رگ‌به‌رگ شدن گردن

رگ‌به‌رگ شدن گردن یکی از آسیب‌های نسبتا شایع است که متاسفانه به خاطر عدم تشخیص درست یا درک صحیح وضعیت بیمار، در اغلب موارد نادیده گرفته شده یا به شیوه‌ی اشتباه درمان می‌شود.

رگ‌به‌رگ شدن گردن

کشیدگی عضلات گردن و رگ به رگ شدن گردن معمولا نتیجه‌ی وارد شدن ضربه‌ی شدید از پشت سر (خصوصا در تصادفات ماشین) است و عوارض ناشی از این آسیب می‌تواند حتی موجب علائم فیزیولوژیکی مزمن مانند افسردگی یا اضطراب شود.

خوشبختانه، رگ‌به‌رگ شدن گردن، زندگی شخص را به خطر نمی اندازد اما این آسیب جدی است و می‌تواند در آینده موجب بروز دوره‌های طولانی مدتِ درد و ناتوانی بیمار شود. بسیاری از افراد ممکن است بعد از تصادفات رانندگی کوچک، بسیار سریع بهبود پیدا کنند و هیچ عوارض مزمنی نداشته باشند، اما برخی از افراد نیز حتی تا سال‌ها پس از تصادف یا آسیب‌دیدگی همچنان به برخی علائم دچار هستند.

رگ‌به‌رگ شدن گردن چیست؟

رگ ‌به ‌رگ شدن گردن یکی از آسیب‌های شایع گردن است که بعد از حرکت بسیار سریع و ناگهانی گردن به سمت جلو یا عقب ایجاد می‌شود. این حرکت ناگهانی و سریع گردن معمولا بر اثر افزایش یا کاهش سرعت ناگهانی بدن است که اغلب در تصادفات ماشین رخ می‌دهد. واژه‌ی “رگ ‌به ‌رگ شدن” گردن به معنای آسیب دیدن به ساختارهای استخوانی و بافت‌های نرم گردن است.

علت رگ‌به‌رگ شدن گردن چیست؟

رگ ‌به‌ رگ شدن گردن در اغلب موارد بر اثر تصادفات ماشین رخ می‌دهد. در این تصادفات ماشینی که سرعت بالایی دارد به عقب ماشینی برخورد می‌کند که ساکن است یا سرعت کمی دارد.  در این حالت سرِ سرنشینان ماشین جلویی به علت ضربه‌ای که از عقب وارد شده است، به طور ناگهانی و بیش از حد به سمت عقب خم می‌شود.

چرا که صندلی ماشین، تنه‌ی شخص را به جلو هل می‌دهد و در نتیجه سر و گردن که تکیه‌گاهی ندارند به سمت عقب خم می‌شوند. بعد از یک تاخیر بسیار کوچک، سر و گردن نیز به دنبال تنه  و با سرعت بالا و به طور ناگهانی به سمت جلو خم می‌شوند.

تحقیقات اخیر نشان داده‌اند که ضربه‌ی شدیدی که از عقب وارد می‌شود، موجب می‌شود که مهره‌های پایینی در ستون فقرات گردنی در حالت خمیده به عقب و مهره‌های بالایی در ستون فقرات گردنی در حالت خمیده به جلو قرار بگیرند. این فشار‌ها موجب ایجاد شدن حالت منحنی‌مانند غیرطبیعی در ستون فقرات گردنی به شکل حرف S می‌شود.

تصور می‌شود که این حرکت غیرعادی گردن و این حالت غیر طبیعی، موجب آسیب به بافت‌های نرم گردن (رباط‌ها، کپسول مفصلی اطراف مفاصل فاست و عضلات گردن) می‌شود.

