چرا دریافت دوز واکسن تقویتی کرونا برای مقابله با همه‌گیری کووید ــ ۱۹ لازم است؟
به گزارش تریتا نیوز به نقل از جام جم ، با فراگیرشدن واکسیناسیون برای کنترل همه‌گیری بیماری کووید- ۱۹ حالا خوشبختانه می‌بینیم نرخ ابتلا و مرگ‌ومیر در بسیاری از نقاط کشور به‌طرز چشمگیری پایین آمده‌است و روند نزولی را طی می‌کند. در حالی که هنوز برخی کشورها واکسیناسیون دوز اول و دوم خود را کامل نکرده‌اند، در بسیاری از کشورهای غربی اروپایی و آمریکایی خبرهایی از شروع تزریق دوز تقویتی شنیده می‌شود که سومین دوز از واکسن کروناست و قرار است ایمنی بسیار بالاتری را برای مردم به همراه داشته باشد. در ایران هم حرف و حدیث‌هایی از آغاز تزریق دوز تقویتی بین افراد شاغل در کادر درمان به‌گوش می‌رسد که ممکن است از ماه‌های آینده آغاز شودبه امید این که شمار مبتلایان و مرگ‌ومیرها کاهش بیشتری یابد. اما سؤالاتی درباره این دوز تقویتی و باید و نبایدهایی درباره آن مطرح می‌شود که در ادامه به آنها پاسخ می‌دهیم.
دوز تقویتی چه کار می‌کند؟
مهم‌ترین کاری که واکسن‌های دوز تقویتی انجام می‌دهد، طولانی‌کردن ایمنی بدن در برابر ویروس‌هاست. این موضوع با کاهش آنتی‌بادی‌ها در بدن به مرور زمان اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. بیشتر کودکان در فرآیند واکسیناسیون، دوزهای تقویتی برای پیشگیری از ابتلا به بیماری‌هایی مثل آبله‌مرغان، کزاز، دیفتری، اوریون، سرخک و سرخجه دریافت می‌کنند. این واکسن‌ها در سالهای متمادی برای طولانی‌ترکردن ایمنی بدن تزریق می‌شوند.
دوز سوم یا دوز تقویتی؟
بین عبارت دوز سوم و دوز تقویتی تفاوت فنی وجود دارد، به طوری که دوز سوم را در مورد افرادی به کار می‌برند که به‌دلیل نقص سیستم ایمنی یک دوز اضافه‌تر دریافت می‌کنند تا سطح ایمنی بدن آنها بالاتر برود و به‌عبارتی به یک دوز بیشتر از دو دوز واکسن نیاز دارند. اما تزریق دوز تقویتی بیشتر برای رفع نگرانی از کاهش ایمنی بدن در طول زمان انجام می‌شود که اغلب در مورد افراد سالمند یا افرادی که دارای بیماری‌های مزمن و عوامل پرخطر هستند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اگر واکسن کرونا مؤثر است، چه نیازی به تزریق دوز تقویتی است؟
تقریبا تمام واکسن‌هایی که در کشورهای مختلف دنیا به مردم تزریق می‌شود تا حدود زیادی ایمنی در بدن ایجاد کرده و از شما در برابر ابتلا به بیماری کرونا محافظت می‌کند یا برخی از آنها شدت بیماری و مرگ‌ومیر را تا حد قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌دهد. افراد واکسینه‌شده هنوز در مقایسه با افراد واکسینه‌نشده پنج‌برابر کمتر در معرض ابتلا به ویروس کرونا قرار دارند و همچنین احتمال بستری‌شدن آنها در بیمارستان و مرگ‌ومیر آنها بر اثر ابتلا به کرونای دلتا تا ده‌برابر کمتر می‌شود. چند ماه بعد از تزریق واکسن، سطح آنتی‌بادی بدن برای مبارزه با ویروس کرونا کاهش می‌یابد. بنابراین محققان اعلام کرده‌اند با تزریق یک دوز دیگر واکسن به‌عنوان دوز تقویتی می‌توان آنتی‌بادی‌ها را تقویت کرد. البته کاهش آنتی‌بادی در بدن به منظور از بین رفتن واکنش بدن به ویروس نیست بلکه سیستم ایمنی بدن یادآوری نسبت به انواع ویروس‌ها دارد. شواهد نشان می‌دهد با هر دوز اضافی واکسن کرونا که تزریق می‌شود، بدن آنتی‌بادی‌های باکیفیت‌تری تولید می‌کند که در شناسایی و مهار سویه‌های جدید ویروس نظیر سویه دلتا مؤثرتر عمل می‌کند.
