چند بار سونوگرافی برای جنین خطرناک است؟
آیا سونوگرافی زیاد ، سلامت جنین و مادر را به خطر می‌اندازد؟!
چند بار سونوگرافی برای جنین خطرناک است؟
برای بسیاری از مادران سونوگرافی اغلب یکی از هیجان‌انگیزترین قسمت‌های معاینات پزشکی به حساب می‌آید چون تنها ابزاری است که به وسیله آن می‌توانند برای اولین بار فرزندشان را در رحم ببیننده و خیالشان راحت باشد که جنینشان در سلامت به سر می‌برد. سونوگرافی حتی می‌تواند یک ابزار مناسب برای ایجاد پیوند مادر و فرزند پیش از تولد باشد،
اما با وجود آنکه دیدن دختر و پسر کوچولویتان اطمینان‌بخش و هیجان‌انگیز است، متخصصان نسبت به سونوگرافی بیش از اندازه هشدار می‌دهند، زیرا در بسیاری از موارد به لحاظ پزشکی نیازی به این کار نیست. برخی مادرها فکر می‌کنند سونوگرافی مشکلی برای کودک بوجود نمی‌آورد و این ربطی به یک بار یا ۱۰ بار انجام آن ندارد، درحالی‌که همین دستگاه شادی‌بخش می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند
آیا انجام بیش از حد سونوگرافی هم می‌تواند مضر باشد؟
نباید این را فراموش کرد که سونوگرافی به هر حال از جنس امواج است و می‌تواند جنین را گرم کند و در صورتی که به دلایلی پزشکی تعداد سونوگرافی بیشتر تجویزکند، انجام سونوگرافی دوبعدی اشکالی ندارد، به‌ویژه سونوگرافی سه بعدی و چهار بعدی که در آن از چند جهت به جنین اشعه تابانده می‌شود،
می‌تواند سبب بالا رفتن درجه حرارت جنین می‌شود و در سنین پایین بارداری انجام آن اصلاً توصیه نمی‌شود؛ چون سبب داغ شدن قلب جنین خواهد شد. سونوگرافی نوعی تکنولوژی است که فقط در شرایط لازم باید مورد استفاده قرار بگیرد و نباید به میل مادر و تنها برای اینکه او دلش می‌خواهد جنینش را در صفحه مانیتور ببیند این کار انجام شود.
گرچه هنوز خطرات احتمالی به اثبات نرسیده، ولی تحقیقاتی ادعا می‌کنند به دنبال سونوگرافی سه بعدی و چهار بعدی احتمال سوختگی در بافت نرم جنین وجود دارد همچنین به دلیل انرژی بسیار بالا، امکان بروز آسیب بر حلزون شنوایی جنین نیز هست.
۱٫چرا پزشکان زیاد تجویز می‌کنند!
با توجه به تحقیقاتی که روی ۱۵۰ میلیون زن باردار انجام شده، هر پزشک برای هر بارداری ۵ سونوگرافی تجویز می‌کند. این بدان معناست که در برخی بارداری‌های پرخطر این تعداد افزایش پیدا می‌کند. برای مثال مادری که مبتلا به دیابت نوع ۲ است و یا فشارخون بالا و حتی لوپوس دارد، اغلب نیاز به اسکن ثابت دارد.
با وجود آنکه در بارداری‌های پرخطر نیاز به سونوگرافی بیشتر است،۳ تا ۴ بار سونوگرافی در صورتی که وضعیت مادر و جنین طبیعی باشد کم خطر به حساب می‌آید. اما اگر زیاد استفاده شود و عوارض جانبی طولانی مدت آن مشخص نیست.
۲٫ زمان اولین سونوگرافی
سونوگرافی اولیه در هفته ۱۰ تا ۱۲ بارداری برای تشخیص زمان بارداری مناسب است. در این سونوگرافی ضربان قلب جنین باید تأیید شود و رحم و لوله‌ها درست بررسی شوند. اسکن آناتومی مفصل‌ها در هفته ۱۸ بارداری برای غربال گری رشد جنین، جفت و محل بند ناف و همچنین سلامت عمومی کودک انجام شود و بعد از آن او سونوگرافی دیگری نیز می‌توان انجام داد.
