سهم «کالای ایرانی» از بازار سلامت/ رانت جایگزین حمایت نشود

نامگذاری سال ۹۷ به عنوان سال حمایت از کالای ایرانی، با اعلام برنامه های دستگاه های مختلف اجرایی و وزارتخانه هایی همراه شده است که بیشترین مصرف کننده محصولات و کالاهای هستند که یا در قالب واردات تامین می شود و یا اینکه در داخل تولید می شود. این قبیل سازمان ها و نهادها، تلاش می کنند برای مقابله با تحریم ها و کاهش سهم واردات، توجه به تولیدات داخلی را سرلوحه اهداف عملیاتی برنامه های خودشان قرار دهند. در این بین، بیمارستان ها و مراکز درمانی، آزمایشگاه های پزشکی، مراکز تصویربرداری پزشکی، داروخانه ها و حتی مطب های پزشکان، از این قاعده مستثنی نیستند و می توانند سهم بالای در سال حمایت از کالای ایرانی داشته باشند. در این بین، توجه به نظرات دست اندرکاران و متولیان نظام سلامت، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. جایی که وزیر بهداشت، موضوع «رانت» را مطرح می کند و تاکید دارد که اجازه نخواهیم داد محصولات پزشکی به سرنوشت صنعت خودروسازی در کشور دچار شوند.

در حال حاضر سهم زیادی از داروهای مصرفی در کشور در اختیار تولیدات داخلی است. در عین حال، تجهیزات پزشکی تولید داخل که در مراکز درمانی کشور نیاز است مصرف شود، سهم زیادی ندارد. تفاوت این دو بخش در تامین کالاهای مورد نیاز در بازار سلامت کشور، با ابهاماتی همراه بوده است، بطوریکه برخی عقیده دارند نمی توان به بهانه تولید داخلی، از واردات محصولات دارویی و پزشکی با کیفیت جلوگیری کرد و عده دیگری نیز خلاف این ادعا را دارند. یعنی اینکه، نباید به بهانه کیفیت پایین دارو و تجهیزات پزشکی تولید داخل، به واردات رو آورد و ایجاد «رانت» نمود.

اختلاف نظر در بین این دو دیدگاه، در سالی که قرار است از کالای ایرانی حمایت شود، می بایست با وسواس و دقت نظر خاصی دنبال شود. زیرا، کالاهای سلامت، متفاوت با سایر کالاهای وارداتی هستند که اگر چنانچه بی کیفیت باشند، خطری برای سلامت افراد داشته باشد. اما، کالاها و محصولات سلامت محور با جان مردم سر و کار دارد.

دکتر عباس کبریایی زاده رئیس مرکز تحقیقات اقتصاد و مدیریت داروی دانشگاه علوم پزشکی تهران، در گفتگو با خبرنگار مهر، به وضعیت صنعت داروسازی کشور اشاره می کند و می گوید: مشکل اول صنعت داروسازی کشور در حال حاضر رقابت با رقبای خارجی در بیرون از مرزها نیست، بلکه در درون مرزها نهفته است. آنچه صنعت ما را ناتوان برای رقابت در بازارهای جهانی و منطقه‌ای کرده است، ریشه در ساختار و روش مدیریت دارد.

وی معتقد است؛ چنانچه ۹۷ درصد دارویی که توسط صنایع داخلی تولید می‌شود را دولت ناچار بود وارد کند، باید ۳ تا ۵ برابر آنچه امروز بابت دارو پرداخت می‌‎کند، می پرداخت. به علاوه اینکه اطمینانی وجود ندارد که  کیفیت داروهای وارداتی از این منابع متفرقه آسیایی و اروپای شرقی قابل اتکا باشد. صنعت داروسازی در ایران از نظر وسعت فن‌آوری از جمله کشورهای پیشرو در دنیا است. توان تولید مواد اولیه دارویی، صنعت بیوتکنولوژی پیشرفته، صنعت واکسن سازی با قدمت بیش از ۸۰ سال و…، از ویژگی های صنعت دارویی کشور است.

کبریایی زاده می گوید: انتظار صنعت داروسازی از رئیس جمهوری این است که به این نکته واقف باشند که صنعت داروسازی که ۹۷ درصد نیاز کشور را تامین می‌کند، فقط ۷۷۰ میلیون دلار ارز بری دارد و آن ۳ درصدی که واردات می‌شود بیش از یک میلیارد دلار ارز بری دارد. لذا، اجازه ندهند با بهانه‌های کلی نظیر کیفیت قابل رقابت جهانی و… زمینه برای واردات فراهم شود.

