نگرانی نابینایان از احتمال منتشر نشدن روزنامه «ایران سپید»
به گزارش تریتا نیوز به نقل از شرق ، سمیه جاهدعطائیان،محمد نابینا است، او پیام صوتی می گذارد که روزنامه «ایران سپید»، تنها روزنامه نابینایان ایران که در جهان نمونه ندارد، مدت زیادی است که منتشر نشده و حالا خطر تعطیلی آن را تهدید می‌کند. قرار ملاقات می‌گذارد. نمونه‌هایی از روزنامه «ایران سپید» را داخل پوشه‌ای گذاشته، یکی یکی آنها را بیرون می آورد و از آنها به عنوان اسناد با‌ارزش صحبت می‌کند؛ «انتشار این گنجینه به بهانه کرونا تعطیل شده و این روزنامه حالا که دوران دورکاری مطبوعات به پایان رسیده و روزنامه‌ها در حال چاپ و انتشار هستند، هنوز تولید نمی‌شود و نابینایان زیادی چشم‌انتظار آن هستند.
عصای سفیدش را به دیوار تکیه می‌دهد. انگشتانش را روی نقاط برجسته خط بریل روزنامه می‌کشد، صدایش را صاف می‌کند و چند سطری برایمان می‌خواند؛ «حیف نیست که تنها روزنامه ویژه نابینایان دیگر منتشر نمی شود؟ ما به این روزنامه به عنوان تنها روزنامه به خط بریل در دنیا افتخار می‌کردیم. حالا چرا بهانه‌تراشی می‌کنند؟ چرا انجمن‌ها و دلسوزان حوزه معلولان در این زمینه موضع‌گیری نمی کنند؟ دانشجوهای نابینای زیادی از این مسئله ناراحتند و برای انتشار آن روز‌شماری می‌کنند. حتی آنها که با علاقه در این روزنامه می‌نوشتند هم هیچ‌گونه دفاع و حمایتی از این مجموعه نمی‌کنند؟ مگر ارزش این روزنامه کم است؟»
سوالات زیادی دارد. می خواهد بداندچه بر سر روزنامه‌ای که به مشکلات نابینایان می‌پرداخت و مسایل روز مربوط به نابینایان را پوشش می‌داد خواهد آمد؟
ضرورت اطلاع‌رسانی شفاف
«حسین شیرخانی» نابینا و از مخاطبان روزنامه «ایران سپید» از دوران نوجوانی است. آرشیوی از این روزنامه به خط بریل در منزل دارد که همه را با حساسیت خاص نگه داشته است. او بلاتکلیفی طولانی‌مدت شرایط انتشار روزنامه «ایران سپید» را نشان‌دهنده عدم وجود شفافیت می داند؛ «اگر مسئولان قصد تعطیل کردن روزنامه را دارند بهتر است در این زمینه شفاف‌سازی کنند. من به نمایندگی از افراد نابینا اعلام می کنم که با وجود مشخص شدن تکلیف بودجه کشور چرا باید از سهم نابینایان که به انتشار این روزنامه امیدوار هستند صرفه‌جویی شود؟ آیا «ایران سپید»، تنها روزنامه نابینایان نمونه‌ای از اسراف در بودجه کشور محسوب می‌شود؟ روی هم رفته شایسته است که مسئولان بدون فوت وقت در این زمینه اطلاع‌رسانی کرده و صادقانه پاسخ دهند تا به شعار فعلی‌شان در مورد اداره شفاف کشور عمل کرده باشند.»
این پژوهشگر در حوزه تاریخ و فلسفه، نقش روزنامه «ایران سپید» در افزایش اطلاع‌رسانی به نابینایان را بسیار مهم تلقی می کند؛ «نابینایان ساکن در دوردست ترین مناطق کشور به‌واسطه دسترسی به امکانات دولتی یعنی انتشار روزنامه «ایران سپید» می توانستند حتی بدون دسترسی به اینترنت و با داشتن آگاهی نسبت به خط بریل با حقوق اولیه و اولویت‌های اصلی معلولان و نابینایان آشنا شده و اطلاعات جامعی به دست آورند اما متأسفانه روند اطلاع‌رسانی به نابینایان به‌واسطه عدم انتشار روزنامه قطع شده و گسست عمیقی در اطلاع‌رسانی به نابینایان رخ داده است.»