نوبت سوم سونوگرافی در هفته ۲۲ بارداری انجام شود و نوبت چهارم هفته ۳۲ بارداری. این تعداد در صورتی است که مادر هیچ مشکلی نداشته باشد و یک بارداری طبیعی را بگذراند و اگر پزشک سونوگرافی بیشتری تجویز کند، می‌توانید از او درباره آن سؤال کنید چون به احتمال زیاد مشکلی وجود دارد.
در این صورت معمولاً در سنین بالاتر بارداری و نزدیک پایان بارداری (بین ۲۸ تا ۳۶ هفتگی) احتمال تکرار سونوگرافی به فاصله دو تا سه هفته بسیار زیاد است.
۳٫ سونو گرافی دو بعدی یا سه‌بعدی؟
معمول‌ترین سونوگرافی که برای خانم‌های باردار انجام می‌شود دو بعدی است. در این روش سونوگرافی در منطقه‌ای وسیع انجام شده و گرمایش کمی تولید می‌کند. سونوگرافی سه بعدی و چهار بعدی به اندازه روش دوبعدی ایمن نیستند زیرا بخش‌های مختلف تصویر در سونوگرافی دوبعدی تبدیل به یک تصویر می‌شود.
سونوگرافی‌های سه‌بعدی و چهار بعدی در صورتی انجام می‌شود که مادر در معرض خطر بوده یا جنین مشکوک به ناهنجاری‌های خاص باشد. اما بسیاری از متخصصان حتی در این صورت هم سونو گرافی سه‌بعدی و چهار بعدی را تجویز نمی‌کنند چون عوارضش به منفعت تشخیص غالب است .
۴٫ این اطمینان صددر صد نیست !
سونوگرافی بیش‌ازحد پتانسیل منفی و خطرات ناخواسته زیادی دارد. درست است که سونوگرافی بسیاری از موارد را مشخص می‌کند اما نمی‌تواند همه نقایص و ناهنجاری‌های کروموزومی را مشخص کند. این ابزار می‌تواند به بیمار و پزشک این اطمینان را بدهد که همه چیز در شرایط مناسب است و در صورتی که مشکلی وجود داشته باشد آن را نشان می‌دهد تا آزمایش‌های بیشتری انجام شود.
بررسی داخل رحم قطعاً هیجان‌انگیز است هرچند به طور دقیق نمی‌توان مطمئن بود چه اتفاقی در داخل رحم می‌افتد اما دیدن جنین در صفحه مانیتور می‌تواند استرس را کم کند.
۵٫ آیا سونوگرافی دوبعدی بی خطر است؟
هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد سونوگرافی دوبعدی مضر است البته اگر براساس دستورالعمل درست و استاندارد انجام شود. مطالعات هیچ ارتباطی بین انجام سونوگرافی و وزن هنگام تولد، سرطان دوران کودکی و شنوایی پیدا نکرده است. تقریباً همه خانم‌ها می‌خواهند سونوگرافی برایشان انجام شود و بنابراین نمی‌توان خانم بارداری پیدا کرد که این کار را نکرده باشد و براساس آن به نتیجه‌گیری رسید.
در طول سونوگرافی کمی حرارت تولید می‌شود که توسط آن بخش از بدن که در حال سونوگرافی است جذب می‌شود. این درجه‌حرارت یک درجه سانتی‌گراد است که اگر به چهار درجه سانتی‌گراد برسد احتمال آسیب افزایش پیدا می‌کند.
۶٫ کی به سونو گرافی بیشتری نیاز دازید؟
شما ممکن است بر اساس شرایطی که دارید به‌منظور اطمینان از رشد و سلامت کودک نیازبه سونوگرافی بیشتر داشته باشید. ابتلا به دیابت نوع دو، داشتن بارداری‌های سخت، بالا بودن شاخص توده بدنی (بالاتر از ۳۰) و بارداری دوقلویی همگی از جمله مواردی است که نیاز به سونوگرافی بیشتری دارد.
