آشالازی چیست؟

بیماری آشالازی، شاید نامش کمی عجیب باشد ولی اگر علائم و نشانه هایش را بدانید متوجه خواهید شد که آنقدرها هم جدید و ناشناخته نیست. 

آشالازی چیست؟

آشالازی بیماری نادری است که شیوع آن ۱ در ۱۰۰۰۰۰ نفر است. این بیماری اغلب در سنین ۲۵-۶۰ سالگی تشخیص داده میشود.

در واقع آشالازی نوعی بیماری گوارشی است که مبتلایان به آن دچار اختلالات حرکتی مری هستند و به علت اختلال در بازشدن دریچه بین مری و معده آنان دچار کم اشتهایی می‌شوند و در نتیجه وزن کم می‌کنند؛ هر چند عملکرد این دریچه را می‌توان با آندوسکوپی یا جراحی اصلاح کرد، اما اختلال در بلع هم می‌تواند نشانه‌ای از آشالازی باشد.

علت بیماری آشالازی

علت ایجاد این بیماری شناخته شده نیست. بیماران مبتلا به آشالازی دو مشکل در ناحیه مری دارند:

– اول اینکه دو سوم تحتانی مری قادر نیست غذای موجود در مری را به سمت معده هدایت کند.

– دوم اینکه اسفنگتر تحتانی مری که در حالت عادی مانع برگشت غذای داخل معده به مری می گردد و باید هنگام عبور غذا شل باشد,قادر به شل شدن نیست و به همین دلیل غذا نمی تواند به معده وارد شود و پشت اسفنگتر باقی می ماند.به این ترتیب حجم زیادی از غذا و مایعات در ناحیه تحتانی مری انباشته می گردد و آنرا متسع می کند.

گیر کردن آب و غذا در گلو را جدی بگیرید

بد نیست بدانید در فرد مبتلا به آشالازی قسمت عصبی داخل بافت مری صدمه می بیند و مهم ترین مساله ای که ایجاد می شود افزایش فشار قسمت انتهای مری است. به این ترتیب غذا نمی تواند از مری وارد معده شود و وقتی غذا نتواند از مری وارد معده شود اغلب غذا گیر می کند که به این حالت دیسفاژی گویند.

در عین حال در صورتی که فرد استرس، اضطراب و مشکلات روحی داشته باشد دیسفاژی بیشتر خواهد شد.

گاهی اوقات علاوه بر غذاهای جامد حتی مایعات مانند آب هم در گلو گیر می کند. البته در برخی مواقع هم گیر کردن مواد غذایی به دلیل ضایعات مکانیکی مری مثل سرطان مری است که در نتیجه آن مری تنگ شده و اختلال در بلع اتفاق می افتد.

مشکل، سرطان مری نیست

یکی از نکات بسیار مهمی که بعضی ها نادیده می گیرند این است که در بیماران مبتلا به آشالازی از ابتدا ممکن است هم آب و هم غذا از مری رد نشود و به اصطلاح در گلو گیر کند، اما در افرادی که سرطان مری دارند از ابتدا غذا رد نمی شود.

از بوی بد دهان تا اشتباهات تشخیصی

یادتان باشد بسیاری از افراد مبتلا به آشالاژی از بوی بد دهان شکایت دارند. آیا می دانید چرا این اتفاق می افتد؟ در پاسخ باید گفت گیر کردن غذا باعث بوی بد و شدید دهان می شود. همچنین بیمارانی که آشالازی دارند ممکن است درد سینه پیدا کنند. حتی آشالازی ممکن است باعث برگشت غذای خورده شود و آبسه ریه را به وجود آورد.

در این میان گاهی اوقات آشالازی با رفلاکس اشتباه گرفته می شود. روش تشخیص آشالازی، گرفتن شرح حال و گرفتن عکس مری است. البته قبل از تشخیص آشالازی دکتر باید مطمئن شود فرد دچار ضایعه سرطان نیست و آندوسکوپی بیمار سالم است.

راه های درمان آشالازی

برای درمان آشالازی راههای مختلفی وجود دارد اگرچه همه این درمانها قادر به تخفیف دادن علائم هستند اما متاسفانه هیچکدام از آنها قادر به درمان کامل بیماری نیستند.

