وجود یک نیروی نامرئی در قمر انسلادوس ؛ احتمال وجود حیات بیگانه قوت گرفت

دانشمندان اخیرا از وجود یک نیروی نامرئی در قمر انسلادوس خبر داده‌اند؛ اکتشاف جدیدی که احتمال وجود حیات بیگانه در زیر پوسته قمر را افزایش می‌دهد!

وجود فوران های آبی در قمر سیاره زحل برای اولین بار ۱۲ سال قبل کشف شد. این فواره‌های آبی، از قسمت جنوبی این قمر یخی به فضا منتشر می‌شد و کشف آن، یکی از مهم‌ترین دستاوردهای چند دهه اخیر به شمار می‌رود.

در سال ۲۰۰۵ و مدت‌ها پیش از پایان یافتن ماموریت فضاپیمای کاسینی، این کاوشگر توانست برای اولین بار از وجود این فواره‌های آبی پرده‌برداری کند. دانشمندان امیدوارند که در آینده‌ای نزدیک، سرانجام بتوان به وجود حیات بیگانه (حتی در مقیاس سلولی) در قمر انسلادوس پی برد.

در طول تمام این سال‌ها، وجود این نیروی نامرئی در قمر انسلادوس برای دانشمندان جای تعجب داشت. به راستی منبع انرژی این قمر برای ادامه دادن فعالیت‌های این فوران‌ها کجاست؟ به تازگی گروهی از محققان به یافته‌های جدیدی پیرامون هسته سنگی این قمر دست یافته‌اند. به واقع می‌توان گفت که ساختار و ترکیبات هسته قمر انسلادوس، نقشی کلیدی را در وقوع این فواره‌ها بازی می‌کند.

دانشمندان بر این باورند که فوران‌های آبی که از سطح یخی قمر انسلادوس به بیرون منتشر می‌شود، حاصل فعالیت‌های یک اقیانوس آب شور در زیر یخ‌های این قمر است. بر اساس برآوردهای صورت گرفته، ضخامت پوسته یخی این قمر به طور متوسط ۲۵ کیلومتر بوده و این ضخامت در نواحی قطبی، به مقدار متوسط ۱ کیلومتر کاهش می‌یابد. این ضخامت اندک در نواحی جنوبی این قمر، سبب بروز شکستگی‌های بزرگ در سطح پوسته و در نهایت فوران‌های آبی از آن می‌گردد.

بررسی‌های فضاپیمای کاسینی نشان داد که دمای ای فوران‌های آبی حدودا ۹۰ درجه سانتی‌گراد بوده و مقادیری از مواد معدنی از قبیل نمک و خاک را در خود جای داده است.

اما برای اینکه چنین تعاملی رخ دهد، لازم است که در داخل هسته فضایی برای جریان آب و در نهایت راه‌یابی این فوران‌ها به بیرون وجود داشته باشد. به بیان دیگر، دانشمندان برآورد کرده‌اند که حدودا ۲۰ الی ۳۰ درصد هسته قمر انسلادوس از آب تشکیل شده است! این منابع آبی، به عنوان یک نیروی نامرئی در قمر انسلادوس عمل می‌کند تا این فواره‌های آبی به بیرون راه پیدا کنند.

در یک شبیه‌سازی جدید، این گروه از محققان دریافتند که حرکت جزر و مدی حاصل از مدار بیضوی قمر انسلادوس، به دلیل وجود اصطکاک، موجب گرم شدن آب موجود در هسته این قمر می‌شود. این میزان از حرارت، همچون یک نیروی نامرئی در قمر انسلادوس نقش‌آفرینی می‌کند و در گرمایش اقیانوس‌های زیرسطحی این قمر، نقشی کلیدی دارد. به بیان دیگر، همزمان با اینکه دمای آب افزایش پیدا می‌کند، از طریق منافذ موجود در هسته به اقیانوس‌های زیرسطحی این قمر راه یافته و پس از آن، در قالب فوران‌های آبی به بیرون منتشر می‌شود.

وجود این میزان انرژی و حرارت در نواحی جنوبی، سبب می‌شود که این فوران‌های آبی دائما در قسمت جنوبی این قمر به بیرون منتشر شوند. این رویداد، دلیلی منطقی برای نازک بودن یخ‌های این ناحیه از قمر انسلادوس است. تکرار این فرآیند به مدت چند میلیارد سال، سبب شکل‌گیری اقیانوس‌های آب گرم در زیر پوسته یخی این قمر شده و احتمال وجود حیات بیگانه را در آن افزایش خواهد داد.

پیش‌تر نیز مقالاتی در این رابطه منتشر شده بود که از جمله آن‌ها، می‌توان به مطالعه‌ای اشاره کرد که انفجارهای رادیواکیتیوی در هسته قمر انسلادوس را عامل وقوع این پدیده می‌دانست.

گرمایش اقیانوس‌های زیرسطحی قمر انسلادوس، اگر به کمک انفجارهای رادیواکتیوی صورت گرفته باشد، این حرارت تنها چند میلیون سال تداوم خواهد داشت. این دوره زمانی کوتاه مدت، برای شکل‌گیری حیات بیگانه کافی نیست. ولی در صورتی که این دوره زمانی به مدت چند میلیارد سال دیگر دوام داشته باشد، شرایط شکل‌گیری حیات به حداکثر میزان خود خواهد رسید.

مونیکا گریدی (Monica Grady) به عنوان یکی از محققان علوم سیاره‌ای در دانشگاه آزاد (Open University) انگلستان می‌گوید:

یک اقیانوس آب گرم در صورتی که چند میلیارد سال بتواند این منابع آبی را در خود حفظ کند، محیطی بسیار عالی برای تکامل دادن حیات به شمار می‌رود. تکامل یافتن میکروب‌ها تا پستانداران بر روی زمین، ۶۴۰ میلیون سال زمان برد. به همین دلیل، شرایط برای قمر انسلادوس نیز در تازه‌ترین مراحل خود قرار دارد. اگر این قمر در حدود ۱۰۰ میلیون سال پیش شکل گرفته باشد، احتمالا مدت زمان بسیاری تا تکامل حیات بر روی آن زمان باقی مانده است.