ضرورت تاکید بر نوآوری در صنعت پتروشیمی
تریتا نیوز /محمدرضا سعیدی در مراسم افتتاحیه همایش پتروفن با قدردانی از هلدینگ خلیج فارس که بانی برگزاری رویداد پتروفن در صنعت شیمیایی کشور است، «پتروفن» را رویدادی مهم دانست.
محمدرضا سعیدی؛ مدیرعامل شستا با یک ارائه تخصصی در حوزه نوآوری، فراتر از بحث تحقیق و توسعه اهمیت نوآوریهای دانش بنیان را به خصوص با توجه به نوآوری توزیع شده در لایه های زیرین سازمان مورد بررسی قرار داد و گفت:
نوآوری صرفا از طریق تحقیق و توسعه به دست نمیآید بلکه نوآوری باید در لایههای زیرین سازمان و اکوسیستم جاری شود.
لزوم هماهنگی سریع با تحولات
به گفته مدیرعامل هلدینگ شستا
روشهای سنتی دیگر پاسخگوی محیط در حال تغییر امروز نیستند و لازم است رویکردی نوین در حوزه نوآوری و باورهای سازمانی اتخاذ شود.
محیط کسبوکار امروز با چالشهای گستردهای مواجه است؛ بهویژه مدیران شرکتهای پتروشیمی که دائماً با فراز و فرود شرایط محیطی سروکار دارند.
عدم قطعیت، ناپایداری و پویایی شدید محیطی، به ما پیام میدهد که باید خود را با ترجیحات مشتریان و ذینفعان تطبیق دهیم.
پیچیدگی بازار ، بر ضرورت این تطبیق تأکید دارد. بنابراین یکی از وظایف کلیدی ما، انطباق مستمر سازمان با تغییرات محیطی است.
یکی از مهمترین مؤلفهها در این زمینه، «محیط» است. زمانی که سازمان استراتژی تدوین میکند، اجرای آن بدون ارتقای قابلیتهای سازمانی ممکن نیست.
درون قابلیتهای سازمانی، عنصر دانش و مهارت نقشی بنیادی دارد. به محض تغییر محیط، استراتژی نیز باید بازطراحی شود، و این استراتژی جدید تنها زمانی قابلیت اجرا خواهد داشت که سازمان بتواند قابلیتهای خود را از سطح پیشین به سطحی جدید ارتقا دهد.
تجربه نوکیا گواه این معناست، زمانی که نوکیا در بازار شکست خورد به توانمندی های قدیمی خود دلخوش بود، غافل از این که شرایط و تقاضای بازار عوض شده بود، نتیجه این وضعیت برای شرکت چیزی جز ناکامی بود.
ازاینرو، ارتقای مستمر مهارت و دانش سازمانی، شرط لازم برای پوشش تغییرات محیطی است.
پیشرفت فناوری امروز با شتابی نمایی رخ میدهد، در حالی که تغییرات درون سازمانهای ما عمدتاً تدریجی است.
این عدم توازن، شکافی ایجاد میکند که اگر برطرف نشود، ما را از تحولات جهانی عقب خواهد انداخت.
تعلل در تصمیمگیری و کندی در انطباق این شکاف را تشدید میکند.
فاصله خطرناک ایران با تحولات جهانی
در تحلیل تعداد قابل توجهی از پتنت های ثبتشده در سطح جهانی که با همکاری یکی از متخصصان فناوری انجام شد، مشاهده کردیم که آهنگ تحولات فناورانه جهان بسیار سریعتر از وضعیت موجود در کشور ما است.
این شکاف روزبهروز در حال افزایش است. اگر نوآوری را بهصورت درست و ساختاریافته پیش نبریم، این فاصله به زیان ما تمام خواهد شد.
بخشی از این شکاف میتواند با استارتآپها و ایجاد اکوسیستمهای صحیح نوآوری جبران شود.
در بررسی هزینههای تحقییق و توسعه ( R&D) در برخی شرکت های ایرانی، مشاهده شد که سهم تحقیق و توسعه در کشور حدود ۰٫۲۷ درصد است، در حالی که میانگین جهانی در شرکت های با فناوری پایین حداقل ۵ درصد و در صنایع پیشرفته بیش از ۲۰ درصد است. این واقعیت نشان میدهد که باید اقدامات جدیتری انجام گیرد.
نیاز به تحول بسیار بالا اما آمادگی برای تحول بسیار پایین گزارش شده است. این وضعیت حتی در شرکتهای پیشرو نیز دیده میشود، چه رسد به ما. بنابراین باید آگاه بود که تحول یک چالش جدی است و نیازمند آمادگی سازمانی است.
در تحلیل پتنتها نیز مشاهده شد که رقبای ما در منطقه در حال پیشه گرفتن هستند، در حالی که سهم ایران بسیار پایین است و این شکاف زنگ خطری برای صنعت شیمیایی کشور است.
