علت اسید اوریک بالا چیست؟

برگه آزمایش خون تان، فاکتور اسید اوریک بالاست. علاقه تان به غذاهای گوشتی انکارناپذیر است، اضافه وزن هم که دارید، به زندگی کم تحرک نیز خو گرفته اید و از همه بدتر نشانه های ابتلا به سندرم متابولیک هم در شما دیده می شود و به اسید اوریک بالا مبتلا هستید.

علت اسید اوریک بالا چیست؟

اگر قند، چربی و فشار خون کمی از حد طبیعی بالاتر یا لب مرز باشد، این موارد در کنار هم می تواند به اسید اوریک بالا بدن منجر شود که حاصل سوخت و ساز سلولی است؛ یعنی از طریق سلول ها وارد خون و از طریق کلیه دفع می شود.

اگر سلول های بدن ما بیش از حد معمول، اسید اوریک تولید کند یا دفع آن از طریق کلیه ها کاهش یابد، سطح اسید اوریک بالا می رود و به گفته متخصصان غدد، در چنین شرایطی باید بشدت مراقب بروز عوارض ناشی از چنین اختلالی یعنی عوارض کلیوی چون سنگ های کلیه یا مشکلات مفصلی چون التهاب و درد مفاصل و در نهایت بروز بیماری نقرس بود که یکی از انواع بیماری های التهاب مفاصل یا آرتریت است.

علل اسید اوریک بالا

همان گونه که گفتیم، اسید اوریک حاصل متابولیسم سلولی و در واقع متابولیسم پورین هاست؛ پورین ها گروهی از مواد است که در غذاهای حیوانی مانند گوشت قرمز و همچنین حبوبات وجود دارد. به همین دلیل، سطح اسید اوریک در افرادی که رژیم غذایی گیاهی دارند، پایین است.

نداشتن رژیم غذایی مناسب و به دنبال آن چاقی، بی تحرکی و ابتلا به سندرم متابولیک یعنی بالا بودن قند، چربی و فشار خون می تواند از عوامل ایجاد اسیداوریک بالا درخون محسوب شود.

دکتر سیدحسین صمدانی فر، فوق تخصص غدد و متابولیسم می گوید: اگر سطح شدید اسید اوریک بالا باشد، برای کنترل آن باید دارو تجویز شود، اما در کسانی که اسید اوریکشان کمی بالاست، ولی بدون علامت هستند و فقط در قالب سندرم متابولیک دچار این مشکل شده اند، با گرفتن یک رژیم کم قند و کم چربی، کاهش وزن و داشتن برنامه ورزشی روزانه چون ۳۰ دقیقه پیاده روی سطح اسید اوریک کاهش می یابد.

به یاد داشته باشید مصرف الکل و غذاهایی که حاوی مقدار زیادی پورین است و غذاهایی چون گوشت قرمز، ماهی، میگو، احشای داخلی نظیر کله پاچه، مغز، جگر، دنبلان، تخم ماکیان و نیز غذاهایی که سطح متوسطی از پورین دارند مثل مارچوبه، گل کلم، اسفناج، ریواس، لوبیاها، قارچ و عدس، سطح اسید اوریک را بشدت بالا می برند.

گرچه بسیاری از افراد بر کاهش و منع مصرف تخم مرغ برای کاهش اسید اوریک تاکید دارند، اما خوب است بدانید تخم مرغ حاوی مقدار کمی پورین است یعنی اسید اوریک خون را خیلی افزایش نمی دهد، ولی باعث افزایش دردهای ناشی از نقرس می شود.

البته بررسی ها نشان می دهد، مصرف برخی داروها و ابتلا به بعضی بیماری ها باعث افزایش میزان اسید اوریک می شود؛ بیماری هایی چون سرطان های خونی، لنفوم و پسوریازیس. حتی مشاهده شده است سکته قلبی نیز می تواند اسید اوریک را به طور موقت در بدن افزایش دهد.

کاهش وزن سریع و غیر اصولی نیز می تواند اسید اوریک بالا را به دنبال داشته باشد. گاه برخی بیماری های ژنتیکی نیز منجر به اسید اوریک بالا می شود.

زمان احساس خطر

به گفته دکتر صمدانی فر، بیماری که با بالا بودن میزان اسید اوریک خونش مواجه می شود باید بشدت مراقب بروز درد و التهاب در مفاصل تحتانی خود باشد تا به طور ناگهانی با حملات نقرسی مواجه نشود که در چنین صورتی روند درمان برای وی سخت تر و طولانی تر خواهد شد.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران ادامه می دهد: همچنین از اختلالات کلیویو احتمال وجود سنگ های اسید اوریکی در مجاری ادراری یا رسوبات اسید اوریکی در کلیه ها نیز نباید غافل شد و بروز هرگونه مشکل در سیستم ادراری را باید جدی گرفت.

البته درمان اسید اوریک بالا در مراحل اولیه و قبل از بروز عوارض گفته شده، با کاهش سطح چربی، قند و فشار خون با داشتن رژیم غذایی مطلوب و تحرک بدنی، براحتی ممکن است.