علائم رگ‌به‌رگ شدن گردن چیست؟

شایع‌ترین علائم ناشی از رگ‌به‌رگ شدن گردن عبارتند از:

درد و خشکی گردن
سردرد
خشکی و درد شانه
سرگیجه
احساس خستگی مفرط
درد فک
درد بازو
احساس ضعف در دست‌ها
اختلالات بینایی
وزوز گوش
کمر درد
در موارد بروز آسیب‌های بسیار شدید و مزمن ناشی از رگ‌به‌رگ شدن گردن، علائم زیر وجود دارند:

افسردگی
عصبانیت
اضطراب
استرس
وابستگی به دارو
سندرم استرس پس از حادثه
اختلالات خواب (بی‌خوابی)
رگ‌به‌رگ شدن گردن چگونه تشخیص داده می‌شود؟

بعد از رخ دادن تصادف، احتمالا بیمار به بیمارستان یا مطب متخصص طب فیزیکی انتقال داده می‌شود تا مورد ارزیابی قرار گیرد. پزشک به دقت وضعیت بیمار را بررسی می‌کند تا تعیین کند که بیمار دچار آسیبی که به درمان نیاز دارد، شده است یا خیر. بنابر علائمی که بیمار دارد و نتایج معاینات پزشک، ممکن است لازم باشد که بیمار از گردنبند طبی استفاده کند.

پزشک همچنین تصاویر رادیوگرافی از گردن بیمار را بررسی می‌کند تا آسیب‌های احتمالی بیشتر را در صورت وجود،  تشخیص دهد. مهمترین اقدام در ارزیابی و معاینه‌ی بیمار این است که تعیین شود که آیا آسیبی جدی که نیاز به درمان فوری داشته باشد، به گردن و سر یا سایر نقاط بدن بیمار وارد شده است یا خیر.

در صورتی که تصاویر رادیوگرافی گردن طبیعی به نظر بیایند اما بیمار همچنان گردن ‌درد شدیدی داشته باشد، پزشک توصیه خواهد کرد که یک هفته‌ی دیگر نیز گردنبند طبی را استفاده کرده و سپس برای ارزیابی مجدد، به پزشک مراجعه کند. در این زمان، پزشک تصاویر رادیوگرافی جدید که از گردن گرفته شده است را می‌بیند تا تغییرات ایجاد شده در گردن را بررسی کند.

در صورتی که پزشک به وجود آسیب‌های بیشتر بافت‌های نرم گردن مشکوک باشد، انجام رادیوگرافی در حالت گردن خمیده یا انجام اسکن ام آر آی  را تجویز می‌کند. این عکس‌برداری‌ها می‌توانند وجود آسیب بافت‌های نرم یا بی‌ثباتی در ساختارهای گردن را به طور بهتر و واضح‌تری نشان دهند.

رگ‌به‌رگ شدن گردن چگونه درمان می‌شود؟

نحوه‌ی درمان رگ‌ به‌ رگ شدن گردن، به نوع علائم بیمار بستگی دارد. مهمترین مسئله در مورد درمان رگ ‌به‌ رگ شدن گردن این است که تا جای ممکن به خوبی در مورد آسیب بیمار به او اطلاعات داده شود و بیمار درک صحیحی از وضعیت خود داشته باشد. علت بروز آسیب، روش‌های درمانی موجود و نتایج احتمالی درمان، از جمله اطلاعاتی هستند که باید در اختیار بیمار قرار داده شوند.

بیمار باید به خوبی بداند که دچار یک آسیب مهم و جدی شده است اما با این حال تقریبا تمامی بیمارانی که دچار این آسیب می‌شود، با انجام اقدامات درمانی مناسب، به خوبی بهبود پیدا می‌کنند. بیمارانی که این اطلاعات را ندارند ممکن است به علائم مزمن ناشی از رگ‌به‌رگ شدن گردن (مانند افسردگی، اضطراب و …) دچار شوند.

درمان ابتدایی و اولیه برای رگ‌ به ‌رگ شدن گردن معمولا استفاده از گردنبند طبی برای مدت چند هفته است. هدف از پوشیدن گردنبند طبی این است که دامنه‌ی حرکتی گردن محدود شود تا از بروز آسیب‌های بیشتر به گردن جلوگیری شود.