دو روش درمانی اول(دارو درمانی و تزریق سم بتولونیم ) با کاهش دادن فشار اسفنگتر تحتانی مری عمل میکنند اما دو روش دیگر ( بالون زدن و جراحی )از طریق تضعیف فیبرهای عضلانی اسفنگتر تحتانی مری عمل میکنند.

دارو درمانی

نیتراتها و بلوک کننده های کانال کلسیم دو دسته دارو ئی هستند که اثر شل کنندگی روی عضلات اسفنگتر تحتانی مری دارند.این قرصها زیر زبانی هستند و ۱۰ الی ۳۰ دقیقه قبل از غذا مصرف میشوند.

بالون زدن(هوا زدن)

با بالون زدن به طور مکانیکی عضلات منقبض شده اسفنگتر مری کشیده میشود. این روش درمانی در دو سوم بیماران مبتلا به آشالازی علائم بیماری را کاهش میدهد .البته بیش از نصف بیماران مجبور میشوند که برای بهبود بیماری بیش ازیکبار این کار را انجام دهند.

میزان موفقیت در این روش:

کسانی که یکبار بالون زده اند ,۶۰% تا یکسال بس از بالون زدن و ۲۵% تا ۵ سال پس از بالون زدن بی علامت خواهند بود.

جراحی (میوتومی)

منظور از میوتومی این است که در ناحیه اسفنگتر تحتانی یک فیبر عضلانی را مستقیما ببریم.در گذشته برای این کار باید جدار قفسه سینه و شکم را باز میکردند اما امروزه این کار توسط یک لاپاروسکوپ و با یک برش بسیار کوچک قابل انجام است.

 میزان موفقیت در این روش:

جراحی علائم را در ۷۰ الی ۹۰ % بیماران از بین میبرد.این بهبود در ۸۵% بیماران به مدت ۱۰ سال و در ۶۵% آنها به مدت ۲۰ سال پس از جراحی باقی میماند.بنابراین بهبود بیماری پس از جراحی نسبت به بقیه درمانها ماندگارتر است اما به طور کلی جراحی با عوارض جانبی بیشتری همراه است و تهاجمی تر و گران تر از بقیه درمانها است.

تزریق سم بوتولونیم

این روش جدیدترین روش درمانی آشالازی است. سم بوتولونیم به طور موقت سلولهای عصبی را که فرمان انقباض به اسفنگتر تحتانی مری میدهد  فلج میکند.به نظر میرسد که این روش در بیمارانی که بالای ۵۰ سال دارند مناسب است.البته از تزریق این سم میتوان به عنوان یک روش تشخیصی در کسانی که مشکوک به آشالازی هستند نیز استفاده کرد.

میزان موفقیت در این روش:

یکبار تزریق بوتولونیم  میتواند در ۶۵ الی ۹۰ درصد بیماران در کوتاه مدت (سه ماه تا یکسال)بهبود ایجاد کند.در موارد عود میتوان از تزریق مجدد استفاده کرد.

عوارض آشالازی

زخم های مخاطی ناشی از آزردگی غذای باقی مانده(خونریزی ناشی از زخم پپتیک واقعی در آشالازی نادر است.)

سوءتغذیه خفیف تا متوسط ولی ممکن است در اثر بی توجهی شدید شود.

کارسینوم سلول سنگفرشی (SCC) در ۳-۵ درصد موارد،که این ضایعه در ناحیه گشادکننده مری معمولاً پس از سال ها بعد از تظاهرات اولیه روی می دهد.

پیش آگهی و عوارض و سیر بالینی

خطر سرطان مری در بیماران مبتلا به طور قابل ملاحظه ا‌ی بیشتر است(۱۵ تا۳۰ برابر)

میزان بروز سوراخ ‌شدگی مری پس از گشاد کردن به روش پنوماتیک ۵-۳ درصد است.

عوارض پس از جراحی عبارتند از: ریفلاکس علامت‌دار(۱۰% طی یک سال)، اختلال بلع(۱۰%) و مرگ ومیر ناشی از میوتومی باز(کمتر از۲%).