با عدم انتشار روزنامه، نابینایان چطور مطالبه کنند؟
«شیرخانی» با اشاره به نقش اطلاع‌رسانی موثر روزنامه «ایران سپید» در زمینه آشنایی معلولان با حقوق مسلمشان ادامه می دهد: «وقتی معلولان و به طور خاص نابینایان ندانند که در قانون جامع حمایت از حقوق معلولان چه اولویت یا حقوقی برایشان در نظر گرفته شده چطور می‌توانند حقوقشان در حوزه فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و … را مطالبه کنند. به عنوان نمونه حتی مطالبه مستمری ناچیز معلولان از بهزیستی که در قانون جامع به آن اشاره شده نیز به واسطه اطلاع‌رسانی در همین روزنامه محقق شد. اطلاع‌رسانی در حوزه علم و فناوری به‌خصوص در حوزه نابینایان و انواع و اقسام تکنولوژی‌های بریل، گویا‌ساز و … که راه‌گشای نابینایان بود در روزنامه «ایران سپید» اطلاع‌رسانی می‌شد و نابینایان را از آخرین پیشرفت‌ها آگاه می‌ساخت.»
«شیرخانی»، پژوهشگرِ حوزه تاریخ و فلسفه در مورد توجه صفحات تولیدی «ایران سپید» درارائه گزارش پیرامون فعالیت انجمن‌ها در حوزه‌های مرتبط با معلولین یادآور می شود: « نابینایان با مطالعه روزنامه می‌توانستند با روند فعالیت مؤسسات و انجمن‌های گوناگون آشنا شده و نقاط ضعف و قدرت آنها را بررسی کنند و در بسیاری از موارد از آنها در زمینه‌های مختلف پاسخ بخواهند که البته عدم پاسخگویی مؤسسات در جای خود به بحث بیشتری نیاز دارد. تمام این امکانات با توقف انتشار روزنامه ویژه نابینایان از دست رفته و نتایج منفی زیادی به دنبال خواهد داشت.»
روزنامه «ایران سپید» به روایت و جستجوی بسیاری، تنها روزنامه بریل در دنیا محسوب می شود. در کشورهای دیگر نمونه هفته‌نامه، ماهنامه یا فصل‌نامه به خط بریل منتشرمی‌شود و نمونه روزنامه آن تنها در ایران منتشر می‌شد که متأسفانه این روزنامه مورد بی‌مهری مسئولین و در حال فراموش شدن است.
نابینایان از تنها منبع خبری مختص خود محروم ماندند
در عین حال «ابوذر سمیعی»، کارشناس فرهنگی حوزه معلولان نیز با اشاره به قطع انتشار روزنامه ایران سپید به خبرنگار شرق می‌گوید: «متأسفانه چاپ و انتشار این روزنامه از اسفند ماه ۹۸ با شیوع کرونا و به بهانه رعایت پروتکل‌های بهداشتی متوقف شده و از مرداد ۹۹ نیز که چاپ روزنامه‌های دیگر کاغذی از سر گرفته شد، چاپ بریلِ روزنامه ایران سپید همچنان به بهانه‌های مختلف به عقب انداخته شد. همچنین این روزنامه از فروردین ۹۹ به شکل تولید پادکست در اختیار مخاطبان قرار گرفته و سایت روزنامه «ایران سپید» نیز به‌روز می‌شد اما نابینایان زیادی هستند که به اینترنت دسترسی ندارند یا به خاطر سن و سال یا سطح سواد، امکان مراجعه به سایت و پیگیری آنلاین اخبار را ندارند. این افراد در حال حاضر نزدیک به ۲۲ ماه است که از تنها منبع خبری خودشان یعنی «روزنامه بریلِ ایران سپید» محروم مانده و حتی مشخص شده که بسیاری از افرادی که به اینترنت دسترسی دارند هم ترجیح می‌دهند از محتوای کاغذی و مطالعاتی بریل استفاده کنند.»