اما تحقیقات جدیدتر نشان داده‌اند که بی‌حرکت کردن گردن برای مدت زمان طولانی، در واقع  بهبودی را به تاخیر می‌اندازد و در صورتی که ستون فقرات دچار انحراف نشده باشد، متخصص طب فیزیکی، انجام تمریناتی برای حرکت دادن و افزایش دامنه حرکتی گردن را در همان مراحل اولیه‌ی درمان تجویز می‌کند.

استفاده از هر درمانی بستگی به شدت درد و شرایط شما دارد، متخصص فیزیکی با ارزیابی دقیق بهترین درمان موثر را انتخاب خواهد کرد.

مطالعات نشان داده‌اند که بیمارانی که در مراحل اولیه پس از آسیب‌دیدگی انجام تمرینات حرکتی گردن را آغاز می‌کنند معمولا دوره‌ی بهبودی سریع‌تری دارند و علائم آن‌ها به نحوی مطمئن‌تر و سریع‌تر بهبود پیدا می‌کنند. این روش درمانی شامل انجام حرکات چرخشی گردن است که در هر ساعت ۱۰ بار تکرار می‌شود.

این تمرینات طی ۴ روز اول پس از آسیب‌دیدگی و بلافاصله پس از زمانی انجام می‌شوند که علائم بیمار (مانند درد) به او اجازه‌ی انجام حرکات را بدهند.

انجام فیزیوتراپی نیز می‌تواند کمک زیادی به بیمار بکند تا هرچه زودتر از استفاده از گردنبند طبی بی‌نیاز شود. این درمان‌ها همچنین به تقویت عضلات گردن و کاهش درد گردن در هنگام حرکت کمک می‌کنند. کاردرمانی نیز به بیماران کمک می‌کند تا هرچه سریع‌تر و به نحوی ایمن به محیط کاری خود بازگردند.

در صورتی که بیمار پس از آسیب‌دیدگی، به علائم فیزیولوژیک مانند عصبانیت، اضطراب و افسردگی دچار شود، توصیه می‌شود که وضعیت روحی و احساسی بیمار نیز در درمان مد نظر قرار گیرد. این که بیمار بداند و درک کند که شانس بالایی برای بهبودی کامل و موفقیت‌آمیز دارد و احتمال بروز علائم مزمن ناشی از آسیب بسیار کم هستند، کمک بسیاری به ارتقای روحیه‌ی او می‌کند.

چگونه می‌توان از رگ‌به‌رگ شدن گردن جلوگیری کرد؟

هر چند همیشه هم ممکن نیست که از بروز تصادفات جلوگیری کنیم، اما پیشرفت‌های اخیر در زمینه‌ی ایمنی ماشین‌ها، خطر بروز چنین آسیب‌هایی را کاهش داده است.

پیشرفت‌های که در زمنیه‌ی کارایی کمربندهای ایمنی و تکیه‌گاه‌های سر به دست آمده است، توانسته ‌ند کمک زیادی به کاهش خطر بروز آسیب رگ‌ به‌ رگ شدن گردن، بکنند. استفاده‌ی صحیح از این امکانات، نقشی اساسی در پیشگیری از بروز آسیب‌های گردن دارند.

تکیه‌گاه‌های سر به نحوی طراحی شده‌اند که از خم شدن بیش از حد گردن به سمت عقب در حین تصادف جلوگیری کنند. برای آن که این خصوصیت تکیه‌گاه سر به درستی عمل کند، لازم ست که ارتفاع تکیه گاه سر دقیقا در پشت سر تنظیم شود. اگر تکیه‌گاه سر به حدی پایین باشد که پایین‌تر از سر قرار گیرد، حتی می‌تواند باعث کشیده شدن بیشتر سر به سمت عقب نیز بشود.

بسیاری از ماشین‌ها دارای امکانات ایمنی بیشتر مانند کیسه‌ی هوا روبه رو و کیسه‌های هوای جانبی هستند که از راننده و مسافران بیشتر حفاظت می‌کنند.