مورد توجه گردشگرها قرار گرفته است. زیباترین بخش این بندر یک صخره بلند در کنار ساحل است که به مکانی محبوب برای گرفتن عکس‌های یادگاری تبدیل شده است.
بندر پسابندر
وقتی به بندر پسابندر رسیدید، مطمئن باشید که فاصله‌ای تا انتهای جاده و خلیج گواتر باقی نمانده است. پسابندر منطقه‌ای در اوج سادگی و پر از لنج‌های رنگارنگ و پرنقش و نگار است که مردم محلی برای تجارت و صید به‌طور مداوم بین ایران و پاکستان در حال رفت و آمد هستند. پسابندر هم به خاطر وجود این لنج‌های زیبا تبدیل به مکانی جذاب برای گرفتن عکس یادگاری و صحبت با مردم محلی خون‌گرم و مهربان تبدیل شده است.
خلیج گواتر
بندر گواتر یک بندر ماهیگیری کوچک با چند قایق موتوری ساده است که به اقیانوس راه دارد. گواتر جنوب شرقی‌ترین نقطه ایران است که نیمی از آن در ایران و نیم دیگر آن در جنوب غربی‌ترین قسمت پاکستان قرار دارد.
سادگی این منطقه بیشترین دلیل محبوبیت آن است، پس انتظار نداشته باشید مانند شهر چابهار دارای ساختمان‌های مدرن و پیشرفته باشد. می‌توانید با کرایه قایق که معمولا بین ۶ تا ۱۲ نفر را سوار می‌کنند به گشتن در خلیج بپردازید.
از مهم‌ترین جاذبه‌های این منطقه وجود جنگل‌های حرا است که البته اصلا آن را با جنگل‌های حرای قشم مقایسه نکنید، چون دارای اندازه بسیار کوچکتری نسبت به قشم است.
اگر خوش‌شانس باشید، می‌توانید شنای دلفین‌ها در کنار قایق خودتان را تماشا کنید. البته مسیر مربوط به دیدن دلفین‌ها از مسیر جنگل‌های حرا جدا است و اگر بخواهید هر دوی این جاذبه‌ها را ببینید، باید دوبار کرایه قایق بپردازید. در پایان این مقاله کجارو به شما خوانندگان عزیز توصیه می‌کنیم با توجه به مرزی بودن منطقه حتما به هشدارهای مرزی و ایمنی توجه کنید تا از بروز هر نوع حادثه یا اتفاق ناخوشایندی جلوگیری شود.
