مردم هیچ کجای اروپا مانند ایرانی‌ها از کنسرت در پارک‌ها استقبال نمی‌کنند
لیزا گوپ و لوتر دولردا، دو اتنوموزیکولوگ و مدرس آلمانی، که برای برگزاری چند کارگاه پژوهشی موسیقی به ایران آمده‌اند، درباره وضعیت موسیقی نواحی و نحوه برخورد با این گونه موسیقی و همچنین اجراهای جشنواره موسیقی نواحی سخن گفتند.
خانم لیزا گوپ که در حال حاضر دوره پروفسوری خود را می‌گذراند به همراه همسرش لوتر دولردا هر دو در دانشگاه هیلدسهایم آلمان به تدریس اتنوموزیکولوژی می‌پردازند؛ این دو موسیقیدان درباره رشته اتنوموزیکولوژی و برخی کاربردهای آن در موسیقی امروز با ایلنا گفتگو کردند.
خانم لیزا گوپ درباره رشته اتنوموزیکولوژی که رشته‌ای جوان در ایران محسوب می‌شود به خبرنگار ایلنا گفت: موزیک اتنوموزیکولوژی یا همان “موسیقی نژادشناسی” در خود آلمان نیز تعریف مشخص و محدودی ندارد؛ چراکه این رشته با توجه به شرایط مختلف در جغرافیای گوناگون تعریف‌اش می‌تواند تغییر داشته باشد. در واقع متناسب با شرایط هر منطقه‌ای تعریف انتوموزیکولوژی تغییر می‌کند.
وی در ادامه افزود: از آنجا که مردم همواره در حال حرکت هستند با حرکت آنها از یک منطقه به یک شهر یا منطقه بزرگتر فرهنگ و موسیقی و تمام مفاهیم وابسته به آنها که در شکل‌گیری یا انتقالش نقش دارند به شهر جدید منتقل می‌شود و تغییراتی روی می‌دهد. از این رو رابطه مستقیمی بین اتنوموزیکولوژی و شهرنیشین شدن افراد و همچنین المان‌های اجتماعی وجود دارد.
این موسیقیدان همچنین عنوان کرد: وقتی واژه “موسیقی نواحی” به کار می‌رود اصلاحاتی مانند “هویت” و “سنت” به ذهن خیلی‌ها متبادر می‌شود اما برای تعریف “موسیقی نواحی” هر منطقه‌ای ابتدای باید هریک از این مفاهیم مورد بررسی قرار گیرد. ما می‌خواهیم این را بگویم که موسیقی به عنوان یک عمل اجتماعی و فرهنگی چه معنایی می‌تواند داشته باشد و چه ویژگی‌هایی را می‌توان برای این عمل اجتماعی و فرهنگی هویت‌ساز تعریف کرد.
لیزا گوپ افزود: باید دید موسیقی به عنوان یک عمل اجتماعی و فرهنگی چگونه شکل می‌گیرد و تغییر پیدا می‌کند؛ تعاملات بین آدمهایی که آن موسیقی را اجرا می‌کنند یا گوش می‌دهند و همچنین تحولات اجتماعی بستر جامعه نیز در این زمینه دخیل هستند. در بخش موسیقی هویت ساز ما کارهایی انجام داده‌ایم و این موسیقی هویت‌ساز را به سه دسته تقسیم کرده‌ایم؛ یک موسیقی بومی، دو موسیقی که جهان‌شمول است و سه ترکیبی از موسیقی بومی و جهانی. مدتی است در مورد شهر و تغییرات موسیقی بومی در شهرها رشته‌ای در زیرمجموعه اتنوموزیکولوژی به وجود آمده که به بررسی تغییرات موسیقی در فضاهای شهری می پردازد.
