زنان زود پیرمی شوند

سلامت از دیدگاه سازمان جهانی بهداشت، به برخورداری از آسایش کامل جسمی، روانی و اجتماعی اطلاق می شود؛ نه فقط نداشتن بیماری و نقص عضو. حکیم نظامی گنجوی این تعریف را با نگاهی ادیبانه و موجز این گونه بیان می کند:

زنان زود پیرمی شوند

«سلامت در اقلیم آسودگی است.» سلامت زنان، متضمن سلامت خانواده و جامعه است. زن، محور خانواده و اجتماع و پرورش دهنده ی نسل های بعدی جامعه است و اگر سلامت نباشد، نسلی ناتوان و بیمار را به دنیا می آورد که باعث تحمیل هزینه هایی سنگین به جامعه خواهد شد.

زنان نقشی بسیار تعیین کننده در شکل گیری شخصیت و رفتار جامعه دارند و سلامت روان ایشان، باعث سلامتِ روانی خانواده و اجتماع است؛ از این رو، توجه به سلامت روان ایشان در کنار سلامت جسمانی، اهمیت بسیاری دارد.

اهمیت سلامت زنان در جامعه تا حدی است که در قانون اساسی، «حق سلامت زنان» طرح شده و مسئول تأمین آن، دولت است.

در این باره، دولت طی سال های اخیر، اقدام های شایسته ای انجام داده که از آن جمله، می توان به نام گذاری «هفته ی سلامت بانوان ایرانی» در آخر مهرماه، با هدف حساس سازی مدیران سلامت و عموم مردم، به ابعاد مختلف سلامت زنان اشاره کرد.

در کنار برنامه ریزی دولت برای سلامت زنان، نکته ی مهم، توجه خودِ زنان به مقوله یسلامت است. جدی ترین مسئله ای که سلامت زنان ایرانی را تهدیدمی کند، تغذیه ی نامناسب و کم تحرکی است که باعث بیماری های قلبی ـ عروقی و سندروم متابولیک می شود.

از دیگر مشکل های زنان ایرانی، فقر حرکتی است که در تمامی مراحل رشدِ دختران، از کودکی تا بلوغ و میان سالی دیده می شود.

میزان آگاهی زنان درباره ی این مشکل ها تا چه اندازه است؟ برای پیش گیری از این مشکل ها و عوارض ناشی از آن ها چه اقدام هایی باید انجام شود؟ سبک زندگیِ خانواده های ایرانی تا چه اندازه در پیش گیری یا ایجاد این مشکل ها اثرگذار است؟

بدیهی است آگاهی زنان از مسائل فوق، نقش بسزایی در سلامت ایشان و به تبع آن، سلامت خانواده و جامعه دارد. در این باره، با زنانی در رده های مختلف سنی و با موقعیت های اجتماعی متفاوت هم صحبت شدیم و سؤال هایی را طرح کردیم.

خانم «میریعقوبی» ۵۱ساله و خانه دار معتقد است با این که می داند ورزش کردن برای سلامتی بسیار لازم و مفید است، متأسفانه به علت اشتغال به کارهای خانه، فرصتی برای آن ندارد! تناسب اندام برایش اهمیت زیادی دارد؛ ولی چون ورزش نمی کند، سعی می کند با خوردن غذای کم چرب و پرداختن به فعالیت ها و کارهای خانه، تناسب اندام خود را حفظ کند.

به ندرت غذاهای آماده و فست فود می خورم

در منزل ما، بیش تر غذاهای خانگیِ دست پخت خودم ـ که باب میل اعضای خانواده است ـ سرومی شود و خیلی به ندرت غذاهای آماده و فست فود می خوریم. حداقل دو مرتبه در روز میوه و هفته ای یک یا دوبار، سبزی های تازه مصرف می کنیم.

