کمر درد و نکات درمانی آن

کمر درد (به انگلیسی: Low Back Pain) مشکل و شکایت شایعی است که بسیاری از افراد در طول زندگی با آن روبرو می‌شوند.

کمر درد و نکات درمانی آن

آمار نشان می‌دهد که ۸۰۰٪ از افراد در دوران زندگی خود حداقل یک مرتبه به علت کمردرد به پزشک مراجعه کرده‌اند. اگرچه علت کمردرد در بسیاری از بیماران ازطریق شکایت بیمار، آزمونهای بالینی و آزمایشگاهی و همچنین بخش تصویر برداری پزشکی قابل شناسایی است، ولی به دلیل شایع بودن دردهای ناحیه کمر و عوامل مختلفی که در ایجاد آن نقش دارند، تشخیص علت اصلی به وجود آورنده کمردرد مشکل است.

در ستون فقرات، درصورت ضایعه و درگیرشدن عناصر حساس به درد همانند ماهیچه‌ها و تاندون آنها، رباط‌ها، فاسیا، مفاصل بین مهره‌ای پشتی (مفاصل فاست یا آپوفیزیال)، اعصاب نخاعی و ریشه‌های آنها، عروق خونی و طناب نخاعی به هر دلیلی، احتمال ایجاد درد وجود دارد که ممکن است در همان ناحیه و یا نقاط دورتری به شکل دردهای تیرکشنده احساس گردند.

عوامل مختلفی در ایجاد درد کمر نقش دارند و تقسیم بندی‌های گوناگونی ازنظر مولفان در این ارتباط وجود دارد. سندرم بی تحرکی یکی از مهم ترین عوامل ابتلا به بیماری های مزمن و ناتوانی جسمانی حرکتی از جمله کمر درد به شمار می آید. به نظر پزشکان بیش از ۸۵ درصد علل درد های عضلانی مربوط به بی تحرکی است.

صرف نظر از عواملی چون چاقی و نوع شغل، مهمترین علل کمر درد عبارتند از:

درد مکانیکی کمر
درد کمر با منشاء درون وندی
درد کمر التهابی
درد به دلیل عفونت
درد ناشی از تومورها(Tumors)
درد کمر با منشاء عروقی
درد کمر با مبدا روانی

از میان علت‌های فوق، دردهای مکانیکی شایعترین علت کمردرد هستند.

علل مکانیکی دردهای کمری

۹۰ درصد دردهای کمری از نوع مکانیکی است. بسیاری از از این اختلالات مکانیکی نیز در قسمت پایین فقرات کمری ایجاد می‌شود. درحقیقت ناحیه کمری-خاجی(Lumbosacral)شایعترین محل دردهای کمری است.

مهمترین علل دردهای مکانیکی ناحیه کمر عبارتنداز:

کشیدگی عضلانی (Strain)
پیچ خوردگی (Sprain)ها
آسیب مفاصل بین مهره‌ای پشتی(Facet Joints)
فتق دیسک بین مهره‌ای
لغزش مهره (Spondylolistesis)کمری
انحراف جانبی ستون فقرات(Scoliosis)
آرتروز(Osteoarthritis)
تنگی مجرای نخاعی
شکستگی‌ها(Fractures)
دررفتگی‌ها(Dislocation)

درد کمر با منشاء درون وندی

گاهی دردهای کمری درارتباط با ساختارهای ستون فقرات نبوده و از بافت‌های دیگری ایجاد می‌گردند که ممکن است مبدا درون وندی داشته باشند. به طورکلی، به دردهایی که به علت ارتباطات عصبی مشترک در دستگاه عصبی مرکزی در ناحیه دیگری غیراز منطقه اصلی خود احساس گردند، درد ارجاعی می‌نامند.

