خلاصه ای از تحقیق انجام گرفته در زمینه خسارت های انسانی و اقتصادی ناشی از عدم تغذیه کودکان با شیرمادر

تریتا نیوز -دکتر مژگان مظلوم – پزشک عمومی،

مشاور ارشد شیردهی انجمن علمی ترویج تغذیه با شیرمادر ایران
خلاصه و تنظیم: دکتر ناهید عزالدین زنجانی، متخصص کودکان

نوزادان و کودکان خردسال از طریق تغذیه با شیرمادر از مزایای ارزشمندی بهره مند می شوند که نتیجه آن ارتقاء سلامتی و حفظ نیروی انسانی است .
تغذیه با شیرمادر احتمال ابتلا به عفونت های دوران کودکی مانند اسهال و پنومونی همچنین مرگ و میر نوزادان نارس را کاهش داده و آسیب های مرتبط با تغذیه برای تکامل شناختی خردسالان را به حداقل می رساند به علاوه احتمال خونریزی و افسردگی پس از زایمان در مادرانی که شیرمی دهندکمتر است. با توجه به این دلایل است که سازمان جهانی بهداشت (WHO) و یونیسف، تغذیه زودهنگام با شیرمادر ظرف ساعت اول پس از تولد، تغذیه انحصاری شیرخواران با شیرمادر تا پایان شش ماهگی و تداوم تغذیه با شیرمادر همراه با تغذیه تکمیلی به مدت دو سال یا بیشتر را پیشنهاد و بر انجام آن تاکید می کنند.
متأسفانه با وجود شواهد بسیار، در زمینه مزایای سلامتی و شناختی تغذیه شیرخواران با شیرمادر، اکثریت قابل توجهی از کودکان جهان با شیرمادر تغذیه نمی شوند . آمار تغذیه انحصاری با شیرمادر در جهان از ۳۶% در سال ۲۰۰۰ به ۴۳% در سال ۲۰۱۵ افزایش یافته و در حال حاضر میزان تغذیه زود هنگام با شیرمادر و تداوم تغذیه با شیرمادر تا دو سالگی به ترتیب ۴۵% و ۴۶% است. این سرعت افزایش، برای رسیدن به بیانیه های سازمان جهانی بهداشت که تغذیه انحصاری با شیرمادر در شش ماه اول زندگی را تا سال ۲۰۲۵ حداقل ۵۰% قرار داده ، قابل قبول نیست .
The Lancet Series of BF تخمین می زند که بیش از ۸۰۰۰۰۰ مورد مرگ کودکان در جهان و خسارت های ناشی از اختلالات شناختی مجموعاً معادل ۳۰۲ میلیارد دلار در سال مربوط به عدم تغذیه شیرخواران با شیرمادر و نتیجه تغذیه با شیرخشک است .
هر اقدامی که برای افزایش میزان تغذیه با شیرمادر انجام می شود باید همراه با سرمایه گذاری لازم جهت اجرای کامل و اجباری کد بین المللی بازار یابی جانشین شونده های شیرمادر، تصویب پرداخت حقوق ماهیانه به خانواده ها جهت مرخصی شیردهی، برقراری تسهیلات لازم برای محل کار مادران، اجرای ده اقدام برای شیردهی موفق از طریق فراهم آوردن امکانات لازم و دسترسی آسان به مشاورین شیردهی مهارت دیده، باشد .
استفاده گروه های حامی شیرمادر از تحقیقات اقتصادی سبب افزایش آگاهی سیاست گذاران در راستای اولویت قرار دادن برنامه های تغذیه ای و سرمایه گذاری برای آن می شود . متأسفانه در اکثر کشورهای جهان سیاست گذاران و حامیان شیرمادر به شواهد مربوط به حفظ نیروی انسانی و هزینه های اقتصادی ناشی از سوء تغذیه یا عدم تغذیه با شیرمادر، دسترسی ندارند .
تحقیق حاضر ً هزینه های ناشی از عدم تغذیه با شیرمادر ً برای پرداختن به این نقیصه طراحی شده تا با ارائه یک پژوهش مبتنی بر شواهد و کاربر پسند، حامیان شیرمادر و سیاستگذاران بتوانند عواقب انسانی و اقتصادی ناشی از عدم تغذیه با شیرمادر و قرارگرفتن شیرخوار در معرض شیرهای مصنوعی را در کشورهای خود بر یک پایه ثابت و به طور دقیق برآورد کنند. این تحقیق اولین تحقیق از نوع خود است که به سیاستگذاران و حامیان شیرمادر کمک می کند تا هزینه های انسانی و اقتصادی ناشی از عدم تغذیه با شیرمادر شامل از دست دادن زندگی، کاهش بهره وری و افزایش هزینه های سیستم بهداشتی در سطوح مختلف کشور، منطقه و جهان را به طور کمّی ارزیابی کنند.
نتایج جهانی این پژوهش
میزان بیماری و مرگ و میر کودکان
بر اساس اطلاعات اپیدمیولوژیک و جمعیتی قابل دسترس سیستم بهداشتی از ۱۳۰ کشور، اگر تغذیه کودک با شیرمادر انجام نشود هر سال حدود ۱۶۶ میلیون مورد اسهال و حدود ۹ میلیون مورد پنومونی که می توانست قابل اجتناب باشد در کودکان زیر دو سال در جهان اتفاق می افتد .
تعداد زیادی از بیماری های فوق منجر به مرگ و میر آنان می شود در حالی که به راحتی می توان از این مرگ و میرها پیشگیری کرد . ۳۷۹/۵۹۵ مورد مرگ کودکان در سال به دنبال اسهال و پنومونی به دلیل عدم تغذیه با شیرمادر است. ( به ترتیب ۳۸٪ و ۶۲٪ است).
تخمین زده می شود که سالانه ۹۵۶/۹۷۴ مورد از چاقی کودکان به علت عدم تغذیه با شیرمادر و استفاده از شیرخشک باشد.