سال هاست که برای حفظ و افزایش سلامت خود و خانواده، استفاده از غذاهای کم نمک و کم چرب، عدم استفاده از نوشابه های گازدار و نوشیدن آب به اندازه ی کافی را رعایت می کنم. هم چنین برای پیش گیری از بیماری هایی مانند آلزایمر، ساعت هایی در روز را به مطالعه و حل کردن جدول اختصاص داده ام.

بیماری های مفصلی، مهم ترین دلیل مراجعه ی من به پزشک است.

مدت هاست از کمردرد رنج می برم و متأسفانه با وجود پی گیری چندین ساله، بهبودی چندانی نداشته ام! به طور متوسط، هر پنج یا شش ماه یک بار، آزمایش کامل و آزمایش های لازم مانند: اندازه گیری فشار خون، چربی و قندخون را انجام می دهم و آزمایش های دیگر را اغلب یک مرتبه در سال انجام می دهم تا از بروز بیماری ها پیش گیری کنم.

با شیوع هم زمان بیماریِ همه ی اعضای خانواده، درمان مادر باید در اولویت باشد

البته بیماری در وجود هر کسی باشد، نیاز به درمان دارد؛ ولی با شیوع هم زمان بیماری بین چند تن از اعضای خانواده، درمان مادر باید در اولویت باشد؛ چراکه وقتی مادر در خانواده ای بیمارمی شود، همه ی اعضای خانواده، درگیر مشکل می شوند؛ البته من که یک مادر هستم، هیچ وقت اولویتی برای خود قائل نشده ام و حتی در زمان بیماری، همه ی توجهم به فرزندان بوده است.

آگاهی از روش های خودمراقبتی، برای هر مادری واجب است

مادر خانواده، نه تنها مسئول سلامتی خود، بلکه مسئول حفظ سلامتی همه ی اعضای خانواده است؛ به همین دلیل، باید از روش های خودمراقبتی، برای مواجهه ی اصولی با مشکل های بهداشتی مطلع باشد.

آگاهی از این مسئله، برای هر مادری ضروری و واجب است. برای آگاهی از مسائل مربوط به حوزه ی سلامت زنان و به روزکردن اطلاعاتم، از برنامه های پزشکی ـ بهداشتی تلویزیون، به ویژه برنامه های شبکه ی سلامت استفاده می کنم.

زیبایی ظاهری در افزایش و تقویت اعتمادبه نفس نقش دارد

شاید انجام برخی از اعمال زیبایی از نظر عده ای غیرضروری باشد؛ اما زیبایی ظاهری، نقش زیادی در افزایش و تقویت اعتمادبه نفس دارد؛ به همین علت، یک مرتبه برای برداشتن خال صورت و افزایش زیبایی چهره ی خود، به پزشک متخصص زیبایی مراجعه کرده ام.

دولت برای افزایش سلامت زنان، فعالیت بیش تری داشته باشد

مسئله ی سلامت زنان، مسئله ی بسیار مهمی است و لازم است دولت و نهادها، فعالیت بیش تری داشته باشند.

تسهیل انجام فعالیت های ورزشی برای بانوان در سطح جامعه، ارائه ی خدمات پزشکی و انجام آزمایش های مربوط به بانوان، با تعرفه و قیمت مناسب در درمانگاه ها و بیمارستان های دولتی و اطلاع رسانی بیش تر درباره ی بیماری های خاص زنان، از طریق رسانه ها، اقدام هایی است که باید انجام شود.

سمیه، ۲۷ساله و دانشجوست و نظرش را این طور بیان می کند.

روزانه حدود ۳۰ تا ۴۵ دقیقه ورزش می کنم

با توجه به نقش مهم ورزش در حفظ سلامتی، اغلب ۳۰ تا ۴۵ دقیقه در روز، به انجام حرکت های ورزشی و نرمش کردن می پردازم و همیشه به کنترل وزن و حفظ تناسب اندام، توجه ویژه ای دارم؛ به همین علت پیاده روی، ورزش و مصرف مواد غذایی کم کالری را در برنامه هایم دارم.