بیماری‌های دستگاه گوارش همانند زخم دوازدهه، پانکراتیت و زخم معده ممکن است باعث کمردرد گردند. به همین ترتیب اختلالات دستگاه ادراری همانند سنگ کلیه، مشکلات حالب‌ها، تومور پروستات، پروستاتیت (التهاب پروستات) و بیماری‌های دستگاه تناسلی در خانم‌ها مثل اندومتریوز و تومور رحم نیز می‌توانند باعث ایجاد درد ارجاعی در ناحیه کمر گردند.

اصول پیشگیری

پیشگیری از دردهای کمر یک عامل مهم جهت بهبود مناسبات اقتصادی، مشارکت فعال افراد در جامعه و کاهش هزینه‌های درمانی است. بسیاری از عوامل مهم پیشگیری از کمردرد عبارتنداز:

پرهیز از یک وضعیت ثابت، به ویژه نشستن طولانی مدت روی صندلی
اجتناب از حرکات سریع و چرخشی در ستون فقرات
اگر مجبور به کار در حالت ایستاده هستیم، باید به گونه‌ای شرایط را مهیا کنیم که مجبور به خم کردن تنه نباشیم.
پرهیزاز بلندکردن اجسام سنگین، به خصوص در حالت ایستاده با زانوهای صاف
استانداردسازی محیط‌های کار و خانه ازنظر ارتفاع مناسب اجسام در دسترس
کاهش وزن درصورت چاقی
تقویت ماهیچه‌های ستون فقرات براساس اصول صحیح. امروزه علم فیزیوتراپی می‌تواند یک روش مناسب و مفید را در این زمینه ارائه کند.
پرهیزاز رانندگی طولانی مدت و در نظر گرفتن توقف‌هایی در مسیر
پرهیزاز تشک‌های نرم حجیم و استفاده از بالش‌های مناسب زیر سر.
داشتن اعتماد به نفس و روحیه‌ای شاد به جای اضطراب و تشویش. افراد مضطرب معمولاً کنترل مناسبی بر وضعیت بدنی خود در فعالیت‌های روزمره ندارند، بنابراین مستعد آسیب بیشتری هستند.

کمر درد با مرگ زودرس ارتباط مستقیم دارد

اگر به چیزی برای نگران شدن نیاز دارید، یک مطالعه جدید نشان می دهد که درد به ظاهر بی خطر پشت (کمر) می تواند نشانه ای از مشکلی به مراتب بدتر به نام “مرگ زودرس” باشد. با توجه به مطالعه انجام شده توسط محققان دانشگاه سیدنی رابطه ای مستقیم و روشن بین کمردرد و مرگ زودرس وجود دارد، اگر چه آن ها هنوز به مظمئن نیستند که چرا این اتفاق می افتد.

بر اساس این مطالعه که در مجله آنلاین درد اروپا منتشر شده است، افرادی که از درد مزمن کمر رنج می برند، احتمال مرگ زودرس شان با هر علتی، به میزان ۱۳ درصد از سایرین بیشتر است. به گفته محققان این یافته ها نشان می دهد با این که افراد فکر می کنند درد کمر کاملا بی خطر است و فقط به خاطر فشار نامتعارف روی کمر ایجاد شده است، ولی واقعیت خلاف این تصور است.

نویسنده مطالعه دکتر پائولو فرریا Dr. Paulo Ferreria در بیانیه اخیر خود عنوان کرده است: ” این یافته های اخطار دهنده نیاز به تحقیقات بیشتری دارد. با این که ما بین کمردرد و مرگ زودرس ارتباط پیدا کرده ایم ولی هنوز به چگونگی آن پی نبرده ایم. درد ستون فقرات ممکن است نشان دهنده الگوی بهداشت ضعیف یا توانایی عملکردی ضعیف باشد که خطر مرگ و میر در افراد مسن تر را افزایش می دهد. ”

برای این تحقیق، تیم روی نرخ کمر درد و زمان مرگ ۴۳۹۰ دوقلوی بالای ۷۰ سال بررسی هایی انجام داد. نتایج، رابطه ای مستقیم بین این دو نشان داد، عود کمر درد در عمل نشان از مسائل بیشتری داشته باشد. این یافته ممکن است نشان از پیامد های مهمی داشته باشید. چهار پنجم افراد در طور عمرشان دچار کمردرد می شوند و نیمی از این تعداد تا یک سال با این مشکل دست و پنجه نرم می کنند.

