زکات فطره را در چه راهى باید مصرف کرد
با نزدیک شدن به عید سعید فطر و زمان پرداخت زکات فطره(فطریه) و همچنین کفاره روزه، سؤالات زیادی به خصوص در این باره مطرح می‌شود، آنچه در ادامه می‌آید بیان مطالب کلی درباره کفاره روزه و سؤالات مبتلابه روزه‌داران در این زمینه است که با استفتاء از دفتر استفتائات رهبر انقلاب حضرت آیت‌الله خامنه‌ای بیان می‌شود:
مقدار کفاره افطار غیر عمد برای هر روز چقدر است؟
مقدار کفاره افطار غیر عمد برای هر روز یک مد طعام (۷۵۰ گرم طعام) است، باید به فقیر داده شود، اگر بخواهد قیمت آن را پرداخت کند، باید مطمئن باشد که فقیر برای خرید نان مصرف می‌کند.
همچنین کفاره افطار عمدى روزه عبارت است از ۶۰ روز روزه یا اطعام شصت فقیر یا دادن ۶۰ مدّ طعام به ۶۰ مسکین که سهم هر کدام یک مُدّ است و چنانچه قدرت بر روزه ۲ ماه و یا اطعام ۶۰ مسکین براى هر روز نداشته باشد، باید به هر تعداد فقیر که قادر است، غذا بدهد و احتیاط آن است که استغفار نیز بکند و اگر به هیچ وجه قادر بر دادن غذا به فقرا نیست فقط کافى است که استغفار کند، یعنى با دل و زبان بگوید «اَستَغفِرُالله»؛ از خداوند بخشایش مىطلبم، کسى که به خاطر عدم توانایى بر روزه و غذا دادن به فقیر، وظیفهاش استغفار است، اگر بعدها تمکن پیدا کرد که روزه بگیرد یا به فقرا غذا دهد، انجام کفاره لازم نیست، گرچه احتیاط مستحب آن است که انجام داده شود.
کسى که مىخواهد دو ماه کفاره روزه رمضان را بگیرد، باید ۳۱ روز آن را پى در پى بگیرد و اگر بقیه آن پى در پى نباشد، اشکال ندارد.
زکات فطره را در چه راهى باید مصرف کرد؟
مصرف زکات فطره، همان مصرف زکات مال است ولى احتیاط آن است که با وجود فقیر در محل، به مصارف دیگر نرسد.
آیا کفّاره افطار عمدى روزه، با کفّاره مریض تفاوت دارد؟
آرى، در دو مورد با هم تفاوت دارد: ۱٫ در مقدار، ۲٫ در مصرف. در کفّاره افطار عمدى روزه، باید براى هر روز شصت فقیر را سیر کند (یا به هر کدام یک مدّ طعام بدهد) و یا دو ماه روزه بگیرد. اما در کفّاره مریض، اگر بیمارى تا رمضان آینده ادامه داشته باشد، باید براى هر روز یک مدّ طعام به فقیر بدهد.
در کفّاره افطار عمدى، اگر به شصت فقیر دسترسى دارد، نمىتواند به هر کدام از آنها بیشتر از یک مدّ طعام بدهد؛ ولى در کفّاره مریض این امر لازم نیست.
کسى که کفّاره روزه به گردن دارد، آیا مىتواند آن را به تأخیر اندازد؟
آرى، پرداخت کفّاره فورى نیست؛ ولى نباید در تأخیر آن سهلانگارى و کوتاهى کرد.
کسى که کفّاره روزه را تا چند سال به تأخیر اندازد، آیا چیزى بر مقدار آن افزوده مى‌شود؟
خیر، چیزى بر آن افزوده نمى‌شود.
آیا کفّاره روزه را مىتوان به واجب النفقه پرداخت؟
کفّاره روزه را نمىتوان به واجب النفقه داد؛ ولى پرداخت آن به خویشاوندان اشکال ندارد.
آیا غیر سید، مىتواند کفّاره روزه را به سید بدهد؟
آرى، اشکال ندارد؛ ولى بهتر (احتیاط مستحب) است، به سید ندهد.
آیا کفّاره روزه را می‌توان در امور فرهنگى، جشن ازدواج و مانند آن صرف کرد؟
خیر، صرف آن در این امور جایز نیست و باید با آن فقیران را اطعام کرد.
اگر در کودکى در منزل پدرى کفّاره روزه شامل فرد شود دادن کفّاره برعهده کیست؟
بر شخص نابالغ کفّاره واجب نیست و اگر بالغ شده و کفّاره به عهده او آمده، باید خودش بپردازد ولى اداى آن فورى نیست.