بیش تر از غذاهای سنتی استفاده می کنم و علاقه ی چندانی به فست فود ندارم؛ اما گاهی که با دوستان، بیرون از منزل فست فود می خوریم. خوردن یک پرس میوه و یک وعده سالاد در روز، از عادت های غذایی ام است.

بیش تر به دندان پزشک و متخصص پوست و مو مراجعه می کنم

خدا را شکر بیماری و مشکل خاصی ندارم؛ اما گاهی برای پیش گیری از بیماری های دهان و دندان و پوست و مو به متخصص مراجعه می کنم. با توجه به سن و سالی که دارم، فکرنمی کنم احتیاجی به آزمایش های ماهیانه داشته باشم.

اطلاعات خاصی درباره ی خودمراقبتی ندارم

آگاهی و اطلاعات خاصی درباره ی خودمراقبتی ندارم و اگر بیماری و مشکلی در خانواده اتفاق بیفتد، اغلب از تجربه ها و علم مادرم استفاده، یا سریع به پزشک مراجعه می کنم. خوش بختانه امروز منابع زیادی برای آگاهی از نحوه ی مقابله با بیماری ها و حفظ سلامتی در دسترس است!

من برای آگاهی از این مسائل، از کتاب های مرتبط و اینترنت استفاده می کنم. اگر دچار استرس و فشارهای عصبی شوم، با یکی از دوستانِ بسیار صمیمی ام حرف می زنم و درددل می کنم؛ اما هیچ وقت مشکل های عصبی و روانیِ خیلی شدیدی نداشته ام که نیاز به مراجعه به روان شناس داشته باشم.

خانم «جمشیدی»، چهل ساله و کارمند است. او سعی می کند به سلامت خود، توجه زیادی داشته باشد.

حفظ تناسب اندام، برای من بسیار بااهمیت است

کنترل وزن و حفظ تناسب اندام، برای من بسیار بااهمیت است؛ هم برای زیبایی و هم حفظ سلامتی؛ چون اضافه وزن، بیماری های زیادی مثل: تنگی نفس و کبد چرب را در پی دارد. همیشه سعی می کنم از رژیم های غذایی مناسب استفاده کنم. متأسفانه به دلیل مشغله های فراوان، فرصتی برای ورزش کردن ندارم؛

ولی گاهی اگر شرایط مهیا باشد، یک یا دو مرتبه در ماه، به همراه خانواده به کوه نوردی و پیاده روی می رویم!

بیش تر به دلیل سردرد و سینوزیت به پزشک مراجعه می کنم

از سال ها پیش، سردردهای شدیدی داشتم که هنوز هم ادامه دارد و گاهی مجبورم به پزشک مراجعه کنم.

بیش ترین علت مراجعه ی من به پزشک، همین سردردها و ابتلا به سینوزیت است. خوش بختانه مشکل و بیماری خاصی ندارم که نیاز به آزمایش های ماهیانه داشته باشم! اگر نشانه ای از بیماری احساس کنم به پزشک مراجعه کرده و آزمایش کامل انجام می دهم.

مناجات با خدا بهترین راه برای مقابله با استرس است

اگر با مشکل مواجه شوم، همواره به خدا توکل می کنم و با مناجات و راز و نیاز به درگاه خداوند، مثبت اندیشی و پرهیز از افکار منفی، سعی در کاهش و رفع استرس و فشارهای روانی دارم و معتقدم این شیوه، بهترین راه برای مقابله با مشکل های روانی است.

هم چنین همیشه این باور را در ذهن خود داشته ام که من باید الگوی دیگران باشم و نه عبرت آن ها، که خوش بختانه تبعات مثبت این نوع خودباوری، به وضوح در من و خانواده ام نمایان است!

گاهی از تجربه های مادرم برای پیش گیری از بیماری ها و حفظسلامت خود و اعضای خانواده بهره می برم. مثل استفاده از جوشانده های گیاهی برای رفع برخی از مشکل ها؛ اما در مجموع، اطلاع چندانی از روش های خودمراقبتی ندارم و ترجیح می دهم با پزشک مشورت کنم.