رسول خضری عضو کمیسیون اجتماعی مجلس، در واکنش به صحبت های اخیر سخنگوی وزارت بهداشت که گفته است بیمارستان ها تا زمانی که داروی ایرانی موجود است، مجاز به استفاده از داروی خارجی نیستند، می گوید: صنایع داروسازی کشور به دلیل فرسوده بودن نیازمند تکنولوژی، فناروی و دانش روز است، به طورحتم باید طبق تاکیدات رهبری از مصرف کالای داخلی حمایت شود، ضمن اینکه وزارت بهداشت و دولت باید از صنایع داروسازی داخل حمایت جدی کنند.

وی با عنوان این مطلب که بودجه ها و اعتبارات جهشی باید برای استفاده از تکنولوژی روز دنیا به بخش داروسازی تزریق شود، می افزاید: باید در راستای تولیدات داخلی گام های اساسی در جهت رقابت جدی با مشابه خارجی آن برداشته شود، به طورحتم داروسازی نیازمند تکنولوژی و فناوری روز دنیا بوده و دولت باید از این صنایع حمایت جدی کند.

خضری می افزاید: اگر شرکت های دارویی به دلیل مشکلات مالی و عدم دریافت مطالباتشان نتوانند مواد اولیه تولیدات را تهیه کنند، قطعا ورشکسته شده و مشکلات افزایش پیدا می کند؛ اگر به دنبال حمایت از تولیدات داخلی به ویژه صنایع دارویی هستیم، باید برای نگهداری از آن حمایت های جدی به عمل آید؛ به طورحتم صنعت دارویی کشور در کنار حمایت ها از توانایی لازم برای رقابت با داروهای مشابه خارجی برخوردار است. البته تکنولوژی ساخت برخی داروها در کشور وجود نداشته و به طورحتم باید به کشور وارد شود، اما اگر از صنایع داروسازی و دانشمندان این حوزه حمایت شود؛ حتی می توان برخی داروهای با فناوری بالا را نیز در داخل کشور تولید کرد.

در همین حال، دکتر سیدحسن هاشمی وزیر بهداشت، با عنوان این مطلب که در حال حاضرصفر تا صد ۵۰ درصد داروهای مورد نیاز کشور در داخل تولید می‌شود و بقیه آن هم قابل تولید است، می گوید: بارها اعلام کرده‌ام به هیچ وجه اجازه نمی‌دهیم کاری که در صنعت خودروسازی کشور انجام شد در حوزه پزشکی هم رخ دهد، چون خیانت است که دارو و تجهیزات پزشکی بی کیفیت را در اختیار مردم قرار دهیم و به اسم حمایت از تولید داخل برای عده‌ای رانت ایجاد کنیم.

از سوی دیگر، همایون یوسفی نایب رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، معتقد است که کناره گیری دولت از تولید دارو و تجهیزات پزشکی، می تواند به حمایت از تولید کالای ایرانی کمک کند.

وی با عنوان این مطلب که در حدود ۸۰ درصد تولیدات و تجهیزات پزشکی به نوعی متکی به واردات است، می گوید: اگر دولت در ۷۹۰ بیمارستان دولتی و بیمارستان های تامین اجتماعی از تولیدات داخلی استفاده کند، برای بخش خصوصی و مردم فرهنگسازی خواهد شد.

یوسفی، از تاسیس بانک اطلاعات جامع تولیدات داخلی، اجرای قانون حداکثر استفاده از توان و تولید داخلی، جلوگیری از ورود کالاهای دست دوم، حمایت از تولید واقعی، کاهش انحصار در حوزه های مختلف، افزایش تحقیقات در حوزه های مختلف از جمله تولید دارو، حمایت از شرکت های دانش بنیان، مبارزه با قاچاق، کناره گیری دولت از تولید دارو و تجهیزات و ممنوعیت ورود کالاهایی که مشابه داخلی دارند، به عنوان راهکارهای حمایت عملی از کالاهای تولید داخل نام می برد و می افزاید: کلید واژه حمایت از کالاهای تولید داخل در اقتصاد مقاومتی خلاصه می شود.