آیا زنى که به بچه شیر مى‌دهد و روزه براى او ضرر دارد اگر روزه نگیرد بعداً باید کفاره نیز بدهد یا نه؟
باید به مقدار هر روزى که روزه را افطار مى‌کند، یک مدّ طعام (تقریباً ۷۵۰ گرم گندم یا نان یا برنج و یا مانند آن) به فقیر بپردازد و روزه را نیز قضا کند.
من حدود سه سال به علت بیمارى و مصرف قرص از روزه گرفتن معاف بوده‌ام و به همین علت نمى‌توانستم قضاى روزه را بجا بیاورم. فدیه را نیز نپرداختم. اما امسال بحمدالله سلامتى حاصل شد و توانایى پرداخت فدیه را نیز دارم مى‌خواستم ببینم در مورد سه سال گذشته وظیفه من چیست؟ (لازم به ذکر است که قبلاً تحت تکفل پدر بوده‌ام اما از اول سال ۸۴ استخدام شرکتى شده‌ام).
براى روزه‌هایى که در ماه رمضان به جهت بیمارى افطار نموده و تا رمضان سال بعد هم این بیمارى ادامه داشته، هر روز یک مدّ (حدود ۷۵۰ گرم) طعام به عنوان فدیه به فقیر بپردازید و قضاى آن روزه‌ها واجب نیست مگر ماه رمضان آخر در صورتى که پس از آن سلامتى حاصل و قدرت برگرفتن روزه‌هاى قضاى آن را داشته باشید که در این صورت اگر تا رمضان سال بعد، قضاى روزه‌ها را نگرفته باشید علاوه بر دادن مدّ طعام باید قضاى آن را نیز بگیرید.
آیا در کفاره‌اى که باید ۶۰ فقیر را اطعام کرد، مى‌شود به یک فقیر ۶۰ مرتبه غذا داد؟ یا پول آن را به یک فقیر داد تا با آن براى خود طعام تهیّه کند؟
نمی‌تواند یک فقیر را بیش از یک بار سیر نماید یا به او بیش از یک مدّ طعام بپردازد.
اگر بر فدیه چند سال بگذرد، حکم آن چیست؟ آیا چیزى بر آن افزوده مى‌شود؟
چیزى بر آن افزوده نمى‌شود، ضمن آنکه دادن فدیه واجب فورى نیست.
علماء نسبت به ۴ گروه مى‌فرمایند باید فدیه پرداخت کرد: پیرمرد، پیرزن، ذوالاطاش، حامل و مرضعه. حال بعضی علماء مى‌فرمایند: «لا یجزى الاشباع عن المد فى الفدیة» سیرکردن فقیر کافى نیست و باید یک مد طعام به فقیر تملیک کرد همچنان که در آیه ۱۸۴ بقره فرموده: «فدیة طعام مسکین» و نفرموده اطعام مسکین. نظر حضرت عالى چیست؟
کسانى که در ماه رمضان مجاز به افطار روزه هستند ولکن باید براى هر روز فدیه بدهند، در دادن فدیه در این موارد سیر کردن فقیر کافى نیست بلکه باید یک مدّ طعام براى هر روز به فقیر بدهند.
بر اینجانب ۶۰روز، روزه (کفّاره واجب) واجب بود. در ۳۱ روز اول، روز ۲۹ مصادف با عید قربان شد که روزه در آن روز حرام است و دیگر ادامه ندادم. آیا مى‌توانم این چند روز روزه را به عنوان روزه‌هاى غیرمتوالى گرفته و ۳۱ روز روزه متوالىِ دیگر بجا آورم؟
اگر روز سى‌ام و سى و یکم را متولیاً روزه نگرفته‌اید روزه‌هاى قبلى صحیح نیست بلکه باید ترتیب حفظ شود یعنى اول روزه‌هاى مشروط به توالى را بگیرد و سپس روزه‌هاى غیر مشروط به توالى را.
اگر کسى به علت ضعف و بیمارى نتواند به ازاى هر روز روزه‌اى که باطل کرده ۶۰ روز روزه قضاى آن را بجا آورد و به طور مستقل هم درآمدى نداشته باشد که کفاره آن را بپردازد، وظیفه او چیست؟
قضاى روزه واجب است ولى نسبت به کفّاره‌ى افطار عمدى روزه ماه رمضان، چنانچه قدرت بر روزه دو ماه و یا اطعام شصت مسکین براى هر روز نداشته باشد، باید به هر تعداد فقیر که قادر است غذا بدهد و احتیاط آن است که استغفار نیز بکند و اگر به هیچ وجه قادر به دادن غذا به فقرا نیست فقط کافى است که استغفار کند یعنى با دل و زبان خود بگوید: «استغفرالله (از خداوند بخشایش مىطلبم)».