چه کسانی واجد شرایط تزریق دوز تقویتی هستند؟
سازمان غذا و دارو و مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های آمریکا در اوایل تابستان امسال اعلام کردند تزریق دوز تقویتی برای تمام کسانی لازم است که دو دوز اول و دوم را دریافت کرده‌اند، افرادی که سیستم ایمنی بدن آنها به‌دلیل ابتلا به بیماری‌های مزمن ضعیف شده و افرادی که تحت عمل جراحی پیوند عضو بوده یا از درمان‌های سرطان استفاده می‌کنند. در حال حاضر محققان اعلام کرده‌اند افراد بالای ۶۵ سالی که به مدت طولانی در خانه سالمندان زندگی می‌کنند، افراد بالای ۵۰ سال با سابقه بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، بیماری قلبی و چاق، افراد ۱۸ تا ۴۹ ساله و مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای، افراد ۱۸ تا ۶۴سالهای که در محیط‌های پرخطر مانند بیمارستان‌ها، مراکز مراقبت از سالمندان، فروشگاه‌های موادغذایی، زندان‌ها و پناهگاه‌های بی‌خانمان‌ها زندگی یا کار می‌کنند و دو دوز واکسن خود را تزریق کرده‌اند، مجازند شش ماه پس از تزریق دوزدوم، دوز تقویتی را تزریق کنند.
چرا دوز تقویتی را تجویز می‌کنند؟
داده‌های به دست‌آمده از مطالعات نشان می‌دهد بعد از گذشت چند ماه از تزریق دو دوز واکسن کرونا، سطح آنتی‌بادی‌های بدن که به مقابله با ویروس می‌روند کاهش می‌یابد. درست است که در چنین حالتی هم افراد در مقابل ویروس کووید ــ ۱۹ مقاومند اما از بین رفتن به مرور ایمنی بدن، باعث نگرانی و شیوع دوباره ویروس به‌ویژه از زمان همه‌گیری سویه دلتا می‌شود که سرعت انتقال بالایی دارد. سالمندانی که دوز دوم واکسن کرونا را دریافت کرده‌اند، ۱۱ برابر کمتر به ویروس کرونا و ۵/۱۹ برابر هم کمتر به نوع شدید کرونا مبتلا می‌شوند.
آیا واکسن دوز تقویتی با واکسن‌های دوز اول و دوم متفاوت است؟
دوز تقویتی که در برخی کشورها در حال تزریق است، واکسن متفاوتی نیست و دقیقا مشابه همان واکسنی است که در دوزهای اول و دوم به افراد تزریق شده‌‌است و هیچ تفاوتی با دوزهای قبلی ندارد. تنها تفاوتی که دوز تقویتی با دو دوز قبلی دارد، مدت زمانی است که نسبت به دوز دوم تزریق می‌شود. تزریق دوز تقویتی معمولا شش ماه بعد از دوز دوم صورت می‌گیرد که به مرور میزان آنتی‌بادی‌های تولید شده در بدن کاهش می‌یابد و با این کار، بار دیگر بدن شروع به تولید آنتی‌بادی
می‌کند.
آیا دوز سوم را می‌توان واکسنی غیر از دو دوز واکسن قبلی تزریق کرد؟
ممکن است امکان تغییر نوع واکسن در سومین دوز وجود داشته باشد اما معمولا پزشکان این کار را توصیه نمی‌کنند. با این‌که برخی محققان امکان تغییر نوع واکسن را در دوز سوم داده‌اند اما هنوز هم تحقیق روی این موضوع ادامه دارد تا مطمئن شوند ترکیب دوزهای واکسن با یکدیگر و تولید شرکت‌های مختلف خطری برای افراد ایجاد نمی‌کند. از همه مهم‌تر این که هیچ داده‌ای نشان نمی‌دهد که دریافت دوز تقویتی از واکسنی متفاوت با دو دوز قبلی الزاما از شما در برابر ویروس حفاظت نمی‌کند.