مجله های پزشکی مهم ترین منابع برای آگاهی از مسائل بهداشتی هستند

برای آگاهی از مسائل حوزه ی سلامت زنان، بیش تر از مجله های مرتبط و تجربه های اطرافیان استفاده می کنم. اگر درباره ی سلامت زنان، اطلاع رسانی بیش تری از طریق رسانه های ارتباطی انجام می شد و هر فردی ملزم به یادگیری مسائل مرتبط با سلامت می شد، از بسیاری مشکل ها و بیماری های زنان پیش گیری می شد.

درباره ی بیماری ها و مشکل های شایع جسمی و روانی زنان، روش های پیش گیری و درمان، میزان و دلایل مراجعه ی ایشان به پزشکان و مسائل مرتبط با حوزه ی سلامتبانوان، با پزشکان در حیطه های تخصصیِ مختلف، به گفت وگو پرداختیم. دکتر «محمد شریفی آل آقا»، متخصص پوست، مو و زیبایی هم نظرهای خود را به روشنی اعلام می کند.

میزان مراجعه ی خانم ها به مراکز تخصصی زیبایی، بیش تر از آقایان است

در گذشته، اکثر مراجعان را زنان تشکیل می دادند؛ اما در حال حاضر، آقایان هم برای انجام امور مختلف زیبایی و درمانی اقدام می کنند؛ در مجموع، میزان مراجعه ی خانم ها به مراکز تخصصی زیبایی، بیش تر از آقایان است.

مشکل هایی از قبیل: ریزش مو، چروک ها و پیری زودرس پوست به دلیل فقر آهن، استرس، کمبود خواب و ویتامین ها و هم چنین گرایش و علاقه ی ذاتی بانوان به زیباتر جلوه دادن خود، از عمده دلایل حضور بیش تر بانوان در مراکز تخصصیِ زیبایی است.

اکثر زنان برای انجام اعمال زیبایی یا اقدام های درمانی مراجعه می کنند

گاهی برخی از بانوان قصد انجام عمل های زیبایی دارند؛ اما مراجعه ی ایشان به مباحث درمانی منتهی می شود؛ مثلاً برای انجام اعمال لاغری، نظیر لیپوساکشن مراجعه می کنند؛ اما به روان پزشک معرفی می شوند؛ چراکه بسیاری از مواردِ چاقیِ مزمن، ریشه در مشکل های روانی دارد که با رفع این مشکل ها، بدون انجام اعمال جراحی، وزن ایده آل حاصل می شود.

اکثر افراد برای انجام اعمال زیبایی یا اقدام های درمانی مراجعه می کنند و به ندرت، کسی برای پیش گیری اقدام می کند؛

مگر در موارد معدودی که تزریق بوتاکس به منظور پیش گیری از پیری پوست انجام می شود! میزان انجام جراحی های زیبایی در ایران بسیار بالاتر از میانگین جهانی است و درصد بالایی از مراجعه ی بانوان، فقط برای انجام عمل های زیبایی است که این، ریشه در مسائل فرهنگی دارد.

استرس، کم خوابی و استفاده از لوازم آرایشی غیراستاندارد از عوامل بروز عارضه های پوستی هستند

مشکل های هورمونی، کمبود روی، کم خونی و رژیم های لاغریِ غیرعلمی، برای کاهش وزن، از عمده دلایل ریزش مو هستند و مواردی مانند استرس، کم خوابی، استفاده ی کم از ویتامین های طبیعی و آنتی اکسیدان ها، آلودگی هوا و استفاده از لوازم آرایشی غیراستاندارد، از عوامل اثرگذار در بروز عارضه های پوستی هستند.

امروزه به کمک برنامه های آموزشی ـ پزشکی که از رسانه های مختلف پخش می شوند، آگاهی و توجه زنان به سلامت خود، افزایش داشته که این موضوع ارتقای سطح سلامتخانواده ها و آشنایی بیش تر ایشان با روش های خودمراقبتی را در پی داشته است.

