فضانوردان برای سفر به فضا چه آموزش هایی می بینند؟

برای فضانورد شدن چه کارهایی باید انجام داد؟ این سوالی است که از همان اوایل شروع عصر فضا در دهه ی ۱۹۶۰ همواره پرسیده شده است. در آن روزها، خلبانان آموزش دیده ترین افراد حرفه ای در امر پرواز شناخته می شدند، از اینرو خلبانان نظامی در صدر فهرست کسانی که لیاقت و توانایی سفر به فضا را داشتند قرار می گرفتند. اخیراً اما افراد زیادی با پیشینه های شغلی مختلف از پزشک و دانشمند گرفته تا حتی استاد دانشگاه توانسته اند زندگی در مدار زمین را تجربه نمایند. با این وجود همین افراد غیر متخصص نیز باید شرایط فیزیکی بسیار مناسبی داشته و آموزش های طولانی و متنوعی را در این حوزه ببینند.

نیازهای جسمی و روانی فضانوردان

فضانوردان باید از لحاظ جسمی در شرایط بسیار خوبی قرار داشته باشند. یک کاندیدای خوب باید از چنان شرایط جسمی بی نقصی برخوردار باشد که بتواند زندگی در فضای بی وزنی را تحمل نماید. تمامی فضانوردان در هر رده و شغلی که باشند باید دستکم ۱۴۷ سانتیمتر بلندی قامت داشته ،از دید نسبتاً خوبی برخوردار بوده و فشار خون آن ها نیز در حد نرمالی قرار داشته باشد. هیچ محدویت سنی در گزینش ها لحاظ نمی شود اما بیشتر کسانی که برای فضانوردی آموزش می بینند بین ۲۵ تا ۴۶ سال سن دارند. با این وجود بارها پیش آمده که افراد مسن تر نیز برای انجام ماموریت به فضا رفته اند.

در روزهای اول عصر سفر به فضا تنها خلبانان آموزش دیده اجازه سفر به فضا را داشتند اما امروزه سفر به فضا نیازمند داشتن ویژگی های بسیار متنوعی است که از آن جمله می توان به توانایی همکاری با دیگر افراد در فضاهای بسته اشاره کرد. افرادی که به فضا می روند معمولاً انسان هایی با اعتماد به نفس بالا و توانایی ریسک کردن هستند. همچنین آن ها در مدیریت استرس بسیار توانا بوده و می توانند چندین کار را به صورت همزمان انجام دهند. در روی زمین نیز این افراد باید وظایف متعددی را برای برآورد توانایی در روابط عمومی خود انجام دهند از جمله صحبت کردن در میان عموم مردم، همکاری با دیگر افراد متخصص و گاهی نیز شهادت دادن در برابر مامورین رسمی دولت.

از این رو فضانوردانی که با گروه های متنوعی از مردم رابطه ی خوبی برقرار کنند می توانند به عنوان عضوی از یک گروه موثر و قابل اعتماد برای سفرهای فضایی دیده شوند.

آموزش به عنوان فضانورد

فضانوردان از سراسر جهان نیاز به تحصیلات دانشگاهی دارند. علاوه بر این آن ها باید در یک حوزه ی تخصصی مربوط به فضا نیز تجربه حرفه ای داشته باشند تا بتوانند به یک تیم فضایی ملحق شوند. برای مثال خلبانان و فرماندهان باید تجارب پروازی بسیار متنوع و جامعی در زمینه ی پروازهای تجاری و یا نظامی داشته باشند. بسیاری از فضانوردان نیز پیشینه ی تحقیقاتی قابل توجهی دارند و ممکن است دارای مدارک دانشگاهی بسیار برجسته ای باشند.

برخی دیگر نیز در زمینه ی نظامی و صنعت هوا فضا دارای مهارت بالایی هستند. بدون توجه به پیشینه، وقتی که یک داوطلب فضانوردی در برنامه ی فضایی کشوری پذیرفته می شود برای مدت طولانی باید آموزش های طاقت فرسایی که زندگی و کار در فضا را شبیه سازی می کند تحمل نماید. اگر فضانوردان از قبل در مورد پرواز با سفینه فضایی چیزی ندانند در این زمینه آموزش های کافی را خواهند دید. همچنین آن ها مدت زمان طولانی را در محفظه هایی که شباهت زیادی به فضای داخلی سفینه های فضایی دارند خواهند گذراند. حتی فضانوردانی که با راکت ها و کپسول های سایوز به فضا پرتاب شوند باید توانایی صحبت کردن به زبان روسی را داشته باشند.