تزریق دوز تقویتی عوارض متفاوتی به جا می‌گذارد؟
واکنش بدن افراد در مواجهه با واکسن کرونا بسیار متفاوت است، برخی از آنها کاملا بدون علامت این دوره را سپری می‌کنند، برخی علائم خفیفی از خود نشان می‌دهند و عده‌ای هم کاملا بیمار می‌شوند. اگر شما هم جزو افرادی هستید که پس از دو دوز تزریق شده عوارض شدیدی را تجربه کرده‌اید، نگران نباشید زیرا به‌طور قطع نمی‌توان گفت حتما در دوز سوم هم با همان عوارض روبه‌رو می‌شوید. اما از آنجا که تزریق واکسن کرونا برای بسیاری از افراد بدون خطر و کم‌عارضه بوده، احتمال بروز عوارض جانبی شدید در دوز سوم هم نسبتا پایین است.
مهم‌ترین کاری که واکسن‌های دوز تقویتی انجام می‌دهد، طولانی‌کردن ایمنی بدن در برابر ویروس‌هاست. این موضوع با کاهش آنتی‌بادی‌ها در بدن به مرور زمان اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. بیشتر کودکان در فرآیند واکسیناسیون، دوزهای تقویتی برای پیشگیری از ابتلا به بیماری‌هایی مثل آبله‌مرغان، کزاز، دیفتری، اوریون، سرخک و سرخجه دریافت می‌کنند. این واکسن‌ها در سالهای متمادی برای طولانی‌ترکردن ایمنی بدن تزریق می‌شوند.
دوز سوم یا دوز تقویتی؟
بین عبارت دوز سوم و دوز تقویتی تفاوت فنی وجود دارد، به طوری که دوز سوم را در مورد افرادی به کار می‌برند که به‌دلیل نقص سیستم ایمنی یک دوز اضافه‌تر دریافت می‌کنند تا سطح ایمنی بدن آنها بالاتر برود و به‌عبارتی به یک دوز بیشتر از دو دوز واکسن نیاز دارند. اما تزریق دوز تقویتی بیشتر برای رفع نگرانی از کاهش ایمنی بدن در طول زمان انجام می‌شود که اغلب در مورد افراد سالمند یا افرادی که دارای بیماری‌های مزمن و عوامل پرخطر هستند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اگر واکسن کرونا مؤثر است، چه نیازی به تزریق دوز تقویتی است؟
تقریبا تمام واکسن‌هایی که در کشورهای مختلف دنیا به مردم تزریق می‌شود تا حدود زیادی ایمنی در بدن ایجاد کرده و از شما در برابر ابتلا به بیماری کرونا محافظت می‌کند یا برخی از آنها شدت بیماری و مرگ‌ومیر را تا حد قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌دهد. افراد واکسینه‌شده هنوز در مقایسه با افراد واکسینه‌نشده پنج‌برابر کمتر در معرض ابتلا به ویروس کرونا قرار دارند و همچنین احتمال بستری‌شدن آنها در بیمارستان و مرگ‌ومیر آنها بر اثر ابتلا به کرونای دلتا تا ده‌برابر کمتر می‌شود. چند ماه بعد از تزریق واکسن، سطح آنتی‌بادی بدن برای مبارزه با ویروس کرونا کاهش می‌یابد. بنابراین محققان اعلام کرده‌اند با تزریق یک دوز دیگر واکسن به‌عنوان دوز تقویتی می‌توان آنتی‌بادی‌ها را تقویت کرد. البته کاهش آنتی‌بادی در بدن به منظور از بین رفتن واکنش بدن به ویروس نیست بلکه سیستم ایمنی بدن یادآوری نسبت به انواع ویروس‌ها دارد. شواهد نشان می‌دهد با هر دوز اضافی واکسن کرونا که تزریق می‌شود، بدن آنتی‌بادی‌های باکیفیت‌تری تولید می‌کند که در شناسایی و مهار سویه‌های جدید ویروس نظیر سویه دلتا مؤثرتر عمل می‌کند.