علل و درمان نارسایی کلیه

غلظت طبیعی اسیداوریک در خون ما بین ۳.۸ تا ۶.۳ میلی گرم در دسی لیتر است و حتی این رقم تا نزدیک ۷میلی گرم در دسی لیتر نیز عادی تلقی می شود. در گذشته پزشکان بر این باور بودند که حتی اگر سطح اسید اوریک به ۷ برسد باید درمان های دارویی را برای پیشگیری از بروز اختلالات کلیوی یا بروز بیماری های مفصلی، بویژه نقرس آغاز کرد، اما امروزه متخصصان به اسید اوریک بالا به گونه دیگری می نگرند.

دکتر صمدانی فر، با توضیح این مساله می گوید: اسید اوریک بالا در بسیاری از افراد ایجاد علامت نمی کند، یعنی با وجود آن که میزان اسید اوریک در آزمایش خون، کمی بالاتر از حد طبیعی دیده می شود، اما در شخص، نشانه ها و عوارض  اسید اوریک بالا یعنی عوارض کلیوی یا مفصلی را نشان نمی دهد.

در چنین شرایطی نیاز به اقدامات درمانی ویژه ای وجود ندارد و فقط با گرفتن رژیم غذایی نه چندان سخت، سطح اسیداوریک کاهش می یابد.این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با تاکید بر این که نیازی به گرفتن رژیم های سخت و آزاردهنده برای کاهش سطح اسید اوریک در افرادی که عوارضی ندارند، نیست، اضافه می کند:

اما در صورت بروز عوارض کلیوی نیاز به همکاری و بررسی های تخصصی از سوی متخصصان اورولوژیست و بهره گیری از شیوه های درمانی برای رفع مشکلات کلیوی وجود دارد. در صورت بروز درد و التهاب در مفاصل، بویژه در اندام تحتانی چون پاها و وجود خطر ابتلا به بیماری نقرس نیز بیمار باید از سوی متخصصان روماتولوژیست مورد بررسی و درمان قرار بگیرد.

راهکارهای پایین آوردن اسید اوریک بالا

یکی از مهمترین راه های کاهش اسید اوریک بالا، پیروی از رژیم غذایی سالم و اصولی است و در صورتی که با رعایت تدابیر غذایی اسید اوریک پایین نیاید، می توان طبق تجویز پزشک پس از انجام برخی آزمون های تشخیصی داروهایی برای کاهش اسید اوریک بالا مصرف کرد.

دکتر عین الله ولی زاده متخصص تغذیه مرکز تحقیقات تغذیه دانشگاه علوم پزشکی تبریز می گوید: مبتلایان به اسید اوریک بالا باید از مصرف غذاهایی که پروتئین بالایی دارند پرهیز کنند. این غذاها سرشار از پورین هستند و سبب تولید اسید اوریک بسیار زیادی در بدن می شوند. گوشت قرمز، برخی از انواع ماهی، میگو، کله پاچه و احشای داخلی دام نظیر مغز، جگر و دنبلان از این جمله اند.

دکتر عین الله ولی زاده با اشاره به اینکه در میان تخم طیور، مصرف سفیده تخم مرغ و نه زرده آن، سبب افزایش چندان اسید اوریک خون نمی شود گفت: تخم اردک، بلدرچین، بوقلمون و غاز نسبت به تخم مرغ حاوی مقدار بیشتر پورین هستند و می توانند اسید اوریک خون را بالا ببرند.

دفع اسید اوریک

وی تصریح کرد: بیماران باید از مصرف غذاهای پرچرب اجتناب کنند زیرا چربی زیاد مانع دفع اسید اوریک می شود. این متخصص همچنین با اشاره به اینکه ورزش های سنگین و شدید می توانند باعث افزایش اسید اوریک خون شوند گفت: ورزش مستمر و ملایم به خصوص شنا و پیاده روی، سه بار در هفته به مدت نیم ساعت توصیه می شود.

او با تاکید بر اینکه چاقی به تنهایی بالا برنده اسید اوریک خون است اظهار کرد: با توجه به اینکه رژیم های سخت می توانند سبب اسید اوریک بالا در خون شوند، سعی کنید تحت نظر متخصص تغذیه، به آرامی کاهش وزن را در برنامه خود قرار دهید.

رژیم غذایی و دفع اسید اوریک

این پژوهشگر و محقق با بیان این که الکل علاوه بر آثار مضر فراوانش بر کبد و مغز و کلیه، مانع دفع اسیداوریک از طریق کلیه ها می شود اضافه کرد: مبتلایان به اسید اوریک بالا باید حجم دریافت میوه ها و سبزی ها را در طول روز افزایش دهند و بیشتر انواعی را که سرشار از فیبر غذایی و رنگدانه های طبیعی هستند انتخاب کنند.

نارنگی و پرتقال، از جمله میوه هایی هستند که به دلیل دارا بودن ویتامین C می توانند از افزایش اسید اوریک بالا و بروز نقرس و دردهای ناشی از آن جلوگیری کنند.او ضمن تاکید بر مصرف ۵ تا ۸ لیوان آب در طول روز افزود: مصرف غذاهای غنی از اسیدهای چرب مثل ماهی های آب سرد همچون سالمون و تن، بذرها خصوصا بذر کتان، روغن زیتون و مغزهای آجیلی توصیه می شوند.