مرگ یک بیمار دست بسته روی تخت هم مسئولان بهزیستی را تکان نداد!
تریتا نیوز -سمیه جاهدعطائیان ،روزنامه نگار،خبر تلخ است. خبری که از فوت یک بیمار اعصاب و روان آن هم در شرایطی که دست هایش به تخت بسته بوده حکایت دارد؛ با آنکه نام این مرکز در میان اخبار منتشر شده به چشم نمی خورد اما پیگیری های خبرنگار شرق نشان می دهد که این حادثه در مرکز «دهکده آرامش معلولین» اراک که نام مرکز نگهداری معلولان جسمی- حرکتی را به یدک می کشد، رخ داده است. مرکزی که با عنوان جسمی حرکتی مجوز داشته اما به صورت همزمان اقدام به پذیرش و نگهداری غیر قانونی از بیماران اعصاب و روان و معلولان ذهنی کرده است. با شنیدن نام این مرکز، با اما و اگر وابهامات فراوانی روبه رو می شویم… «دهکده آرامش معلولین جسمی – حرکتی» دهکده ای که نه تنها محل آرامش و نگهداری امنی نبود بلکه شواهد نشان داده است که در این مرکزشبانه روزی ابتدایی ترین اصول و ضوابط عمومی مراکز توانبخشی و مراقبتی نیز رعایت نمی شده است. سازمان بهزیستی ادعا دارد که به دلیل دریافت گزارش از تخلفات متعدد رخ داده در مرکز «دهکده آرامش معلولین»، از تیر ماه امسال رای به تعطیلی این مرکز داده شده اما طرح این ادعا از این سازمان که نام خوش یا پرونده قابل قبولی در حوزه مراکز نگهداری نداشته، بهانه ای بیش نیست. این مرکز حالا به دستورمقامات قضایی برای رسیدگی به ابعاد حادثه پلمپ شده و ضرب المثل «نوش دارو، پس از مرگ سهراب» را یادآور می شود.
*سهم بهزیستی در مرگ یک بیمار در مرکز نگهداری
«محمد زیدوند» سرپرست سازمان بهزیستی استان مرکزی در گفت و گو با خبرنگار شرق با اشاره به این حادثه تاکید می کند: «به هر حال مرکز و در راس آن مدیری با بررسی صلاحیت، مجوز و پروانه لازم برای راه اندازی مرکز نگهداری شبانه روزی را در سال ۹۸ از سازمان بهزیستی دریافت کرده است اما بهزیستی در طول فرایند کار، به دلیل مشاهده مواردی از تخلف، سهل انگاری و رعایت نکردن دستورالعمل ها از این مرکز سلب اعتماد کرده و در تاریخ ۲۱ تیر سال جاری دستور تعطیلی مرکز را صادر می کند اما این حکم تا زمان اثبات و قطعی شدن معلق بوده و مطابق با ظرفیت های قانونی، محفوظ بودن حق فرد متخلف به اعتراض در کمیسیون ماده ۲۶ و دیگر مراجع باعث طولانی شدن روند بررسی پرونده و در نهایت منجر به این حادثه تلخ شده است.»
سرپرست سازمان بهزیستی استان مرکزی می افزاید: «بهزیستی استان وظیفه خودش را در قبال تعطیلی مرکز به صورت کامل انجام داده و پیش از وقوع این حادثه تمام موارد تخلف و حتی پیش بینی احتمال تلفات جانی در این مرکز را نیز به مسئولان قضایی گزارش کرده بود اما متاسفانه اطاله دادرسی و بررسی باعث شد تا حکم تعطیلی مرکز به موقع اجرایی نشده و آنچه که نباید در این مرکز اتفاق می افتاد، رخ دهد.»
*ابهام و سوال های بی پاسخ از مرگ بیماری در مرکز بهزیستی
«زیدوند» در پاسخ به این سوال که چرا در این مرکز سیستم اطفای حریق وجود نداشته، یک معلول ذهنی، همراه با بیمار اعصاب و روان در مرکز بستری بوده و یا چرا یک فرد دارای معلولیت باید به ابزاری مثل «فندک» دسترسی داشته باشد می گوید: «ساختمان به سیستم اطفای حریق مجهز بوده اما سنسورها به موقع عمل نمی کنند. اینکه یک معلول ذهنی در کار یک بیمار اعصاب و روان پذیرش شده نیز از جمله تخلفاتی است که بهزیستی استان در مورد آن واکنش داشته و با رد صلاحیت و سلب اعتماد از آن، مجوز فعالیت را باطل اعلام کرده است.»
