گیاهانی برای درمان بیش فعالی
اختلال‌های روان‌شناختی نظیر اختلال نقص توجه/ بیش فعالی، افراد مختلفی در سرتاسر جهان را دچار مشکل نموده و لذا محققان برای رفع آن‌ها، همواره در تلاش بوده‌اند. در این رابطه، نقش و اهمیت درمان‌های گیاهی، موردتوجه پژوهشگری از کشورمان قرار گرفته است.
اختلال نقص توجه/ بیش فعالی یا به‌اختصار ADHD مشکلی است که بر حدود سه تا هفت درصد از کودکان تأثیر می‌گذارد و با بی‌توجهی نامناسب نسبت به سن و بیش‌فعالی و تحریک‌پذیری مشخص می‌شود. این بیماری، به عدم تعادل در متابولیسم ماده کاتکولامین در قشر مغز و اختلال در تنظیم مدارهای نورونی دوپامینرژیک و نورادرنرژیک مربوط می‌شود.
درمان ADHD بر روی مدیریت محرک‌هایی مانند متیل‌فنیدات تمرکز دارد. این محرک‌ها باعث بهبود کامل در بین ۳۰ درصد از موارد می‌شوند. ولی حدود ۱۰ تا ۳۰ درصد از بیماران ADHD ممکن است به محرک‌ها پاسخ ندهند و یا ممکن است قادر به تحمل عوارض جانبی دارو ازجمله کاهش اشتها، اختلال خواب و تشدید اختلال نباشند.
اخیراً شواهدی دال بر استفاده از داروهای مکمل و یا جایگزین (CAM) در اختلالات روان‌پزشکی مختلف وجود دارد. برای بیمارانی که نمی‌توانند عوارض جانبی را تحمل کنند و یا پاسخ محدودی به محرک‌ها دارند و یا خانواده‌هایی که درمان‌هایی به‌جز محرک را ترجیح می‌دهند، یافتن داروهای غیرمحرک و مناسب که بر این اختلال اثر داشته باشد، ضروری است.
در این خصوص، یکی از محققین مرکز تحقیقات روان‌پزشکی بیمارستان روزبه، تحقیقی مروری را انجام داده است که اطلاعات مفیدی را در رابطه با این بیماری و درمان گیاهی آن، ارائه می‌دهد.
بر اساس یافته‌های این تحقیق، کافئین، که در قهوه و دیگر محرک‌های گیاهی یافت می‌شود، به‌عنوان جایگزینی برای داروهای محرک در درمان اختلال نقص توجه/ بیش فعالی پیشنهاد شده است.
دکتر شاهین آخوندزاده که این پژوهش را انجام داده است می‌گوید: گیاه جینگو بیلوبا، یکی از گیاهان مشهور برای درمان ADHD است که بر طبق انجمن گیاه‌شناسی امریکا (ABC)، گردش خون را در مغز افزایش می‌دهد. همچنین گیاه الوثرو، که جینسنگ سیبری هم گفته می‌شود، یکی از درمان‌های گیاهی شناخته‌شده برای ADHD است. این گیاه هوشیاری را افزایش داده و عملکرد حافظه را بهبود می‌بخشد».
دکتر آخوندزاده در ادامه به گیاهان زیر به‌عنوان داروهای مناسب و محتمل برای بهبود اختلال نقص توجه/ بیش فعالی اشاره نموده است:
– گیاه براهمی: این گیاه آیورودایی، پیشینه طولانی به‌عنوان تقویت‌کننده عملکردهای شناختی دارد.
– گیاه گوتو کولا: این گیاه نیز برای اختلالات عصبی و شناختی و مشکلات عروق مغزی، مناسب است.
رودیولا: این گیاه، حساسیت را در سیستم عصبی و نورولوژیکی افزایش می‌دهد که باعث تولید سروتونین و دوپامین می‌شود که ممکن است برای درمان برخی علائم ADHD مناسب باشد.
گل ساعت: این گیاه توسط گیاه‌شناسان به عنوان درمان گیاهی ADHD پیشنهاد می‌شود. این گیاه باعث تسکین نوسانات خلق‌وخو و افزایش توجه می‌شود.
به گفته آخوندزاده: «تنها در سال‌های اخیر، رادیکال‌های آزاد به‌عنوان عامل مشارکت در اختلال ADHD درنظر گرفته شده‌اند. لذا برای رفع این مشکل، Maritime pine bark تنها آنتی‌اکسیدان گیاهی است که بدین منظور پیشنهاد می‌شود.
یافته‌های تحقیق مروری فوق نشان از آن دارند که ترکیبات مختلفی از گیاهان آرام‌بخش و محرک در روان‌پزشکی استفاده شده‌اند و روش‌های گیاهی یکی از جنبه‌های مهم درمان اختلال نقص توجه/ بیش فعالی یا ADHD هستند.
این یافته‌ها را نشریه‌ای انگلیسی‌زبان از جهاد دانشگاهی به نام Journal of Medicinal Plants منتشر نموده است.
