چرا در هنگام نگاه کردن به ساعت، دچار توهم توقف زمان می شویم؟

توهم توقف زمان چیست؟ به راستی چرا زمانی که انتظار داریم گذر زمان سریع‌تر رخ دهد، تصور می‌کنیم که عقربه‌های ساعت در جای خود متوقف شده‌اند؟!

همه ما در طول زندگی خود، حداقل برای یک بار هم که شده با توهم توقف زمان سر و کار داشته‌ایم! اما واقعیت ماجرا چیست؟ چه پدیده‌ای باعث می‌شود که ما شاهد چنین رویداد عجیبی بر روی عقربه‌ها و یا ارقام دیجیتالی ساعت باشیم؟ دانشمندان با بررسی دقیق این پدیده، سعی دارند پاسخ قانع‌کننده‌ای را برای علت وقوع این پدیده ارائه کنند.

توهم توقف زمان و گذر کند زمان ، معمولا در مواقعی رخ می‌دهد که انتظار داریم آهنگ و یا ریتم گذر زمان به شکل سریع‌تری انجام گیرد. به عنوان مثال، دانش‌آموزان مدرسه‌ای، این پدیده را بیش از هرکسی در زندگی روزمره خود احساس می‌کنند؛ مخصوصا اگر کلاس فعلی‌شان، آخرین ساعت آموزشی هفته باشد! در این لحظه، فرد بارها به ساعت خود نگاه می‌کند و حتی در برخی مواقع کاملا متقاعد می‌شود که زمان به سختی در حال گذر است!

پدیده توهم توقف زمان ، این روزها به موضوع جالب توجهی برای تولید بسیاری از متون خنده‌دار در شبکه‌های اجتماعی تبدیل شده و طنزهای بسیاری از آن مخصوصا در شب‌های امتحان دست به دست می‌شود.

یکی دیگر از مثال‌های بارز در مورد پدیده توقف زمان، مختص مسابقات ورزشی است! اگر به خاطر داشته باشید، یکی از مهم‌ترین نمونه‌های این توهم را می‌‌توان به مسابقه فوتبال ایران و استرالیا در چارچوب رقابت‌های مقدماتی جام جهانی ۱۹۹۸ اختصاص داد. همان مسابقه معروفی که تیم ملی ایران برای صعود، تنها به یک نتیجه مساوی نیاز داشت و زمانی که گل مساوی ایران به ثمر رسید، دقایق پایانی این بازی برایمان بسیار طولانی‌تر از حالت معمول گذر می‌کردند.

اما یکی از عجیب‌ترین اتفاق‌ها در مورد این پدیده، قفل شدن حرکت عقره‌های ساعت در زمانی است که به آن نگاه می‌کنیم! خودتان را در یک جلسه طولانی و خسته‌کننده تصور کنید. هرزگاهی به ساعت خود نگاه می‌کنید و انتظار دارید که زمان با ریتم سریع‌تری گذشته باشد. اما به نظر می‌رسد که عقربه‌ها در جای خود قفل شده‌اند! آیا واقعا در چنین مواقعی، توقف زمان و یا کندی گذر زمان رخ می‌دهد؟ خیر؛ مغز شما در حال اجرای یک ترفند عجیب است!

به گفته آملیا هانت (Amelia Hunt)، دانشمند عصب‌شناسی دانشگاه آبردین (University of Aberdeen)، از این پدیده با عنوان «توهم توقف زمان» یاد می‌کند. به عقیده هانت، این پدیده زمانی رخ می‌دهد که مغز انسان سعی می‌کند زمان را سریع‌تر از مشاهده واقعی آن پیش‌بینی کند. در واقع، ذهن انسان پیش از آنکه ساعت را بررسی کند، یک زمان تقریبی را در برابر دیدگان او متصور می‌شود. زمانی که فرد به طور واقعی به ساعت خود نگاه می‌کند، این زمان با زمان پیشین اختلاف دارد، به همین جهت، تصور می‌شود که زمان در لحظاتی متوقف گشته و از حرکت باز ایستاده است.

چشم برداشتن از تماشای ثانیه‌شمار و نگاه کردن مجدد به آن، یکی دیگر از اصلی‌ترین نمونه‌های بارز در مورد توقف زمان است. در این لحظه، مغز انسان نیم ثانیه جلوتر از زمان واقعی را مدنظر دارد و در واقع حرکت عقربه‌های واقعی ساعت را پیش‌بینی می‌کند. زمانی که مجددا ساعت را بررسی می‌کنید، تصور می‌شود که عقربه ثانیه‌شمار برای لحظاتی در این ناحیه گیر کرده است. این پدیده به علت پیش‌بینی گذر زمان در مغز انسان رخ می‌دهد. بنابراین لازم نیست که نگران باشید؛ چرا که این پدیده کاملا طبیعی است. البته اینکه ببینید عقربه‌های ساعت به عقب حرکت می‌کنند، در نوع خود بسیار نگران‌کننده خواهد بود!