میزان بیماری و مرگ و میر مادران
بر اساس اطلاعات این تحقیق اگر تغذیه کودک با شیر مادر انجام نشود۸۰۴/۱۱۷ مورد ابتلا مادر به سرطان پستان ، ۵۵۶/۲۱ مورد سرطان تخمدان و ۵۱۵/۸۵۷ مورد دیابت نوع دو اتفاق می افتد.
برآورد می شود که تغذیه با شیرمادر در سراسر جهان هر سال قابلیت پیشگیری از ۰۶۹/۲۷ مورد مرگ زنان به دلیل سرطان پستان و ۶۴۴/۱۳ مورد به دلیل سرطان تخمدان را داشته باشد و می تواند از ۲۳۰/۵۸ مورد مرگ زنان به دلیل دیابت نوع دوم پیشگیری نماید .

هزینه هایی که مصرف شیرمصنوعی ( فرمولا) بر سیستم بهداشت و خانواده تحمیل می کند .
بر اساس این طرح تحقیقاتی، هزینه کلی سیستم بهداشت در سطح جهان برای درمان اسهال و پنومونی کودکان و دیابت تیپ ۲ زنان که با تغذیه با شیرمادر قابل پیشگیری هستند، سالانه ۱/۱ میلیارد دلار است. (هزینه درمان پنومونی کودکان معادل ۶۹۷ میلیون دلار، اسهال کودکان ۱۹۶ میلیون دلار و دیابت تیپ ۲ زنان ۲۵۴ میلیون دلار برآورد شده است).
اطلاعات به دست آمده از مصرف شیرمصنوعی از ۹۷ کشور نشان داد که قیمت متوسط جهانی برای هر قوطی ۹۰۰ گرمی از ارزانترین برندهای معمولی ۷۴/۱۸ دلار بود . هزینه تقریبی تغذیه یک کودک با یک برند معمولی شیرمصنوعی به جای شیرمادر در دو سال اول زندگی در سطح کشورها به طور متوسط بیش از ۱/۶% درآمد خانواده بود که این نسبت حتی در خانواده های با درآمد پایین تر از متوسط، بیشتر هم هست .

خلاصه و نتایج تحقیق:
هر سال ۳۷۹/۵۹۵ مرگ کودکان در سطح جهان به دلیل عدم تغذیه با شیرمادر اتفاق می افتد. همچنین شیرندادن مادران می تواند هرسال سبب مرگ ۹۴۳/۹۸ مادر بر اثر ابتلاء به سرطان پستان ، تخمدان و دیابت تیپ ۲ شود ( جمعا از دست رفتن ۳۲۲/۶۹۴ زندگی).
نتایج این تحقیق پیامی برای سیاست گذاران دارد :
اول، هزینه های سیستم بهداشت و درمان با ارتقای میزان های تغذیه با شیرمادر از طریق تغییر سیاست های مداخله ای ترویج تغذیه با شیرمادر، می تواند به صرفه جویی های کلان تبدیل شود .
دوم، تغذیه با شیرمصنوعی نه تنها برای ارتقای سلامت و تکامل شناختی کودکان مفید نیست بلکه برای اکثر خانواده هایی که در کشورهای با درآمد پایین تر از متوسط زندگی می کنند و یا خانواده های فقیر در سراسر جهان، مقرون به صرفه نیست .
سوم، هزینه های ناشی از عدم تغذیه با شیرمادر در چین، هند، اندونزی، مکزیک و نیجریه نشان داد که در مجموع منجر به از دست رفتن جان ۶۴۵/۲۸۲ نفر در سال و هزینه های اقتصادی تا ۱۱۹ میلیارد دلار شده است.
چهارم، اقتصادهای بزرگ نوین باید توجه بیشتری به رشد دو برابری سوء تغذیه داشته باشند چراکه هزینه های انسانی و اقتصادی ناشی از تغذیه کمتر یا بیشتر از حدّ نرمال ، افزایش بیشتری خواهد داشت لذا توجه به این میزان هزینه های سنگین، باید سیاستگذاران و خیرین را به سرمایه گذاری برای ترویج تغذیه با شیرمادر ترغیب نماید تا بدین ترتیب شانس دستیابی به اهداف توسعه پایدار یا اهداف بیانیه های سازمان جهانی بهداشت بیشتر شود .