همجواری با کابل‌های برق فشار قوی مضر است؟
شاید این سوال برای خیلی‌ها پیش آمده باشد که سکونت و همجواری در کنار کابل‌های برق فشار قوی واقعا مضر است.
برخی دانشمندان وجود رابطه بین انواعی از میدان‌های الکترومغناطیسی و سرطان خون در کودکان را تأیید و اعلام کرده‌اند کابل‌ها و دکل‌های برق فشار قوی می‌توانند سبب بروز سرطان خون به ویژه در کودکان شود.
روزنامه شهروند نوشت: «تهرانی‌های زیادی به دادگاه شکایت برده‌اند که دکل‌های فشار قوی برق، زندگی و سلامتی‌شان را نشانه گرفته است اما مدیران شرکت برق منطقه‌ای اعلام می‌کنند که دکل‌ها مزاحم زندگی شهروندان نشده‌اند بلکه شهرداری با ساخت‌وساز غیر مجاز پایش را در حریم دکل‌ها دراز کرده و برای شهروندان دردسرساز شده است.
مسعود سرپاک، مشاور مدیرعامل برق منطقه‌ای تهران این جمله را به «شهروند» می‌گوید: «شهر زمین دکل‌ها را خورده است و نه دکل‌ها زمین شهر را» و تأکید می‌کند: «تمام طول اتوبان‌های همت، صدر، حکیم و باکری در حریم وزارت نیرو قرار داشت و اگر این وزارتخانه اجازه نمی‌داد، تهران هیچ اتوبانی نداشت.
این گفته‌ها در حالی مطرح می‌شود که ساخت‌وساز غیر اصولی و شهرفروشی در موارد بسیاری تهدید زندگی و رفاه شهروندان تهرانی شده‌اند و دکل‌های برق تنها گوشه‌ای از این مشکل است. غلامرضا خوش‌خلق، مدیرعامل برق منطقه‌ای تهران مدعی است که هیچ تخلفی از سوی این اداره صورت نگرفته و از ساخت‌وسازهای غیر مجاز در حریم دکل‌هایش گله می‌کند. او با بیان این که تا کنون تجاوزی به حریم مردم نکرده‌ایم و ساخت‌وساز در این مناطق به مرور زمان اتفاق افتاده است، گفت: گلایه ما نسبت به کسانی است که مجوز ساخت‌وساز را در حریم دکل‌ها صادر و با ساخت‌وساز غیر مجاز ما را نیز دچار مشکل کرده‌اند.
خوش‌خلق گفته است، سابق بر این فردی مدعی تجاوز دکل‌ها به حریم ملک مسکونی خود شده بود. پس از حضور در محل مشخص شد این فرد نه‌تنها با ساخت‌وساز غیر قانونی به حریم دکل‌های برق فشار قوی تجاوز کرده بلکه حتی یکی از پایه‌های این دکل نیز درون حیاط ملک این فرد قرار گرفته است. متاسفانه بسیاری از متجاوزان به حریم دکل‌ها امروزه در جایگاه مدعی قرار گرفته‌اند.
حریم استاندارد دکل‌های فشار قوی با محل سکونت انسان‌ها
رعایت حریم خطوط فشار قوی یکی از مهم‌ترین عواملی است که می‌تواند خطرات تأثیرگذار را کاهش دهد. بر اساس اعلام وزارت نیرو، قانون برای خطوط فشار قوی دو حریم، درجه یک و درجه دو را تعریف کرده که این حریم متناسب با ولتاژ برق انتقالی و نوع دکل (تلسکوپی یا شبکه‌ای) در مناطق مختلف بیابانی یا کوهستانی، شهری یا روستایی، دارای آب و هوای خشک یا مرطوب و ایمنی و مسائل الکترومغناطیسی متفاوت است. حریمی که اداره برق منطقه‌ای تهران می‌گوید، همواره آن را رعایت کرده و با ساخت‌وسازی غیر قانونی این حریم‌ها از بین رفته است. در حالی که هرگونه مجوز ساخت‌وساز از سوی نهادهای مسئول باید با در نظر گرفتن حریم دکل‌های انتقال برق صادر شود اما مسئولان برق منطقه‌ای تهران می‌گویند که برخی از مدیران شهرداری بی‌توجه به این مصوبه قانونی مجوزهایی را صادر می‌کنند که هم سلامت مردم و هم امنیت شبکه برق را به خطر می‌اندازند که در این تخلفات وزارت نیرو و اداره برق هیچ نقشی ندارد.