این فعال حوزه معلولان با اعلام اینکه تهیه روزنامه بریل از نظر نوع کاغذ، دستگاه چاپ و … بسیار گران است و نابینایان به جز «روزنامه ایران سپید» به متون بریل دیگری دسترسی ندارند تأکید می‌کند: «ایران سپید یکی از منابع اطلاعاتی نابینایان به خط بریل محسوب می شود و بسیاری از نابینایان امکان دسترسی وسیع و گسترده به منابع اطلاعاتی بریل ندارند و این دسترسی نیازمند صرف هزینه بالایی است. به همین دلیل آنها در حال حاضر از یک منبع اطلاعاتی ۲۰ صفحه ای که هر روز به صورت رایگان جلوی در خانه تحویل گرفته و می‌توانستند از اطلاعات آن استفاده کنند محروم مانده‌اند.»
قطع پل ارتباطی نابینایان با مسئولان با توقف انتشار روزنامه
«سمیعی»، کارشناس فرهنگی سازمان بهزیستی با اشاره به این که تغییر و تحولات مدیریتی رخ داده در آبان‌ماه امسال که در «مؤسسه فرهنگی مطبوعاتی ایران» رخ داد، بسیاری از نابینایان را نسبت به تعیین تکلیف احتمالی روزنامه خودشان امیدوار کرد؛ ادامه می دهد: «متاسفانه با اتمام همکاری مدیر مسئول «ایران سپید» با «مؤسسه فرهنگی مطبوعاتی ایران»، هنوز مدیر مسئول جدیدی برای روزنامه انتخاب نشده و چند روز است که در عمل نسخه آنلاین روزنامه هم روی سایت منتشر نشده و همین مسئله، نابینایان را نگران کرده است که شاید قرار است گنیجینه ۲۵ ساله ای که نزدیک به ۷ هزار شماره منتشر شده را در کارنامه خود ثبت کرده به سادگی از دست برود. حتی همشهریان تهرانی و شهرستانی نابینا تماس‌های زیادی با «مؤسسه فرهنگی مطبوعاتی ایران» داشته و خواهان دریافت پاسخی در این زمینه هستند اما متأسفانه جواب مبهم و سربالا دریافت کردند.»
به گفته این مدرس دانشگاه، اخبار را می‌توان از منابع دیگری به دست آورد اما اخبار حوزه نابینایان تنها توسط این روزنامه به جامعه هدف اطلاع‌رسانی می‌شد و مهم‌ترین و تنها پل دسترسی نابینایان به مسئولان از جمله رؤسای بهزیستی یا وزاری فعال که حوزه فعالیتشان به معلولان ارتباط دارد نیز همین روزنامه «ایران سپید» بوده است. از این رو، نگرانی بسیاری وجود دارد که تنها مجرای ارتباطی نابینایان با مسئولان بسته شود.
«سمیعی»، کارشناس فرهنگی حوزه معلولان، انتشار پادکست برای نابینایان به جای انتشار روزنامه به خط بریل را کافی ندانسته و می‌گوید: « همانطور که گوش دادن پادکست نمی‌تواند جای مطالعه متون مکتوب را برای افراد بینا بگیرد، این ابزار برای افراد نابینا هم صرفا یک ابزار جانبی بوده و نمی‌تواند جایگزین خواندن متن مکتوب روزنامه شود؛ در حال حاضر به دلیل اینکه حجم بیشتر مطالعات افراد نابینا به صورت صوتی انجام شده و به کتاب یا نوشته‌های بریل دسترسی کافی ندارند با اشکالات املایی فراوانی روبه رو هستند. بسیاری از متون وجود دارند که صرفا نمی توان آنها را شنید و نابینایان نیز ترجیح می دهند با نوا و صدای درونی خودشان آنها را مطالعه کنند. به همین دلیل یک نابینا نمی‌تواند روخوانی را کنار گذاشته و صرفا بشنود اما متأسفانه تمام این مزایا به صورت یک‌جا نادیده گرفته شده و نابینایان محروم‌تر و مغفول‌تر از همیشه‌اند و تنها منبع مطالعاتی و اطلاع‌رسانی این اقلیت جامعه در خطر تعطیلی و نابودی است. جامعه نابینایان همواره برای پیگیری مطالبات و حقوق خود از «روزنامه ایران سپید» مدد می‌گرفتند اما حالا گویا این تنها روزنامه بریل در ایران و دنیا خود در خطر تعطیلی و نابودی است و جامعه افراد آسیب‌دیده بینایی، انتظار پاسخ به این خواسته به حق خویش، مبنی بر تداوم انتشار این تنها روزنامه به خط بریل برای نابینایان را از دولت دارند.»