چه کسانی واجد شرایط تزریق دوز تقویتی هستند؟
سازمان غذا و دارو و مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های آمریکا در اوایل تابستان امسال اعلام کردند تزریق دوز تقویتی برای تمام کسانی لازم است که دو دوز اول و دوم را دریافت کرده‌اند، افرادی که سیستم ایمنی بدن آنها به‌دلیل ابتلا به بیماری‌های مزمن ضعیف شده و افرادی که تحت عمل جراحی پیوند عضو بوده یا از درمان‌های سرطان استفاده می‌کنند. در حال حاضر محققان اعلام کرده‌اند افراد بالای ۶۵ سالی که به مدت طولانی در خانه سالمندان زندگی می‌کنند، افراد بالای ۵۰ سال با سابقه بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، بیماری قلبی و چاق، افراد ۱۸ تا ۴۹ ساله و مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای، افراد ۱۸ تا ۶۴سالهای که در محیط‌های پرخطر مانند بیمارستان‌ها، مراکز مراقبت از سالمندان، فروشگاه‌های موادغذایی، زندان‌ها و پناهگاه‌های بی‌خانمان‌ها زندگی یا کار می‌کنند و دو دوز واکسن خود را تزریق کرده‌اند، مجازند شش ماه پس از تزریق دوزدوم، دوز تقویتی را تزریق کنند.
چرا دوز تقویتی را تجویز می‌کنند؟
داده‌های به دست‌آمده از مطالعات نشان می‌دهد بعد از گذشت چند ماه از تزریق دو دوز واکسن کرونا، سطح آنتی‌بادی‌های بدن که به مقابله با ویروس می‌روند کاهش می‌یابد. درست است که در چنین حالتی هم افراد در مقابل ویروس کووید ــ ۱۹ مقاومند اما از بین رفتن به مرور ایمنی بدن، باعث نگرانی و شیوع دوباره ویروس به‌ویژه از زمان همه‌گیری سویه دلتا می‌شود که سرعت انتقال بالایی دارد. سالمندانی که دوز دوم واکسن کرونا را دریافت کرده‌اند، ۱۱ برابر کمتر به ویروس کرونا و ۵/۱۹ برابر هم کمتر به نوع شدید کرونا مبتلا می‌شوند.
آیا واکسن دوز تقویتی با واکسن‌های دوز اول و دوم متفاوت است؟
دوز تقویتی که در برخی کشورها در حال تزریق است، واکسن متفاوتی نیست و دقیقا مشابه همان واکسنی است که در دوزهای اول و دوم به افراد تزریق شده‌‌است و هیچ تفاوتی با دوزهای قبلی ندارد. تنها تفاوتی که دوز تقویتی با دو دوز قبلی دارد، مدت زمانی است که نسبت به دوز دوم تزریق می‌شود. تزریق دوز تقویتی معمولا شش ماه بعد از دوز دوم صورت می‌گیرد که به مرور میزان آنتی‌بادی‌های تولید شده در بدن کاهش می‌یابد و با این کار، بار دیگر بدن شروع به تولید آنتی‌بادی
می‌کند.
آیا دوز سوم را می‌توان واکسنی غیر از دو دوز واکسن قبلی تزریق کرد؟
ممکن است امکان تغییر نوع واکسن در سومین دوز وجود داشته باشد اما معمولا پزشکان این کار را توصیه نمی‌کنند. با این‌که برخی محققان امکان تغییر نوع واکسن را در دوز سوم داده‌اند اما هنوز هم تحقیق روی این موضوع ادامه دارد تا مطمئن شوند ترکیب دوزهای واکسن با یکدیگر و تولید شرکت‌های مختلف خطری برای افراد ایجاد نمی‌کند. از همه مهم‌تر این که هیچ داده‌ای نشان نمی‌دهد که دریافت دوز تقویتی از واکسنی متفاوت با دو دوز قبلی الزاما از شما در برابر ویروس حفاظت نمی‌کند.
تزریق دوز تقویتی عوارض متفاوتی به جا می‌گذارد؟
واکنش بدن افراد در مواجهه با واکسن کرونا بسیار متفاوت است، برخی از آنها کاملا بدون علامت این دوره را سپری می‌کنند، برخی علائم خفیفی از خود نشان می‌دهند و عده‌ای هم کاملا بیمار می‌شوند. اگر شما هم جزو افرادی هستید که پس از دو دوز تزریق شده عوارض شدیدی را تجربه کرده‌اید، نگران نباشید زیرا به‌طور قطع نمی‌توان گفت حتما در دوز سوم هم با همان عوارض روبه‌رو می‌شوید. اما از آنجا که تزریق واکسن کرونا برای بسیاری از افراد بدون خطر و کم‌عارضه بوده، احتمال بروز عوارض جانبی شدید در دوز سوم هم نسبتا پایین است.