نوشیدن حداقل هشت لیوان آب در روز، استفاده ی مداوم از کرم های ضدآفتاب ـ حتی در منزل ـ و تجدید آن هر سه ساعت یک بار و مصرف میوه و سبزی های فراوان از مهم ترین عوامل پیش گیری کننده از مشکل ها و بیماری های پوست و مو هستند.

دکتر «بهنام شریعتی» روان پزشک و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران، در گفت وگویش می گوید.

به پیش گیری از بروز آسیب های روانی و انجام مشاوره، اهمیت چندانی داده نمی شود

بیش تر افراد، پس از ابتلا به مشکل های روانی و برای انجام اقدام های درمانی، به روان پزشک مراجعه می کنند و کم تر به اقدام های پیش گیرانه و مشاوره اهمیت داده می شود؛ البته به تازگی با اطلاع رسانیِ رسانه ها و آموزش به خانواده ها، مردم بیش تر از گذشته با ضرورت انجام مشاوره های روانی آشنا شده اند.

زنان، بارِ روانی بیش تری را متحمل می شوند؛ عدم استقلال، مشکل های زناشویی و محکومیت زن به تحمل مردِ بد، تبعیض جنسیتی در جامعه ـ به ویژه در محیط های کاری ـ در کنار مسائل روانی ناشی از زایمان و فرزندآوری، از عمده دلایل بروز مشکل ها و آسیب های روانی در زنان است. زنان، بیش از مردان در معرض استرس و مشکل های خانوادگی و اجتماعی قراردارند.

مسئولیت فرزندآوری، تربیت و پرورش فرزندان، عوامل بیولوژیک و روان شناختی و طبیعت زنان، این قشر را در برابر مشکل های روانی، آسیب پذیرتر ساخته و به همین علت، احتیاج بیش تری به روان پزشک دارند.

اضطراب، دلیل عمده ی مراجعه ی زنان به روان پزشک است

زنان از افسردگی و اضطراب، بیش تر رنج می برند و همین مسئله، دلیل عمده ی مراجعه ی زنان به روان پزشک است. مشکل های خانوادگی و اجتماعی از قبیل فقر، اعتیاد همسر، مشکل های ارتباطی با مردان و توهم هایی از قبیل: تصور داشتنِ چهره ای زشت از دیگر دلایل مراجعه ی زنان به روان پزشک است.

نه تنها میزان آشنایی زنان با شیوه های پیش گیری از آسیب های روانی بسیار پایین است؛ بلکه اکثریت افراد، به دلیل باورهای غلط از پذیرش بیماری خود سربازمی زنند، مشکل ها را طبیعی تلقی کرده و درصدد درمان برنمی آیند. زنان باید بدانند که اگر خود از سلامتی روانی برخوردار نباشند،

نمی توانند حامی اعضای خانواده و رافع مشکل های شان باشند؛ بنابراین ضروری است که پیش از پرداختن به مشکل های اعضای خانواده، به فکر حفظ و ارتقای سلامت روانی خویش باشند.

دکتر «الناز بوستانی» دندان پزشک، در توصیه هایی به زنان و مادران، نظریات خوبی بیان کرد.

اولویت بسیاری از بانوان در مراجعه به دندان پزشک، انجام اعمال زیبایی است

به علت حساسیت بیش تر بانوان به زیبایی، بیش از نیمی از مراجعان را زنان تشکیل می دهند که اولویت شان، انجام اعمال زیبایی و اصلاح طرح لبخند ـ شامل اعمالی چون: روکش کردن دندان ها، ارتودنسی و سفیدکردن دندان ـ است و متأسفانه از پوسیدگی دندان ها و اقدام های درمانیِ مقتضی، غافل هستند!

