پره اکلامپسی چیست؟
پرفشاری خون ناشی از بارداری
پرفشاری خون شایع‌ترین مشکل در زنان باردار به شمار می‌رود و حدود ۵ تا ۸ درصد از موارد بارداری را شامل می‌شود.
مشکل پرفشاری خون در زمان بارداری را می‌توان به ۴ گروه طبقه‌بندی نمود
– پرفشاری مزمن
– پره اکلامپسی- اکلامپسی
– پره اکلامپسی به همراه پرفشاری مزمن
– پرفشار خونی بارداری
اخیرا انجمن متخصصین زنان و زایمان کانادا این طبقه‌بندی را به صورت ساده‌تری ارائه نموده است که در آن، پرفشاری خون در زمان بارداری را به دو گروه طبقه‌بندی می‌نماید.
در گروه اول، افرادی که قبل از بارداری مبتلا به این مشکل بوده‌اند و در گروه دوم زنانی که در زمان بارداری مبتلا به افزایش فشار خون شده‌اند قرار می‌گیرند.
در هر یک از دو گروه مذکور می‌تواند پرهاکلامپسی به وجود بیاید.
چنانچه زنان پیش از هفته بیستم بارداری، دارای فشارخون بالاتر از ۱۴۰/۹۰ میلیمتر جیوه باشند، در گروه اول بوده و چنانچه این مشکل پس از هفته بیستم بارداری اتفاق بیفتد در گروه دوم جای می‌گیرند.
پره اکلامپسی در ۵ درصد از کل بارداری‌ها اتفاق می‌افتد. ۱۰ درصد از خانم‌هایی که بارداری اول را تجربه می‌کنند و ۲۵-۲۰ درصد خانم‌هایی که سابقه پرفشاری خون دارند، مبتلا به پرهاکلامپسی (مسمومیت بارداری) می‌گردند.
این مشکل با افزایش مرگ و میر جنین و مادر همراه می‌باشد. اگرچه علت دقیق پره اکلامپسی هنوز مشخص نیست، اما عملکرد ناقص جفت می‌تواند با بروز این مشکل در ارتباط باشد.
همچنین مدارکی دال بر نقش سیستم ایمنی مادر، در بروز این مشکل وجود دارد.
در زنان مبتلا به پرهاکلامپسی، سیستم‌های مختلفی در بدن دچار مشکل می‌شوند که از آن جمله می‌توان به سیستم عصبی مرکزی، کبد، ریه، کلیه و خون اشاره کرد.
آسیب بافت پوششی عروق، منجر به نشت مویرگی و افزایش سریع وزن می‌گردد و در صورت و دست‌ها ادم به وجود می‌آید.
همچنین جریان خون جفت به جنین کاهش می‌یابد و بنابراین رشد جنین به خطر می‌افتد.
در پره اکلامپسی علاوه بر افزایش فشار خون (بالاتر از ۱۴۰/۹۰ میلیمتر جیوه)، میزان پروتئین در ادرار ۲۴ ساعته به ۳۰۰ میلی‌گرم و بیشتر می‌رسد.
پرهاکلامپسی شدید، به مواردی اطلاق می‌شود که فشار خون به بالاتر از ۱۶۰/۱۱۰ میلیمتر جیوه رسیده و میزان پروتئین در ادرار ۲۴ ساعته به ۵ گرم برسد.
از عوامل خطر پره اکلامپسی می‌توان به سن بالاتر از ۴۰ سال، نژاد سیاه، بیماری مزمن کلیوی، دیابت ملیتوس، سابقه خانوادگی پرفشاری خون در زمان بارداری، بارداری اول، حاملگی‌های چندقلو و ژنتیک اشاره نمود.
از عوامل خطر وابسته به رژیم غذایی نیز می‌توان به دریافت زیاد انرژی، چاقی، دریافت بالای شکر و اسیدهای چرب چند غیراشباع اشاره کرد.
چنانچه پره اکلامپسی کنترل نشود، می‌تواند با بدتر شدن علائم و اضافه شدن تشنج و اغما به اکلامپسی بینجامد.
جهت پیشگیری از بروز پره اکلامپسی، مراقبت لازم قبل از تولد در سراسر دوران بارداری ضروری است.