اولین بار نیست که یک بیماری به ظاهر غیر کشنده در افراد مسن نشانه ای از مرگ زودرس است. به عنوان مثال تحقیقات گذشته نشان داده بود زنان مسنی که لگن شان شکسته بود در معرض خطر مرگ در مدت یک سال بعد از آسیب دیدگی قرار داشتند. بسیاری از تحقیقات نشان می دهد ضعف های اساسی سلامتی که منجر به آسیب دیدگی شده اند باعث مرگ زودرس می شوند نه خود آسیب دیدگی.

تیم تحقیق امیدوار است که درک بهتری میان ارتباط کمردرد و مرگ زودرس پیدا کند تا روش های مداخله ای مناسب برای کسانی که در معرض خطر هستند را به کار گیرد. به گفته متیو فرناندز Matthew Fernandez، سرپرست تحقیقات ” کمر درد باید به عنوان بیماری مهم شناخته شود که عوارض آن تاثیر زیادی بر طول عمر و کیفیت زندگی افراد دارد. ”

نتیجه این تحقیق در مجله درد اروپا European Journal of Pain در سال ۲۰۱۷ منتشر شده است

کمر درد و تمرینات شکم

فرزین جباری معتقد است جدا از تمرینات غلط ، اکثر افرادی که هنگام تمرینات شکم، کمر درد میگیرند یا گودی کمر دارند یا باسن برجسته. جباریمی گوید اکثر مربیان، هنگام تجویز تمرینات شکم، به فرم و استایل بدنی ورزشکار توجه نمی کنند و این بی توجهی ممکن است صدمات جبران ناپذیری برای فرد ایجاد کند.

در حرکات شکم که بخش بالاتنه ثابت و پاها متحرک هستند (اصطلاحا به تمرینات زیرشکم شهرت دارند) باید زاویه بالاتنه با پاها حداقل ۳۰ درجه و حداکثر ۱۰۰ درجه شود .

متاسفانه  تمریناتی در برخی باشگاهها مشاهده م یشود که آسیب زا است: آنها در حالیکه کاملا روی میز خوابیده اند ، پا ها را به سمت بالاتنه آورده و در برگشت، پاها را تا روی زمین می برند (یعنی زاویه ای بیشتر از ۱۸۰ درجه !!!!!!) که در این حالت در هر تکرار، ضربه ای به کمر وارد میشود و موجب گود شدن کمر و آسیب دیسکها از قسمت پشتی ستون مهره ها می گردد.

بدین شکل فرد مایل است برای تخفیف درد ، به جلو خم شود و اگر بخواهد بدن را کمی به عقب مایل کند، با درد زیادی مواجه می گردد. در تمرینات شکم که پاها ثابت و بالاتنه متحرک است، بهتر است پاها در تکیه گاهی بالا قرار گیرند تا سطح بالای باسن روی میز باشد. (باسن برجسته، سه سطح دارد که از بغل میتوان این سه سطح را مشاهده کرد:

سطح پائینی – سطح برجسته- سطح بالائی) اگر سطح برجسته و سطح پائینی باسن روی میز بعنوان تکیه گاه باشد، هنگام انجام بخش منفی تکرار حرکت شکم ، فشاری به گودی کمر وارد می کند که اکثر مربیان در این حالت به ورزشکار خود توصیه می کنند که حرکت را تا پائین انجام ندهند بلکه نیمه از بالا بروند.

در صورتی که بهتر است با جابه جا کردن پاها و چرخاندن باسن به سمت پاها، سطح بالای باسن را بعنوان تکیه گاه به روی میز بگذارند. بدین ترتیب تمرین شکم با دامنه کامل و موثر انجام می شود و هیچ گونه فشار منفی به ستون مهره ها وارد نمی شود.