به گزارش خبرنگار شرق، اگر چه این مسئول در سازمان بهزیستی استان مرکزی اعلام می کند که ساختمان مجهز به سیستم اطفای حریق بوده است اما گزارش های اولیه بازپرسی از این مرکز پس از وقوع حادثه که در نیمه شب رخ داده، نشان می دهد که ساختمان به سیستم ایمنی و اطفای حریق مجهز نبوده است. «زیدوند» سرپرست سازمان بهزیستی استان مرکزی در ادامه به سوالی از ابعاد دیگری از این حادثه مبنی بر اینکه مگر مسئول فنی یا مراقب در مرکز حضور نداشته که یک معلول ذهنی به فندک دسترسی داشته و یا اقدام برای کمک به بیمار بسته شده به تخت با تاخیر صورت گرفته، پاسخ می دهد: «هنوز پزشکی قانونی علت اصلی فوت را تایید نکرده است که فوت در اثر خفگی از دود، ایست قلبی و یا سوختگی بوده است. چرا که بسیاری از این بیماران با مشکلات ریوی شدید نیز دست و پنجه نرم می کنند و سوختگی ناشی از ابر تشک نیز می تواند باعث خفگی، ایست قلبی و در نهایت باعث به خطر افتادن جانشان شود اما نظر نهایی پزشکی قانونی علت اصلی حادثه را روشن خواهد کرد.»
*حوادث فاش شده؛ حوادث لاپوشانی شده!
ضرب و شتم یک معلول در مرکز «احسان» شهر اهواز، فوت همزمان ۳ معلول در مرکز نگهداری «المهدی» ممسنی، شکنجه یک معلول در مرکز نگهداری گچساران، فوت مبهم فرد معلولی در مرکز نگهداری بهزیستی «فسا» و صدور گواهی مرگ به دلیل بیماری آنفولانزا، قطع شدن دست فردی که برای ترک مواد مخدر در یکی از مراکز بهزیستی پذیرفته می شود، وقوع یک مرگ مشکوک در مرکز نگهداری مازندران، مسمومیت دسته جمعی حدود ۲۰ مددجو در مرکزی از آذربایجان شرقی و فوت همزمان ۳ نفر از آنها و … تنها نمونه های کوچکی از حوادث فاش شده در میان ۲ هزار و ۸۰۰ مرکز نگهداری و توانبخشی شبانه روزی سازمان بهزیستی است که هر کدام از آنها به تنهایی کافی است تا از آنچه که در مراکز می گذرد مطلع و نگران شویم!
*لکه سیاه دیگری در کارنامه بهزیستی
«بهروز مروتی» مدیر کمپین معلولان نیز با اشاره به ادعای سرپرست سازمان بهزیستی استان مرکزی مبنی بر اینکه طولانی شدن روند پیگیری پرونده از سوی مراجع دیگر باعث تاخیر در تعطیلی مرکز شده است به خبرنگار شرق می گوید: «این اظهار نظر عذر بدتر از گناه و غیر قابل قبول است. بهزیستی در مدت زمانی که به دلیل تخلفات متعدد و فاحش، رای به تعطیلی مرکز می دهد باید برای حفظ جان افراد دارای معلولیت آنها را در مراکز استاندارد و امن دیگری اسکان داده و بعد از آن کارهای حقوقی و اداری مربوطه از طریق بازرسی یا دادستانی انجام می شد. اگر تخلفات مرکز و عدم صلاحیت مسئول آن اثبات می شد که بهزیستی به وظیفه خود عمل کرده و این حادثه فجیع هم رخ نمی داد درغیر این صورت مرکز به روال قبل به فعالیت ادامه داده و سازمان بهزیستی نیز هر گونه ضرر و زیانی را جبران می کرد. اما حالا سازمان بهزیستی نه تنها به وظیفه ذاتی و قانونی اش عمل نکرده بلکه لکه سیاه دیگری از مراکز نگهداری و توانبخشی در کارنامه اش ثبت کرده و شریک این تخلف و جرم آشکار محسوب می شود که سعی در توجیه آن دارد.»