حتی یک مورد هم قانون‌شکنی نداریم
به گفته «غلامرضا خوش‌خلق» مدیر عامل برق منطقه‌ای تهران به ایلنا زمانی که این دکل‌ها جاگذاری می‌شوند، ملکی در حریم آنها وجود ندارد ولی متاسفانه به مرور زمان ساخت‌وسازهایی در این مناطق صورت می‌گیرد که باعث تجاوز به حریم شبکه می‌شود.
مشاور خوش‌خلق هم که معتقد است، ایجاد دکل‌های خطوط انتقال انرژی در ایران بر اساس استانداردهای جهانی انجام می‌شود، ادامه داد: بر اساس استانداردهای بین‌المللی حداقل و کمترین حریم از منابع انرژی حدود سه متر و حداکثر حدود ٤٠متر است و شرکت برق همواره این استانداردها را رعایت کرده و حتی یک مورد هم نداریم که قانون نقض شده باشد.
به گفته این مقام مسئول، همیشه و همیشه خطوط انتقال انرژی از مسیرهایی رد می‌شده که هیچ سازه اساسی یعنی هیچ شهر، ده یا حتی کارخانه‌ای در آن وجود نداشته باشد. تنها در برخی موارد محدود به دلیل بالا بودن هزینه تغییر مسیر، خطوط انتقال برق از زمین‌های کشاورزی رد شده که البته آن هم قوانین خاص خود را دارد. آن گونه که در قانون قید شده وزارت نیرو (اداره برق منطقه) باید چندین بار در روزنامه‌های کثیرالانتشار نسبت به درج آگهی خرید یا پرداخت خسارت اقدام کند. بعد از چاپ این آگهی صاحبان زمین‌ها می‌توانند میزان خسارت وارده بر زمینشان را دریافت کنند.
شهر زمین دکل‌ها را خورد
اگر «وزارت نیرو اجازه نمی‌داد، هیچ اتوبانی در تهران نداشتیم.» مشاور شرکت برقی منطقه‌ای تهران با بیان این مطلب ادامه داد: تمامی طول اتوبان‌های همت، صدر، حکیم و باکری در حریم وزارت نیرو قرار داشت و ساخت این اتوبان‌ها بعد از اخذ مجوز از این وزارتخانه صورت گرفته است اما الان بسیاری انتقاد می‌کنند که چرا وزارت نیرو دکل‌های خطوط انتقال انرژی را در این مسیرها قرار داده است. او با بیان این که دوست نداریم مبلمان شهری را بر هم بریزیم، طول عمر بسیاری از دکل‌های تهران را بیش از ٥٠سال دانست، خاطرنشان کرد: بر خلاف تصور عموم شهر زمین دکل‌ها را خورده است. بسیاری از دکل‌ها از قبل وجود داشته و تعداد دکل‌هایی که بعد از ایجاد شهر احداث شده بسیار اندک است.
زیان سنگین قطع برق برای شبکه
بر خلاف تصور عموم، قرار گرفتن دکل‌های خطوط انتقال برق در حریم شهرها برای شبکه برق کشور هم چندان خوشایند نیست و مسئولان از بار مالی آن می‌گویند. سرپاک با بیان این که رعایت نشدن حریم دکل‌ها به ایجاد اتصالی و افزایش خاموشی‌ها در شبکه برق کشور منجر می‌شود، توضیح داد: ضرر قطع و دوباره وصل‌شدن برق بسیار بیشتر از نداشتن برق در شبکه و حتی کاهش قیمت برقی توزیعی است. به همین علت تمام تلاش خود را می‌کنیم که خاموشی صورت نگیرد.
