مصائب امروزه تاكسيرانی سنتی
تریتا نیوز -هر روز رانندگان تاكسي و مسافران زيادي بر سر پول خرد، جر و بحث مي‌كنند و در نهايت، تعدادي از مسافران به دليل نداشتن پول خرد بايد مبلغ بيشتري بپردازند. البته گاهي مسافران، كرايه را براي راننده كارت به كارت مي‌كنند كه بابت هر بار انتقال پول، كارمزد از حسابشان كم مي‌شود. همه اينها در شرايطي است كه بيش از چهار سال از فعال‌شدن باركدهاي پرداخت آنلاين در تاكسي‌ها مي‌گذرد، اما از همان روز تا به حال، نه رانندگان و نه مسافران از اين طرح استقبال نكرده‌اند. ديگر در تمامي خدمات در سطح شهر، پرداخت پول نقد از موضوعيت افتاده و عمده افراد براي انجام كارهايشان از پرداخت الكترونيكي استفاده مي‌كنند. حتي استفاده از حمل و نقل عمومي مانند مترو و اتوبوس هم با استفاده از كارت‌هاي الكترونيكي انجام مي‌شود، اما هنوز اين رويه در ميان تاكسي‌هاي درون‌شهري جا نيفتاده‌است. البته روي سخن اين گزارش، تاكسي‌هايي است كه زير نظر سازمان تاكسيراني فعاليت مي‌كنند، وگرنه شركت‌هاي تاكسي اينترنتي با سازوكاري كه دارند، امكان پرداخت الكترونيكي را براي مسافران خود فراهم كرده‌اند و مدام به رانندگان خود سفارش مي‌كنند كه حق دريافت وجه نقد اجباري از مسافران را ندارند. در مقابل اما سيستم دريافت كرايه در تاكسي‌هاي زير نظر سازمان تاكسيراني به همان روش سنتي قديمي انجام مي‌شود. طرحي كه شكست خورد
روي شيشه تاكسي‌ها، تصوير مربعي درهم و برهمي نصب شده كه كيوآرکد (QRCODE) نام دارد. پايين اين كيو آر كد نوشته‌شده كه مسافران مي‌توانند آن را با دوربين گوشي تلفن همراه خود اسكن كنند و به كمك آن كرايه تاكسي را به صورت الكترونيكي بپردازند. در حالي كه قرار بود اين كدها، روش پرداخت تازه‌اي را در تاكسي‌ها ايجاد كند تا مسافر و رانندگان از رد و بدل كردن روزانه پول خرد، آسوده شوند، اما عملاً اين طرح شكست خورده‌است، چراكه نه مسافران و نه رانندگان اقبالي به استفاده از آن ندارند.
اولين‌بار، مدير عامل فاواي شهرداري تهران در تيرماه سال ۹۸ خبر راه‌اندازي باركد واحد براي پرداخت‌هاي خرد شهري را داده‌بود، اما اين طرح تا اواسط آبان ۹۹ هم اجرايي نشد، پس از آنكه در آبان ماه اجراي اين طرح كليد خورد و در مدت كمتر از ۴۰ روز برخي از ايستگاه‌هاي بزرگ تاكسي از جمله صنعت، انقلاب، سيدخندان، صادقيه و چند ايستگاه بزرگ ديگر به اين باركد واحد مجهز شدند. آن زمان، محمد شريفي، سرپرست معاونت سرويس‌هاي شهروندي سازمان فاواي شهرداري تهران بود، او به پيوست اعلام كرد تا پايان سال ۹۹ طرح تجهيز تاكسي‌هاي خطي به باركد واحد شهرپي تمام خواهد شود، اما اين پيش‌بيني درست از آب در نيامد. در نهايت مهرماه سال ۱۴۰۰، علي الوند، مدير پروژه شهرپي، از اتمام پروژه تجهيز تاكسي‌هاي خطي شهر تهران به باركد واحد شهرپي خبر داد، اما در حال حاضر اين كدها شبيه به يك برچسب نمايشي روي شيشه تاكسي‌هاي تهران است كه هيچ كاربردي ندارد. چرا نظام پرداخت الكترونيكي در تاكسي‌ها شكل نگرفت؟
اما چرا اقبالي به استفاده از اين نوع پرداخت نيست؟ آقاي وحدتي كه هر روز در خيابان بهشتي مسافر سوار ميكند درباره كيو آر كدهاي نصب‌شده روي شيشه كه استفاده‌اي از آن نمي‌شود، مي‌گويد:«از همان سالي كه اين باركد را روي شيشه نصب كردم، يك مسافر هم نتوانسته با آن كرايه‌اش را پرداخت كند. يا سامانه خراب بوده يا آنقدر مراحل پرداخت با اين كد براي مسافر سخت‌شده كه او از انجام اين كار صرف‌نظر كرده‌است.» اما راننده ديگري كه در همين خيابان مسافركشي ميكند به بلوكه‌شدن كرايه‌ها در شركت خدمات‌دهنده اشاره ميكند و مي‌گويد:«براي راننده تاكسي نمي‌صرفد كه چندرغاز درآمدش در شركت خدمات‌دهنده بلوكه بماند. اين شركت‌ها ۴۸ ساعت بعد پول را به حسابمان مي‌زنند، براي همين گرفتن پول نقد برايمان بهتر است. تازه اگر تعطيلات باشد كه زمان پرداخت پول‌هايمان تأخير بيشتري دارد. از طرفي هنگام پرداخت كرايه از طريق كيو آر كدها، پيامكي به دست ما نمي‌رسد و نمي‌دانيم كه واقعاً مسافر پول را پرداخت كرده‌است يا نه؟»
تاكسي‌هاي اينترنتي توانستند، سازمان تاكسيراني نه!