*یارانه هایی که مراکز توانبخشی-نگهداری بهزیستی می بلعند
این فعال حوزه معلولان ضمن اشاره به حادثه تلخ رخ داده در مرکز اراک با بیان اینکه بهزیستی باید مسئولیت این اتفاق تلخ را عهده دار شده و توضیح دقیق و شفافی داشته باشد، تصریح می کند: «به عنوان فعال و کنشگر افراد دارای معلولیتی که هر بار در حوزه مراکز نگهداری و توانبخشی معلولان اطلاع رسانی کرده ایم، نه تنها در مورد جزییات این حادثه بلکه در مورد نام مرکز هم اطلاعاتی به دست نمی آوردیم در حالیکه وقتی پای جان یک فرد بیمار و دارای معلولیت که به عنوان امانت به مراکز بهزیستی سپارده شده است، به میان می آید، هیچ اطلاعاتی مخفی و محرمانه نیست و باید در مورد جزییات آن شفاف سازی شود؛ در حال حاضر این مراکز بیش از ۵۰ درصد از بودجه توانبخشی قانون معلولان را بلعیده و سازمان بهزیستی مطابق با معلولیت و هویت افراد بستری شده به این مراکز یارانه می دهند در حالیکه جان افراد دارای معلولیت در این مراکز در خطر است.»
در این مرکز علاوه بر اینکه معلول ذهنی – حرکتی در کنار بیمار اعصاب و روان بستری شده، تخلفات گسترده تری هم رخ داده است که از انعکاس و اطلاع رسانی شفاف در مورد آن خودداری می کنند. در حالیکه در یک مرکز جسمی- حرکتی بیمار اعصاب و روان و معلول ذهنی نباید پذیرش و اسکان داده شود و همه افراد دارای معلولیت باید به صورت جدا از یکدیگر نگهداری شوند؛ این نکات را «مروتی» رییس کمپین معلولان عنوان می کند؛ «به خاطر تخلفات فاحش این چنینی و این اتفاقات ناگوار است که می گوییم و مطالبه می کنیم که سازمان بهزیستی از عهده اداره و نظارت ۲ هزار و ۵۰۰ مرکز نگهداری و توانبخشی بر نمی آید. مشکلات این مراکز بسیار ریشه ای و عمیق است و تنها مواردی از آن رسانه ای می شود که امکان لاپوشانی آنها توسط مراکز و سازمان بهزیستی وجود ندارد.»
*سیاه نمایی یا راستی آزمایی؟
«مروتی» با اشاره به مشکل اصلی مراکز نگهداری، سوء مدیریت و حیاط خلوت ها درحوزه مراکز نگهداری از افراد دارای معلولیت می افزاید: «بهزیستی به چند دلیل عمده تخلفات را لاپوشانی می کند. مهمترین علت این است که بسیاری از مراکز، توسط افرادی اداره و مدیریت می شوند که زمانی از کارکنان یا بازنشسته های این سازمان بودند و یا در حال حاضر در سازمان شاغل هستند و دلیل عدم ورودشان به تخلفات این است که اگر بخواهند تخلفات را بررسی کنند، خودشان و وظیفه نظارتی شان را زیر سوال می برند. بسیاری از فعالان حوزه معلولان هم به وقوع تخلفات گسترده در مراکز واقف هستند اما از رسانه ای کردن حوادث و موارد تخلف، واهمه دارند. وظیفه اصلی نظارت بر این مراکز بر عهده بهزیستی است که باید پرونده های موجود در این مراکز را به صورت مرتب مورد ارزیابی و بازرسی قرار دهند. اگر بهزیستی بپذیرد که در مراکز تخلفات زیادی وجود دارد، درواقع مدیریت و نظارت دوره ای و میدانی خودش را بر روی مراکز زیر سوال برده است. چنانچه این مدیریت در بهزیستی با وقوع و تکرار حوادث زیر سوال رفته است.»