تمامی داوطلبان در زمینه ی کمک های اولیه آموزش دیده و با ابزارهای تخصصی برای کار ایمن در فضای خارج از سفینه نیز آشنا خواهند شد. با این وجود آموزش تنها به این شبیه سازها و تجهیزات ویژه ختم نخواهد شد. داوطلبان فضانوردی مدت زمان زیادی را نیز در کلاس های درس گذرانده و در مورد سیستم هایی که بعدها با آن ها کار خواهند کرد آموزش می بینند. همچنین در مورد علم آزمایش هایی که در فضا باید انجام دهند نیز دروسی را خواهند گذراند. در زمینه ی شناخت تجهیزات و نحوه ی تعمیر آن ها در صورت بروز مشکل نیز هر فضانورد آموزش های جامعی می بیند.

تمرینات جسمانی برای فضانوردان

محیط فضا بسیار خشن و بیرحم است و انسان ها تنها با شرایط موجود در روی زمین و جاذبه ای که در این کره وجود دارد می توانند زنده بمانند.  اما جاذبه در فضا بسیار ضعیف تر بوده و در آن جا بی وزنی حاکم است بنابراین فضانوردان باید از قبل آموزش های لازم برای زندگی در محیط بی وزنی را طی کنند. این موضوع در ابتدا برای فضانوردان، دستکم از لحاظ جسمی، سخت خواهد بود اما بعد از مدتی با شرایط زندگی در فضا آشنا شده و می توانند به درستی بر روی حرکات خود تسلط داشته باشند.

علاوه بر این آن ها مدت زمان زیادی را در درون یک شبیه ساز به نام «شهاب سنگ تهوع» (Vomit Comet) خواهند گذراند که آن ها را در قوس های سهمی شکل خواهد چرخاند تا تجربه ی حرکت در فضای بی وزنی را تجربه کنند. همچنین آن ها برای مدتی در درون محفظه هایی که حالت شناور داشته آموزش می بینند که کار در فضا را برای آن ها شبیه سازی خواهد نمود. علاوه بر این، فضانوردان در زمینه ی مهارت های زنده ماندن در زمین نیز آموزش خواهند دید تا در صورتی که فرود آمدن آن ها طبق انتظار پیش نرفته و با دشواری هایی همراه باشد بتوانند جان خود را نجات دهند.

با اختراع واقعیت مجازی، ناسا و دیگر آژانس های فضایی از روش آموزش سه بعدی با استفاده از این سیستم ها استفاده می کنند. نکته ی بسیار مهم این است که فضانوردان قبل از ترک زمین باید از لحاظ بصری و حرکت شناسی به طور کامل با شرایط فضا آشنا شوند.

آموزش های آینده برای مسافران فضا

در حالی که بسیاری از آموزش های فضانوردان در داخل آژانس های فضایی صورت می گیرد، اما شرکت ها و موسسات خاصی نیز وجود دارند که برای آماده کردن خلبانان عمومی و نظامی و همچنین مسافران فضایی، این افراد را در زمینه سفر فضایی را آموزش می دهند. ظهور توریسم فضایی فرصت های آموزشی دیگری را برای افراد عادی که می خواهند سفری به فضا داشته باشند اما نمی خواهند این کار را به عنوان یک تخصص و شغل داشته و در واقع تنها به جنبه ی ماجراجویی و تفریحی آن توجه دارند فراهم خواهد کرد.

علاوه بر این بزودی باید شاهد فعالیت های تجاری در فضا باشیم که مستلزم آموزش نیروهای حرفه ای و کارآمد خواهد بود. جدای از ماموریت و کسانی که به فضا می روند، سفر به فضا یک ماجراجویی خطرناک و چالش برانگیز است که در هر صورت باید آموزش کافی در این مورد دیده شود.