چرا مردم تایلند هرگز «نه» نمیگویند؟
یکی از سنتهای رایج بین تایلندیها این است که بهندرت «نه» میگویند. برای آنها، منافع جمعی در اولویت بالاتری قرار میگیرد.
مردم تایلند که فرهنگی متکثر دارند، بیشتر به منافع جمع اهمیت میدهند و منفعت شخصی را همیشه در اولویت بعدی قرار میدهند.
آنها تمایلی به «نه گفتن» ندارند. این مسئله حتی در سادهترین عباراتشان مشهود است: «بله» در زبان تایلندی «چای»، و نزدیکترین لفظ به واژهی «نه» در زبان تایلندی (مای چای) است که ترجمه تحتالفظی آن «نه بله!» است.
این مسئلهای فراتر از تصادف زبانی و نشانگر جنبهای از فرهنگ تایلندی است که از دیدگان بازدیدکنندگانش مخفی میماند، مگر اینکه مدت زیادی را در این کشور سپری کرده باشند. در این مقاله، تجربههای فردی را میخوانیم که مدتی در تایلند زندگی کرده است.
سالها پیش، وقتی که برای اولینبار به تایلند قدم گذاشتم، عبارت مایچای بسیار غریب و ازمدافتاده به نظرم آمد. بعدها متوجه شدم این عبارت بهویژه زمانیکه به انتهای آن لفظی مودبانه افزوده میشود، کاملا غیر قابل فهم میشود. اگر سخنگو زن باشد، باید از عبارت «مایچایکا» استفاده کند و اگر مرد باشد باید «مایچایکروب» بگوید. این شکل بیانی نسبت به معادل آلمانی (nein) و فرانسوی (non) آن مبهم است.
تایلند به «سرزمین لبخندها» شهرت دارد و سکنهی آن به مهماننوازی و سخاوتمندیشان افتخار میکنند. مردم تایلند بهگونهای آموزش دیدهاند که همیشه خیر جمعی را قبل از هر مسئلهای در نظر بگیرند. شاید به همین دلیل است که در زبانشان «نه» همیشه با یک «بله» همراه است. عبارت «نه بله» به شرمندگی حاصل از رد کردن درخواست طرف مقابل دلالت میکند.
زمانیکه مایچای گفته میشود، معمولا با چشمانی شرمنده و تعظیمی کوچک (wai) همراه است یا دست به حالت عذرخواهی در مقابل صورت قرار میگیرد.
راچاویت فوتیاراچ، پروفسور ارتباطات بین فرهنگی دانشگاه کاستسارت بانکوک، در اینباره میگوید:
تایلندیها از تقابل پرهیز میکنند زیرا در فرهنگی متکثر رشد کردهاند. بروز دادن احساسات، خام و بیادبانه است و اکثر مردم کسانی را که میتوانند بر شرایط چیره شوند، ارزشمند به حساب میآورند.
جامعهی تای بسیار سنتی و محافظهکار است. بروز احساسات و خشنودی در این محیط توسط هنجارهای اجتماعی کنترل میشود. به همین دلیل است که ابراز احساس بین دو زوج در فضاهای عمومی بیادبانه تلقی میشود.
برخلاف کشورهای اروپایی که بهراحتی و مستقیم منظور خود را ابراز میکنند، در تایلند شنونده حتما باید با فرهنگ آشنا باشد تا مفهوم کلامی را که میشنود، بهخوبی درک کند. مردم تایلند ترجیح میدهند از هر تقابل، موقعیتهای احساسی و هرچیز ناخشنودکننده دوری کنند. زمانیکه دوستی از تایلند به شما «بله» بگوید، ممکن است منظورش نه باشد. بنابراین شما باید بتوانید بیانات همیشه رضامندانه آنها را به درستی تفسیر کنید.
فوتیاراچ میگوید:
مردم اکثر اوقات نه نمیگویند. شاید این بین دوستهای قدیمی وجود داشته باشد اما در ارتباط با دیگران، همکارها و اعضای خانواده، مردم تایلند همواره بله میگویند و بعدا توضیح میدهند که به چه دلیل نمیتوانند آن را انجام دهند. یک فرد تایلندی بله میگوید زیرا هنجارهای اجتماعی به او اینگونه حکم میکند.
بهعنوان مثال، یک کاگر تایلندی تمامی درخواستهای کارفرمای خود را میپذیرد. اگر کارفرمای تایلندی از کارگر خود بپرسد «آیا میتوانی شنبه هم کار کنی؟» او بدین شکل پاسخ خواهد داد: «بله، ولی والدین من برای شام به خانهی ما میآیند و من باید عصر بهدنبال بچههایم بروم» . جواب معمولا کمی مبهم است و درک معنای واقعی آن به شنونده بستگی دارد.
تایلندیها شدیدا به حفظ کردن روابط اعتقاد دارند. در کشوری در حال توسعه که گاهی اوقات زندگی کردن در آن دشوار است، مردم به هم نزدیک میشوند و به یکدیگر کمک میکنند. روابط موزون بر ارزشگذاریهای خوب و بد، توافق یا مخالفت و پیشرفت حرفهای اولویت دارد. تایلندیها نه نمیگویند تا صلح را پایدار کنند.
معذرتخواهی در تایلند رایج نیست. عذرخواهی بدین معنا است که اشتباهی مرتکب شدهاید و این یکی از بدترین چیزهایی است که در اکثر جوامع آسیایی میتواند اتفاق بیفتد. در یک فرهنگ متکثر، نقطه نظر گروه همیشه اصل است. تایلندیها تمایل دارند قبل از هرچیز ازطریق داشتن حالتی خشنودگر آبروی خود را حفظ کنند. اگر آنها مرتکب اشتباهی بشوند، ممکن است هیچگاه به آن اعتراف نکنند.
فوتیاراچ میگوید:
بازپسگرفتن آبرو زمانیکه در مقابل چشمان تایلندیها اشتباهی مرتکب شدهاید یا کاری احمقانه انجام دادهاید، بسیار دشوار است. این در تقابل با فرهنگ غربی است که به بخشش افراد در صورت صداقت آنها تمایل دارد.
طی سالیان اقامتم در تایلند آموختم که سازگار باشم و همیشه به این میاندیشم که چگونه در اکثر اوقات «بله» پاسخ بدهم. زمانیکه کارم را در این کشور آغاز کردم، تنها کسی بودم که در جلسات با رئیس مخالفت میکردم. با خود میپنداشتم به این طریق میتوانم خود را بهعنوان عضوی مؤثر اثبات کنم. بااینحال اثر خوبی از خود بهجای نگذاشتم و همکاری تایلندی بعدا به من گفت که جنگی در قلبم در جریان است!
بعدها متوجه شدم که بله گفتن به کسی ،بدین معنا نیست که من به سرعت متقاعد میشوم، بلکه تنها به این اشاره میکند که قصد من کمک کردن است. رفتهرفته شروع به ستایش این طرز رفتار تایلندیها کردم، حتی اگر به هزینه اجابت خواستههایشان تمام میشد.
با تجربهای که از زندگی در بانکوک کسب کردم، باید بگویم گذشته از اینکه چه چیزی درخواست کردهاید، پاسخ ممکن است بله نباشد. در حقیقت پاسخ ممکن است «نه بله» باشد، اما بهندرت با نه روبهرو خواهید شد.