وی در پاسخ به این سئوال که “در ایران افرادی سعی دارند بدون توجه به تحولات و تغییرات اجتماعی، بر اجرای اصالت‌ها در حوزه موسیقی نواحی تاکید کنند، در آلمان شرایط چگونه است؟” گفت: در دو سطح می‌توان این مسئله را بررسی کرد. یکی اینکه باید دید مردم در خانه چه کاری انجام می‌دهند و دیگر اینکه باید بررسی کرد که در مدارس و آموزشگاه‌ها چه نوع موسیقی تدریس می‌شود.
لیزا گوپ همچنین گفت: مطالبی که در مدارس و آموزشگاه‌ها در آلمان تدریس می‌شود بسیار سعی دارد تا اصالت‌ها را حفظ کند و به نسل بعد انتقال بدهد. ولی فرد با همان چیزی که در موسسه‌ها یاد می‌گیرد و آن را به خانه می‌آورد می‌تواند آن را تغییر بدهد و به آموزه‌های مدرنی که وجود دارند نیز پیوند بدهد. این دو هرگز منافاتی با یکدیگر ندارند و قرار نیست یکی جایگزین دیگری شود. یعنی می‌شود هم اصالت‌ها را داشت و هم آنها را به مسائل مدرن نیز پیوند زد و محصول جدیدی به وجود آورد. در نتیجه اینها مقابل یکدیگر نیستند.
وی در ادامه افزود: البته من چیزی درباره سیاست‌های فرهنگی کشور ایران نمی‌دانم. اما تز دکتری من در آلمان در همین رابطه بوده است. کاری که اتنوموزیکولوژی می‌تواند این است که در سیستم آموزشی مطالبی را لحاظ می‌کند تا با تربیت نسل‌ها باعث شود نسل بعدی سیاستمدارانی که بعدها خواهند آمد در این حوزه آگاهی داشته باشند و با نگاه ویژه‌ای به موسیقی نگاه کنند و باعث رشد این حوزه شوند.
لوتر دولردا که او نیز همچون همسرش (لیزا گوپ) در زمینه انتوموزیکولوژی فعالیت داشته و دکترای خود را دریافت کرده، گفت: از نظر تنوعی که در اجراهای موسیقی نواحی در شهر کرمان دیدیم تنوع بسیار جالبی را شاهد بودیم که برایمان جذاب بود. از مناطق مختلف ایران گونه‌های مختلفی از موسیقی در این جشنواره وجود داشت که کمک می‌کرد تا به بخشی از موسیقی نواحی ایران آشنایی حاصل شود. همچنین فضای جالبی برای آشنایی و گفتگوی موزیسین‌ها به وجود آمده بود که می‌توانستند درباره موسیقی و فرهنگ‌شان با یکدیگر تبادل اطلاعات داشته باشند. من و همسرم هم این فرصت را پیدا کردیم تا با موزیسین‌های ایرانی وارد گفتگو شویم. اطلاعات بسیاری میان ما و موزیسین‌های ایرانی رد و بدل شده و همین تبادل اطلاعات می‌تواند زمینه بسیاری از فعالیت‌های دیگر را در آینده فراهم کند.
لیزا گوپ نیز گفت: من هم با صحبت‌های همسرم موافق هستم؛ البته باید این را هم اضافه کنم که بعد از پایان برنامه اصلی در داخل سالن، در یکی از پارک‌های شهر کرمان نیز کنسرت‌هایی برگزار می‌شد که استقبال بسیار زیادی از آن می‌شد و مردم زیادی به دیدن آن اجراها می‌آمدند که بسیار جالب و عجیب بود. البته اگر بخواهم این برنامه را با اروپا مقایسه کنم باید بگویم در هیچ فستیوالی چنین برنامه جانبی برگزار نمی‌شود. در واقع برنامه جانبی که در پی یک برنامه اصلی برگزار شود در هیچ فستیوال اروپایی دیده نمی‌شود. درباره همین استقبال مردم در یک پارک از یک بخش جنبی می‌توان بررسی‌های زیادی انجام داد و به نتایج جالبی نیز دست پیدا کرد.