در انواع دیگر اسکن مانند داپلر و و سونوگرافی رنگی تمرکز در پرتو صدا در یک منطقه کوچک است که می‌تواند گرمای بیشتری تولید کند. از آن جا که داپلر برای مشاهدة جریان خون انجام می‌شود و خون بطور مداوم در حال حرکت است،
می‌تواند باعث توزیع گرما شود. سونوگرافی داپلر برای بررسی جفت نیز انجام می‌شود تا معلوم شود اکسیژن و مواد مغذی به کودک می‌رسد یا نه در نتیجه این سونوگرافی می‌تواند به ما بگوید جنین در چه حال است. برخی از انواع اسکن به طور خودکار قدرت پرتو سونوگرافی را کاهش می‌دهد.
۷٫ گرماخطرناک است!
هر دستگاه سونوگرافی دارای یک ضریب حرارتی است که در صفحه نمایش مشخص می‌شود و راهنمای مناسبی است که نشان می‌دهد چه میزان گرما به بدن منتقل می‌شود. اغلب دستگاه‌های سونوگرافی شاخص حرارتی بسیار کمی دارند بنابراین خطری متوجه جنین نیست. با این حال سعی می‌شود این جلسات به حداقل ممکن برسد و بیشتر از ۴۰ دقیقه نباشد.
۸٫ سه‌بعدی و چهار بعدی را فراموش کنید
سونوگرافی چندبعدی در موارد غیرضروری به دلیل اینکه پرتو گرمایی زیادی به بدن وارد می‌کند می‌توانند باعث آسیب به جنین شود. سونوگرافی‌های چندبعدی خطر سقط جنین و نارسایی جنین را افزایش می‌دهد. این سونوگرافی اغلب به اصرار مادران و برای داشتن تصویری واضح و رنگی از جنینشان انجام می شود،اما بهتر است همچنان که گفته بودیماز سونو گرافی دوبعدی که سلامت بیشتری دارد، تجویز شود.
برخی از این سونو ها ۴۵ دقیقه تا یک ساعت طول می‌کشد که بیشتر از میزان توصیه شده است و حرارتی که به جنین می‌رسد، می‌تواند خطرناک باشد. اگر این سونوگرافی در سنین کم بارداری انجام شود، ناهنجاری‌هایی را هم در جنین پدید می‌آورد . تنها مزیت سونوگرافی چند بعدی نسبت به سونوگرافی معمولی، نشان دادن شکاف کام در جنین است که اهمیت زیادی نیز ندارد.
۹٫ رادیولوژی
در سونوگرافی اشعه ی یونیزان به بدن وارد نمی‌شود و به طور کلی هر موقع عکس‌برداری که در آن از این اشعه‌ها استفاده نشود، خطری برای مادر باردار ندارد. اشعه یونیزان معمولاً در سی‌تی‌اسکن و عکس‌برداری اشعه ایکس استفاده می‌شود. میزان خطرناک بودن رادیولوژی کاملاً بستگی به دوز استفاده از اشعه دارد.
درصورتی‌که مادری در معرض ماده رادیواکتیو قرار بگیرد این ماده در جریان خون او جذب شده و ممکن است از طریق جفت به جنین منتقل شود. گفته می‌شود قرار گرفتن در معرض اشعه رادیواکتیو در دوران بارداری ریسک ابتلا به سرطان در دوران کودکی را افزایش می‌دهد. دیگر عوارض غیر سرطانی کاملاً بستگی به سن جنین در زمان مواجهه با اشعه دارد.
به طور کلی در زمانی که هیچ سابقه خانوادگی در مشکلات باروری ندارند این مواجهه با خطر ۳% نقص جنین و ۱۵% خطر سقط جنین همراه است. اما این خطرات برای همه زنان باردار سالم به یک میزان است. به همین دلیل حتماً قبل از هرگونه مواجهه با اشعه رادیو اکتیو با پزشک در خود مشورت کنید.