پترووِرس؛ در نظرگیرنده پیچیدگیها
تمامی حلقههای زنجیره ارزش پتروشیمی نیازمند ارتقای مداوم دانش و مهارت هستند.
بازار با چالشهایی نظیر کربنزدایی، اقتصاد چرخشی، فشارهای محیطزیستی و تحولات سریع فناوری مواجه است. بنابراین تغییر ذهنیت امری ضروری است.
مدل خطی تحقیق و توسعه، مهندسی، تخصیص منابع و اجرا، دیگر قادر به پاسخگویی به محیط پیچیده و غیرخطی امروز نیست.
محمد رضا سعیدی در ادامه افزود:لازم است رویکردی شبکهای و تعاملی اتخاذ شود که در آن فناوری، مهندسی، تولید، مشتریان، دانشگاهها و رگولاتورها در یک سیستم پیچیده تطبیقی با یکدیگر در تعامل باشند.
مفهومی که برای تبیین این موضوع پیشنهاد میکنم، «پترووِرس» است؛ مشابه متاورس، اما مختص صنعت پتروشیمی. پتروورس یعنی نگاه به صنعت بهعنوان یک اکوسیستم پیچیده تطبیقی که در آن همه بازیگران با یکدیگر تعامل، یادگیری، همتکاملی و همنوایی دارند.
تلاش برای نوآوری نیاز به بخشنامه ندارد
نوآوری در چنین اکوسیستمی تنها زمانی رخ میدهد که همه عوامل و اجزا در شبکه تعاملی صحیح قرار گیرند.
عوامل این اکوسیستم دارای هویت مستقل، روابط شبکهای، قابلیت یادگیری و اثرگذاری متقابل هستند.
یک تغییر کوچک در یک شرکت میتواند اثرات عمدهای در شرکتهای پاییندست یا بالادست ایجاد کند.
تعامل شبکهای باعث جریانیافتن دانش، فرصتها و مهارتها میشود. این تعاملات منجر به پیدایش فوریت خواهد شد که خود سازوکارهای نو، روشهای تازه همکاری، طراحیهای جدید و یادگیری جمعی را به دنبالخواهد داشت.نتیجه نهایی، افزایش قابلیتهای سازمانی است.
رهبران سازمان در این مدل باید از کنترلگری به سمت توانمندسازی حرکت کنند. دستورالعملنویسی بهتنهایی کافی نیست؛ ایجاد شرایط ظهور نوآوری اهمیت بیشتری دارد.
جهتگیری رهبران سازمان حتی بدون صدور بخشنامه میتواند سازمان را به سمت نوآوری سوق دهد.
نوآوری صرفا از طریق دپارتمان تحقیق و توسعه جلو نمی رود بلکه باید در لایه های زیرین سازمان و اکوسیستم ساری و جاری شود.
توجه به خلق اکوسیستم جاذب
ایجاد قابلیت جذب (Absorptive Capacity) در یک سازمان ضرورت حیاتی دارد.
قابلیت جذب یعنی توانایی سازمان در جذب، هضم، تبدیل و بهکارگیری دانش بیرونی.
چینیها با بازکردن درهای خود به جهان این قابلیت را افزایش دادند و امروز توان تولید مستقل دارند.
برای راهاندازی یک اکوسیستم نوآوری تطبیقی، باید شبکه نوآوری، روابط متقابل، حلقههای بازخورد، پلتفرمهای اشتراک دانش و مجموعهای از فرایندهای یادگیری پیوسته طراحی شود.
در این اکوسیستم، صنعت، نهادهای ناظر، فعالان محیطزیستی، مصرفکنندگان و چشم انداز اقتصادی و اجتماعی بهصورت پیوسته بر یکدیگر اثر میگذارند و از یکدیگر یاد میگیرند. این سازوکار «همتکاملی» باعث ارتقای تدریجی فناوری، سیاستگذاری و رفتارهای سازمانی میشود.
برای موفقیت در پتروورس، باید ذهنیت سازمانی را از مدل خطی گذشته به مدل اکولوژیک و تطبیقی تغییر داد.
به جای سرمایهگذاری جزیرهای در ابزارها، باید پلتفرمهای یکپارچه ایجاد کرد. به جای تمرکز بیش از حد بر پیشبینی آینده، باید سازمان چابک ساخت تا تغییرات را سریع شناسایی و به آنها پاسخ دهد.
قابلیت نوآورانه سازمان اگر ارتقا یابد بهطور طبیعی آینده را رقم خواهد زد.
شرکتهایی مانند هلدینگ خلیج فارس، از بنیانهای توسعه کشور هستند و باید آنها را تقویت و برای نسلهای آینده حفظ کنیم.
@shastamedia