ضمنا لازم است خانم‌های باردار در طول دوران بارداری از سیگار، الکل یا داروهای روانگردان استفاده نکنند و بدون تجویز پزشک از هیچ دارویی حتی داروهای بدون نیاز به نسخه استفاده ننمایند.
رعایت یک رژیم غذایی متعادل و طبیعی و سرشار از میوه‌ها و سبزی‌ها و استفاده از مکمل‌های ویتامین و املاح در صورت تجویز پزشک می‌تواند در پیشگیری از بروز پرفشاری خون بارداری و پره اکلامپسی و نیز در کاهش علائم آن موثر باشد.
در درمان‌های تغذیه‌ای قدیمی، مصرف نمک به علت وجود ادم قطع می‌شد، اما باید توجه کرد که قطع کامل باعث ایجاد ورم به علت پس زدن آب می‌گردد، بنابراین در حال حاضر توصیه به محدود کردن مصرف نمک و نه قطع کامل آن می‌باشد.
ضمنا به دلیل از دستدهی پروتئین، جایگزینی پروتئین از دست رفته از راه ادرار، ضروری به نظر می‌رسد، بنابراین مصرف ۶۰ تا ۷۰ گرم پروتئین در روز از پروتئین‌های با کیفیت بالا (تخم‌مرغ، مرغ، ماهی و گوشت قرمز) توصیه می‌گردد.
همچنین استفاده از تخم‌مرغ حداقل ۲ بار در هفته توصیه می‌شود، به جز کسانی که پره اکلامپسی شدید دارند.
خودداری از مصرف الکل و کافئین و نوشیدن روزانه ۶ تا ۸ لیوان آب نیز از توصیه‌های تغذیه‌ای در رفع و تعدیل این مشکل می‌باشد.
برخی از مطالعات نشان‌دهنده تاثیر مثبت کلسیم و برخی نیز نشان‌دهنده عدم تاثیر مصرف این مکمل در زنان باردار مبتلا به پرهاکلامپسی می‌باشند.
مکمل منیزیم نیز جهت پیشگیری و درمان پرهاکلامپسی توصیه می‌شود. مطالعات نشان داده‌اند که سولفات منیزیم در درمان تشنج خانم‌های مبتلا به اکلامپسی موثرتر از داروی فنیتوئین عمل می‌نماید.
منیزیم جزئی از ساختمان کلروفیل می‌باشد، بنابراین سبزیجات سبز منبع بسیار خوبی از این عنصر به شمار می‌روند.
همچنین شواهد زیادی دال بر نقش مثبت آنتی‌اکسیدان‌ها در پیشگیری از بروز پرهاکلامپسی وجود دارد.
مشاهده شده است که غلظت ویتامین‌های C و E و نیز کاروتنوئیدها در سرم و جفت زنان مبتلا به پره اکلامپسی کمتر از خانم‌های باردار سالم است.
علاوه بر یک رژیم غذایی کافی و متعادل نداشتن استرس روحی و روانی نیز در کنترل پره اکلامپسی حائز اهمیت است.
داشتن محیطی آرام و بدون عوامل محرک برای خانم‌های باردار به خصوص مبتلایان به پره اکلامپسی ضروری به نظر می‌رسد، زیرا هرگونه عامل تحریک‌کننده، محرک سیستم اعصاب مرکزی بوده و باعث تبدیل پره اکلامپسی به اکلامپسی خواهد شد.
در شرایط پره اکلامپسی خفیف، ویزیت سه بار در هفته توسط پزشک یا ماما توصیه می‌شود و طی آن اندازه‌گیری فشارخون و آلبومین ادرار انجام می‌گیرد.
ضمنا کنترل وزن روزانه، استراحت و تغذیه مناسب باعث کنترل این مشکل و جلوگیری از بدتر شدن اوضاع و پیشرفت به سوی اکلامپسی خواهد شد.
در موارد خفیف، مراقبت در منزل کافی خواهد بود، اما در صورت شدیدتر شدن نشانه‌ها، مراقبت باید در بیمارستان انجام شود، چون ممکن است در برخی شرایط به دلیل وخامت اوضاع، نیاز به سزارین و زایمان زودهنگام وجود داشته باشد.