از چند سال گذشته کفّاره روزه بدهکار هستم. آیا مى‌توانم در طول سال در چند نوبت آن را پرداخت کنم؟
مانع ندارد.
اینجانب متأسفانه به دلیل کاهلى و… نتوانسته‌ام برخى از روزه و نمازهاى سال‌هاى قبل را قضا نمایم اکنون و در حال حاضر چگونه مى‌توانم قضاى روزه‌ها و نمازها را به جاى آورم؟
روزه‌هایى که از روى عذر خورده‌اید قضاى آن واجب است و در فرض مذکور که تا رمضان آینده قضا نکرده‌اید واجب است علاوه بر قضا براى هر روز یک مدّ طعام (هفتصد و پنجاه گرم گندم، جو، آرد و مانند آن را) به فقیر بدهید و روزه‌هایى که عمداً نگرفتید واجب است ضمن قضاى آنها براى هر روز یا شصت روز روزه بگیرید یا شصت مسکین را اطعام کنید. چنانچه در شهر خود دسترسى به شصت فقیر ندارید واجب است کفاره را به شهر دیگرى ببرید و اگر آن هم میسّر نیست واجب است منتظر بمانید تا در آینده به شصت فقیر در شهر خود دسترسى پیدا کنید. و اگر کمتر از عددى که مى‌خواهید وجود داشت، مى‌توانید بطور مکرر طعام را به آنان بدهید تا عدد را تکمیل کنید و احتیاط آن است که تکرار را در ایام متعدد انجام دهید. و اما نمازهایى که به هر جهت فوت شده واجب است قضا شود و کفاره ندارد.د
در ماه مبارک رمضان روزه‌ى یک روز من باطل شد که باید به جاى آن ۶۱ روز کفاره آن را مى‌گرفتم من همه روزه‌هاى کفاره را گرفته‌ام اما مطمئن نیستم که ۳۰ روز پشت سر هم گرفته‌ام یا ۳۱ روز، اکنون تکلیف من چیست؟
اگر روزه‌هاى کفاره را گرفته‌اید و در وقت روزه گرفتن متوجه بودید که ۳۱ روز آن باید پشت سر هم باشد، شک و تردید فعلى اعتبار ندارد.
کفاره روزه عمد یا غیرعمدی امسال را چه زمانی باید پرداخت کرد؟
کفاره روزه غیرعمد امسال را باید ماه رمضان سال آینده به شرط برطرف شدن عذر (تا رمضان سال بعد) ادا کرد.
بنابراین اگر بر اثر عذر شرعى روزه ماه رمضان را نگرفته، فقط قضا بر او واجب است و اگر قضا را بعد از ماه رمضان تا ماه رمضان سال بعد، بدون عذر شرعى به تأخیر انداخته، فدیه بر او واجب است، یعنى باید براى هر روز یک مد طعام به فقیر (کفاره) بدهد.
اگر قضاى روزه ماه رمضان را به علت استمرار عذرى که مانع روزه گرفتن است تا ماه رمضان سال آینده به تأخیر انداخته باشند، قضاى روزه‌هایى که از آنان فوت شده کافى است و واجب نیست براى هر روزى یک کفاره بدهند، هر چند احتیاط در جمع بین قضا و فدیه است. ولى اگر تأخیر در قضاى روزه به خاطر سهلانگارى و بدون عذر باشد، جمع بین قضا و فدیه بر آنها واجب است.
کفاره روزه عمد را هر زمانی که توانست باید ادا کند.
کسی که کفاره زیادی بر عهده دارد، آیا می‌تواند آن را تقسیط کند یا باید یکجا پرداخت شود؟
می‌تواند تقسیط کند.
میزان وجوهات شرعی اعلام شده از سوی پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری در خصوص حداقل فطریه برای هر نفر ۷۰،۰۰۰ ریال، کفاره یک ماه روزه قضا ۸،۰۰۰،۰۰۰ ریال، کفاره یک روز قضای روزه عمد (اطعام ۶۰ فقیر) ۱،۲۰۰،۰۰۰ ریال، کفاره یک روز قضای روزه عذر ۲۰،۰۰۰ ریال اعلام شده است.