«مروتی» در پاسخ به این سوال که چرا این تخلفات و فوتی های مشکوک، توسط خانواده های افراد دارای معلولیت پیگیری و طرح شکایت نمی شوند تصریح می کند: «بسیاری از این خانواده ها شرایط اقتصادی خوبی ندارند و زمانیکه بعد از فوت عزیزانشان برگه ای پزشکی از علت فوت دریافت می کنند، دیگر آگاهی کافی ندارند که ممکن است تخلفی هم در میان باشد و می توانند از حقوق عزیزشان دفاع کنند، درواقع خانواده هیچ سند روشن و شفافی برای شکایت ندارند. خانواد هایی که علم و آگاهی کافی ندارند با نامه مرکز قانع و به خاطر مشکلات اقتصادی، پیگیری خاصی انجام نمی دهند. ضمن آنکه از سوی مراکز تهدید می شوند که اگر تخلفی گزارش شود، معلولشان دیگر در مرکز پذیرفته نمی شود. زمانیکه کمپین و فعالان افراد دارای معلولیتی که این مراکز را زیر ذره بین قرار داده و از آنها در مورد حقوق از دست رفته معلولان سوال می کنند، آنها را به سیاه نمایی محکوم کرده و تکذیبیه می دهند.»
جای خالی حسابرسی و شفافیت مالی در مراکز بهزیستی
مدیر کمپین معلولان با اعلام ضرورت وادار کردن بهزیستی به پاسخگویی در برابر تخلفاتش ادامه می دهد: « بهزیستی در حادثه سوختگی اراک، بر روی مساله ریوی- خفگی مانور می دهد، در حادثه فسا بر روی ابتلا به آنفولانزا تاکید دارد و در هر کدام از حوادث بهانه و دلیل تراشی می کند تا از خودشان رفع مسئولیت کنند. در حالیکه ما امیدوارهستیم که دادستانی تمام موارد را ارزیابی و سهم تخلف بهزیستی از این حوادث را اطلاع رسانی کند. اینگونه نیست که راه بهزیستی برای بهانه تراشی در حوادث باز باشد و بتواند به راحتی رفع مسئولیت کند. عملکرد بهزیستی در تمام مراکز ضعیف از جمله مراکز ترک اعتیاد، نگهداری از سالمندان و … زیر سوال است و تقاضا داریم امور مربوط به افراد دارای معلولیت و مراکز نگهداری به وزارت بهداشت و درمان و یا سازمان مستقلی زیر نظر وزارت بهداشت واگذار شود. »
او در پاسخ به سوالی در مورد ارتباط کمبود بودجه مراکز نگهداری با عملکرد ضعیف مراکز در امر نگهداری از معلولان یاداور می شود: « اینکه بودجه مراکز کم است به همین دلیل کاستی ها درمراکزطبیعی بوده، توجیه پذیر نیست. این مراکز علاوه بر بودجه سازمان بهزیستی، از مشارکت های مردمی و خیرین هم بهره مند می شوند و اگر چه میزان مشارکت های به دلیل مشکلات اقتصادی کمتر شده است اما واقعیت آن است که راه اندازی این مراکز، یک نوع بیزینس و فعالیت اقتصادی سود ده بوده که اگر صرفه اقتصادی از محل آن وجود نداشت این مراکز نیز راه اندازی نمی شد. در حوزه مشارکت های مردمی در مراکز نیز کار حسابرسی انجام نشده و شفافیتی در این راستا وجود ندارد.»
زمان ورود نهادهای نظارتی و مقامات نیست؟!
افراد دارای معلولیت نه تنها در این مراکز نگهداری بلکه به دلیل بی مسئولیتی و بی کفایتی برخی مدیران در بدنه سازمانی که در میان پرونده، قوانین و برگه های اداری، با عنوان تنها متولی امور معلولان شناخته شده است، امنیت جانی، روحی و … نداشته و کرامت آنها مدنظر قرار گرفته نمی شود. برای چندین ماه صندلی و کرسی معاونت تخصصی و کاربردی توانبخشی در این سازمان خالی بوده و پس از برکناری معاون پیشین، این حوزه تخصصی حالا توسط یک مدیر غیر مرتبط با حوزه توانبخشی بهزیستی اداره می شود. حالا که اخبار و حواشی تلخ مراکز، افکار عمومی را تحت تاثیر قرار داده است، وقت آن نرسیده که نهادهای نظارتی پرونده ای از سهل انگاری های رخ داده در بدنه این سازمان را به مقامات بالادست گزارش دهند؟
منبع : شرق