چهار سال، فرصت بسيار زيادي براي سازمان تاكسيراني بود تا نحوه پرداخت كرايه الكترونيكي تاكسي را سروسامان دهد، اما متأسفانه اين سازمان هيچ‌اراده‌اي از خود براي تسهيل پرداخت كرايه‌ها نداشته‌است. در مقابل شاهد آن هستيم تاكسي‌هاي آنلاين به كلي سيستم حمل و نقل درون‌شهري را متحول كرده‌اند. تا جايي كه كاربر به آساني مي‌تواند با تلفن همراه خود تاكسي سفارش دهد، كرايه پرداخت كند و به مقصد برسد، بدون اينكه با راننده وارد بحث و جدل شود. اين زيرساخت با ارزش كه در بيشتر شهرهاي ايران رايج شده‌است، جامعه را به سويي سوق داده كه اكنون پذيراي آن باشد تا پرداخت را به صورت الكترونيكي و در كمترين زمان ممكن و با آسودگي انجام دهد.
البته در يك بازه زماني، سازمان تاكسيراني قصد داشت تا خودش هم وارد عمل شود و شركت تاكسي اينترنتي داشته باشد، اما اين كار هم بي‌نتيجه ماند و تاكسي اينترنتي اين سازمان نتوانست با شركت‌هاي مشابه خود رقابت كند. پرداخت الكترونيكي خرد در ساير كشورها
موضوع پرداخت خرد يكي از مباحث مهم در هر كشوري است، زيرا جزو نيازهاي اساسي و پايه هر جامعه‌اي محسوب مي‌شود كه قشر وسيعي از مردم با آن سروكار دارند. به اين منظور در كشورهاي گوناگون پرداخت كرايه در تاكسي‌ها معمولاً به دو روش آنلاين و آفلاين انجام مي‌شود و معمولاً خبري از رد و بدل شدن پول نقد نيست. در روش آنلاين كرايه در همان لحظه از حساب بانكي مسافر كسر شده و به حساب راننده مي‌رود و در روش آفلاين پس از انباشت پول در يك ساعت مشخص (معمولاً هر ۲۴ساعت) تسويه‌حساب صورت مي‌گيرد (همچون بليت‌هاي اتوبوس و مترو در تهران). به اين منظور در كشورهاي مختلف دستگاه‌هايي شبيه پايانه‌هاي فروشگاهي (POS) در تاكسي‌ها نصب شده كه مسافران مي‌توانند با كارت بانكي يا بليت كرايه خود را به يكي از دو روش ذكر شده پرداخت كنند، اما در همين روش هم در كشورهاي ديگر هر مسافر مي‌تواند با كارت بانكي‌اش كرايه را پرداخت كند و انحصاري در كار با شركتي خاص وجود ندارد. براي مثال در چين اپليكيشني وجود دارد كه تمام امور از درخواست خودرو تا پرداخت كرايه با همان برنامه و به صورت اينترنتي با كارت بانك‌هاي مختلف انجام مي‌شود. طبيعتاً در اين كشورها نيازي به استفاده از باركد در تاكسي‌ها نيست، زيرا زيرساختي تعبيه كرده‌اند كه روش پرداخت هم شامل آن مي‌شود.
عزمي كه نيست
در حال حاضر مسافراني كه پول نقد يا پول خرد همراهشان نيست، اقدام به كارت به كارت كرايه تاكسي مي‌كنند كه اين كار نيز مشكلاتي را به دنبال دارد، مثلاً اينكه برخي از رانندگان مي‌گويند بعد از كارت به كارت كرايه‌ها، پيامكي برايشان ارسال نمي‌شود و بعداً متوجه مي‌شوند كه برخي از اين كرايه‌ها اصلاً به حسابشان واريز نشده‌بود. از طرفي، مسافران ناچارند كه بابت هر بار كارت به كارت كردن كرايه تاكسي كارمزد بدهند.
بنابراين ضروري است كه سازمان تاكسيراني هر چه سريع‌تر نواقصي را كه در رابطه با استفاده از کیوآر كدها وجود داشته برطرف كند يا اينكه زمينه پرداخت الكترونيكي كرايه تاكسي‌ها را با روش‌هاي ديگري فراهم کند.
قطعاً تعيين مشوق‌هايي براي ترغيب رانندگان و مسافران براي استفاده از پرداخت الكترونيكي كرايه تاكسي‌ها مي‌تواند در بهبود شرايط اثرگذار باشد، اما آيا سازمان تاكسيراني برنامه‌اي در اين خصوص دارد؟ اصلاً اين سازمان علت عدم استقبال از اين طرح را چه مي‌داند؟ پيگيري‌هاي خبرنگار «جوان» طي دو ماه گذشته در اين خصوص بي‌پاسخ ماند و سازمان تاكسيراني جز يك مورد جزئي حاضر به پاسخگويي نشد. هر چند كه همان يك مورد هم نه‌تنها منطقي و قانع‌كننده نبود كه ابهامات بسياري را نيز ايجاد كرد./ جوان