تغذیه ی مناسب، رعایت بهداشت و انجام اقدام های پیش گیرانه، اثر بسزایی در افزایش میزان سلامت دهان و دندان دارند. تغییر های هورمونی بدن بانوان، مانند کاهش ترشح استروژن، باعث کاهش ترشح بزاق می شود و از آن جا که بزاق، آنزیم های ضدباکتری برای محافظت از دندان ها دارد، این امر تهدیدی برای سلامت دندان هاست.

برای داشتن دندان های سالم، مراقبت های غذایی اهمیت فوق العاده ای دارد

کاهش مصرف نوشیدنی های شیرین، غذاهای حاوی کربوهیدرات و ترشی ها، استفاده از آدامس های بدون قند ـ که باعث افزایش ترشح بزاق دهان می شوند ـ عدم استعمال دخانیات، مصرف موادغذایی حاوی ویتامین های A و C به ویژه سبزی ها و مصرف لبنیات، غلات، گوشت و ماهی، باعث حفظ و ارتقای سطح سلامت دندان ها می شوند.

برای داشتن دندان های سالم و نیز جلوگیری از بروز بیماری های دهان و دندان، مراجعه به دندان پزشک، برای انجام آزمایش کامل، هر شش ماه یک بار توصیه می شود.

آمار چاقی و عدم تحرک جسمانی در زنان بسیار بالاست؛ بنابراین اتخاذ شیوه ی سالم زندگی برای زنان ایرانی، امری مهم در تأمین حفظ و ارتقای سلامت آن هاست و زنان باید برای زندگی خود برنامه ریزی صحیحی داشته باشند. تغذیه ی سالم و فعالیت جسمانی کافیِ روزانه آثار مطلوبی بر سلامت آنان دارد.

آگاهی از شیوه های خودمراقبتی نیز برای مواجهه ی صحیح با مشکل ها و بیماری ها، امری اجتناب ناپذیر است. هزینه ی پیش گیری از بروز بیماری، بسیار کم تر از درمان است. سبک زندگی سالم، به کاهش بیماری و هزینه های درمانی کمک می کند و زنان با توجه به مدل صحیح زندگی، می توانند تا آخر عمر، در کمال سلامت زندگی کنند.

تأمین بهداشت جسم و روان زنان که در دوره ها و مراحل مختلف زندگی، علاوه بر مسئولیت خویش، مراحلی چون بارداری، زایمان و از همه مهم تر، پرورش و تربیت فرزندان را پشت سر می گذارند، اهمیت بسیار بالایی دارد.

زنان، زود پیر می شوند

سلامت زنان، سلامت جامعه را در پی دارد و در حقیقت، نشاط و شادابی زنان، باعث شادابی و سلامت خانواده و جامعه می شود. زنان با توجه به تفاوت های بیولوژیک و روانی با مردان و هم چنین به دلیل نقش و مسئولیت سنگینی که در خانواده بر عهده دارند، بیش تر از مردان در معرض آسیب های مختلف قراردارند و باید از جانب نهادهای مسئول، توجه ویژه ای به این قشر از جامعه معطوف شود.

در بخشی از فیلم سینمایی «باغ های کندلوس»، ساخته ی «ایرج کریمی»، بازیگر زنِ فیلم، به شخصی که خطاب به وی می گوید «شما چه قدر شکسته شده اید!» این گونه پاسخ می دهد: «زن ها زود پیر می شن، می دونین چرا؟ چون عروسک بازی شون هم جدّیه، روی عمرشون حساب می شه.

از دوسالگی مادرن. بعد مادر برادرشون می شن، بعد مادرِ شوهرشون می شن، باباشون که پا به سن می ذاره ازشون پرستاری یه مادر رو می خواد. گاهی حتی مادرِ مادرشون هم می شن. من شوهر نکردم؛ ولی مادرِ مادرم بودم، مادرِ پدرم بودم، مادرِ برادرم هم بودم. تازه به همه ی این ها، بچه های به دنیا نیاورده رو هم اضافه کن؛ مادر اون ها هم بودم.»