او البته در ادامه گفت: محاسبه سرجمع زیان وارده بسیار سخت است و نمی‌توان آمار دقیقی در این رابطه اعلام کرد. به عنوان مثال زیان قطع برق در منطقه ظهیرالاسلام به دلیل قرار گرفتن مجلس در آن بسیار بالاست که بخشی به دلیل مسائل سیاسی است که نمی‌توان آن را در قالب عدد و رقم بیان کرد.
احداث تونل‌های زیرزمینی برق در تهران
اما احداث تونل‌های زیرزمینی از دیگر راهکارهایی است که به گفته بسیاری از کارشناسان می‌تواند جایگزین خطوط انتقال برقی هوایی در کشور شود. طرحی که با اجرایی شدن آن در بزرگراه طبقاتی صدر برای نخستین‌بار ٧٧ دکل انتقال فشار قوی برق ٢٣٠کیلوولتی برق از قیطریه تا ازگل جمع‌آوری شد و کابل‌های برق در طول بزرگراه به تونلی که طول آن به بیش از ٦هزار متر می‌رسید، منتقل شد. با وجود این از هزینه‌های بالای اجرای این طرح می‌گویند. مشاور مدیرعامل برقی منطقه‌ای تهران با بیان این که هزینه انتقال خطوط برقی به زیر زمین، ١٠ برابر ایجاد کابل‌های هوایی برای وزارت نیرو هزینه می‌تراشد، ادامه داد: «بر اساس تفاهمنامه‌ای که بین وزارت نیرو و شهرداری تهران به امضا رسید، شهرداری حاضر به پرداخت هزینه‌های جمع‌آوری دکل‌های هوایی خطوط انتقال برق در این محدوده شد، در غیر این صورت وزارت نیرو قادر به اجرای آن نبود. آن‌گونه که خوش‌خلق، مدیرعامل شرکت برق منطقه‌ای تهران گفته است، بر اساس توافقات صورت گرفته با شهرداری مقرر شده بود تا با کمک این مجموعه بخشی از دکل‌ها به شکل خطوط زمینی درآید ولی متاسفانه شاهد پیشرفت چندانی در این زمینه هم نبوده‌ایم.
آیا همجواری با کابل‌های برق فشار قوی واقعا مضر است؟
شاید این سوال برای خیلی‌ها پیش آمده باشد که سکونت و همجواری در کنار کابل‌های برق فشار قوی واقعا مضر است.
برخی دانشمندان وجود رابطه بین انواعی از میدان‌های الکترومغناطیسی و سرطان خون در کودکان را تأیید و اعلام کرده‌اند کابل‌ها و دکل‌های برق فشار قوی می‌توانند سبب بروز سرطان خون به ویژه در کودکان شود.
امواج الکترومغناطیسی که از دکل‌های برق فشار قوی با ولتاژ یک‌هزار ولت یا بالاتر صادر می‌شود می‌تواند بر سلامت ساکنان اطراف دکل که تا شعاع ٢٠ یا ٥٠ متری زندگی می‌کنند تأثیرگذار باشد و برای آنان مشکلات خونی، مغزی و حتی معلولیت به وجود آورد.
نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که تأثیر این امواج بر کودکان و نوجوانان بیش از سایر گروه‌های سنی است. از این رو کارشناسان محیط زیست و حوزه سلامت، زیستن در مجاورت و حریم خطوط برق فشار قوی را تأیید نمی‌کنند. این در حالی است که گفته می‌شود که همه وسایل برقی چه با ولتاژ پایین و ولتاژ بالا، دو میدان الکتریکی و مغناطیسی ایجاد می‌کنند و هر کدام از این میدان‌ها حاوی انرژی است که بر بدن هر موجود زنده‌ای از جمله انسان که در معرض این میدان‌ها قرار می‌گیرد، تأثیر می‌گذارد. زمانی که وسیله‌ای مانند لباسشویی به برق متصل است، با این که خاموش است میدان الکتریکی دارد و از نظر بهداشتی این میدان الکتریکی نکته قابل توجهی است اما برای ایجاد میدان مغناطیسی حتما وسیله باید روشن باشد، بنابراین حتی اگر وسیله به برق خاموش هم باشد، بسته به میدانی که ایجاد می‌کند، حاوی انرژی است و می‌تواند فرد را تحت‌تأثیر قرار دهد.»
