تماشاگران ۱۷۵ میلیارد تومان به پای سینما ریختند

آخرین روزهای سال ۹۵ را در حالی سپری می کنیم که سینمای ایران یکی از بهترین دوره های خود را در تاریخ نمایش فیلم سپری کرد. سالی که تا نخستین روزهای ماه جاری شاهد فروش بیش از ۱۷۵ میلیاردی فیلم ها بودیم و این در سالهای گذشته بی نظیر بوده است. این در حالی بود که امسال ۶۷ فیلم روی پرده رفتند که در شناخت ژانر آنها می توان به راحتی سه ژانر محدود را تشخیص داد؛ درام، کمدی، کودک.

در این بین سهم فیلم های درام با زیر ژانرهایش بیش از آثار دیگر بود. با این وصف فیلم های کمدی با وجود تعداد کمتر، فروش بالاتری داشتند و بشدت محبوب بودند. ضمن اینکه از لحاظ تعداد فیلم های اکران شده،‌ پس از سال ۹۰، امسال بیشترین تعداد فیلم روی پرده رفتند که البته اگر دو ـ‌ سه فیلم اکران نوروز را هم طی روزهای آینده به آنها بیفزائیم، با آن سال برابر خواهد شد.

یک مقایسه ژانری در سالهای دهه حاضر

اگر به مقایسه ای در دهه حاضر بپردازیم،‌ باید گفت در سال ۹۰ تعداد ۷۰ فیلم، سال ۹۱ حدود ۵۵ فیلم، سال ۹۲ ۵۸ فیلم، سال ۹۳ تعداد ۵۶ فیلم، سال ۹۴ تعداد ۵۷ فیلم و امسال هم ۶۷ فیلم روی پرده رفتند. جدا از اینکه در هر سال با توجه به تغییرات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی جامعه، برخی ژانرها در اولویت انتخاب سینماروها بودند واین تفاوت سلیقه حتی تفاوت های بزرگی با دهه های ۶۰، ۷۰ و ۸۰ دارد. با این وصف ژانر اجتماعی و زیر مجموعه هایش اغلب همچنان حرف اول را در جریان تولید سینمای ایران می زنند. در واقع به دلیل آنکه در آمارهای سینمایی همواره به شمار تماشاگران و فیلم ها توجه شده،‌ این نکته که چرا بیشتر تمرکز فیلمسازان روی یک گونه فیلمسازی قرار گرفته، به فراموشی سپرده شده یا کمتر دیده شده است. در صورتی که با تحلیل این مسئله می توان ترکیب تازه ای برای سینمای ایران و جریان فیلمسازی آن پیش بینی و طراحی و از تکرار یک ژانر جلوگیری کرد. به ویژه آنکه پس از دهه ۶۰ و جریانهای غالب آن مقطع از جمله جنگ تحمیلی و انقلاب اسلامی، فیلم ها رنگ و بوی آشکاری از رویدادهای آن زمان داشتند و تماشاگران نیز چنین روندی را پذیرفته بودند. در دهه ۷۰ این روند کمرنگ تر شد و فیلم هایی با مضامین اجتماعی در رأس هرم تولید قرار گرفتند. در دهه ۸۰ و با ظهور و جدی شدن اینترنت و امکان دستیابی به فیلم های روز جهان و رشد بیشتر تکنولوژی،‌ در رفتار شناسی تماشاگران می توان به نکات تازه تری پی برد. اینکه فیلم های ضعیف را پس می زنند و اظهار نظرهای حتی گاه تکنیکی درباره فیلم ها مطرح می کنند. گرچه در این دهه نیز فیلم های اجتماعی همچنان در تعداد بالا ساخته می شوند. هر چند با ورود به دهه ۹۰ هم این اتفاق تشدید می شود و مثلاً کمترین میزان تولید را در زمینه ژانرهای علمی ـ تخیلی، وحشت، ورزشی، تاریخی،‌ رزمی، معمایی، روانشناسی و… شاهد هستیم.

۹۵، سال محبوبیت و رکورد شکنی کمدی ها

امسال همانطور که گفته شد ۶۷ فیلم ـ‌ دست کم تا لحظه تنظیم این مطلب ـ اکران شدند که از این بین ۱۴ فیلم کمدی و ۵۳ فیلم در ژانرهای مختلف اجتماعی در قالب درام ساخته شده بودند. درام هایی که در مرز میان درام اجتماعی و ملودرام های خانوادگی در نوسان هستند. از سویی با نظر به فیلم های جشنواره فجر ۳۵ به عنوان محمل اصلی اکران در سال آینده، نمی توان امید چندانی به تنوع ژانری در آنها هم خیلی امیدوار بود.

رابطه ژانر و فروش

در اکران امسال، کمدی ها در بالاترین سطح جدول فروش جای گرفتند و بیشترین میزان مخاطب را داشتند. من سالوادور نیستم، ۵۰ کیلو آلبالو، زاپاس، خوب بد جلف، ناردون، آس و پاس، دراکولا،‌ رسوایی ۲، یک دزدی عاشقانه، جنجال در عروسی، چهار اصفهانی در بغداد، مبارک، شاباش و سه بیگانه ۱۴ کمدی اکران امسال بوده اند. جمع فروش این فیلم ها تا اوایل نیمه سوم اسفند، رقمی حدود ۵۷ میلیارد تومان بوده است. همچنین سهم فیلم های سیاسی سه فیلم بادیگارد، سیانور و یتیم خانه ایران بوده که رقمی حدود ۱۰ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان فروش داشته اند. از سوی دیگر با کسر ارقام ذکر شده از فروش کلی، روشن می شود که درام ها حدود دو سوم از فروش سال ۹۵ را به جیب خود واریز کرده اند.

سال ۹۶، حکمرانی دوباره درام

با مروری بر جدول فیلم های در نوبت اکران سال آینده به نظر می رسد باز هم باید در انتظار فروش بالای درام های اجتماعی بود. هر چند دو ـ‌ سه کمدی با پتانسیل بالای فروش هم در جدول سال آینده جای دارند که قطعاً می توانند معادلات را به نفع خود تغییر دهند. ضمن آنکه «خوب، بد، جلف» و «سه بیگانه» جزو کمدی هایی هستند که زودتر روی پرده رفته اند و بویژه اولی، حسابی رکوردشکن و پرفروش بوده است. «گشت ۲» هم دیگر فیلم امید دار برای فروش بالاست که نوروز ۹۶ روی پرده خواهد رفت. «نهنگ عنبر ۲»، «خرگیوش» دیگر کمدی هایی هستند که می توانند فروش تضمین شده ای در سال آینده داشته باشند. از سویی در میان درام های جدی،‌ فیلم های تقدیر شده جشنواره فجر ۳۵، از جمله «بدون تاریخ بدون امضا»، «رگ خواب»، «ماجرای نیمروز» و «تابستان داغ» هم جزو شانس های فروش بالا در سال آینده هستند. با تمام این اوصاف، تماشاگران امسال ثابت کردند فیلم های کمدی در اولویت انتخاب شان قرار دارند و همین مسئله می تواند خیلی از فیلمسازان و تهیه کنندگان را تشویق به ساخت کمدی های بیشتر کند.