بازخوانی پرونده سلامت بوفه مدارس

به گزارش مهر ، سال های سال است که همزمان با آغاز سال تحصیلی و بازگشایی مدارس، یکی از موضوعات و بحث های حوزه سلامت، موضوع اقلام خوراکی و اغذیه ای است که در بوفه مدارس در اختیار دانش آموزان قرار می گیرد.

آنچه را که کارشناسان تغذیه بر آن تاکید دارند، خوراکی های مغذی و مفید برای دانش آموزان است. خوراکی هایی مثل انجیر خشک، توت خشک، برگه هلو، نخودچی و کشمش، گندم برشته، برنجک، عدس برشته شده و انواع مغزها و دانه ها از نوع کم نمک، انواع میوه ها شامل، سیب، پرتقال، نارنگی، هلو، گلابی، سبزی ها شامل، هویج، خیار، انواع لقمه های خانگی مانند، نان و پنیر و گردو و نان و تخم مرغ، انواع کوکو و کتلت، نان و حلوا شکری، نان و پنیر و خرما، شیر و فرآورده های آن، است.

اما، وقتی به این لیست بلند بالای خوراکی ها و غذاها توجه می کنیم، می بینیم که به جز چند قلم آنها، مابقی این لیست خوراکی و غذایی، از دسترس بچه ها و دانش آموزان خارج است. یعنی اینکه اغلب خانواده ها توان تهیه چنین تنقلات و خوراکی های مفید و مغذی را ندارند و به ناچار به همان کیک و بیسکویت در کیف بچه ها بسنده می کنند. برخی از خانواده ها هم که فقط در حد پول تو جیبی به میزان توان مالی که دارند، اکتفا می کنند و این دسته از بچه ها مجبورند با توجه به پولی که دارند، برای خوردن میان وعده در مدرسه اقدام کنند.

وضعیت سلامت دانش آموزان

وقتی وارد مدارس می شوی و نگاهی به بوفه مدرسه می اندازی، آنچه که بیشتر نگاه ها را جلب خود می کند، خوراکی هایی مثل پفک و چیپس، ساندویچ، شکلات و البته غذای مثلا گرم، مثل لوبیا است. این در حالی است که چند سالی است که بر اساس تفاهم وزارت بهداشت و وزارت آموزش و پرورش، ساماندهی بوفه مدارس در دستور کار قرار گرفته و فروش برخی خوراکی های مضر برای سلامت دانش آموزان، ممنوع است. اما، تعداد زیاد مدارس و اینکه برخی از این بوفه ها، به صورت اجاره ای اداره می شود، کمتر شاهد برخورد جدی با این قبیل بوفه ها هستیم. در نتیجه، خوراکی ها و اغذیه ای در معرض دید دانش آموزان قرار می گیرد که فروش بیشتری دارند.

زهرا عبداللهی مدیر کل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، با عنوان این مطلب که ۲۰ درصد دانش آموزان کشور دچار اضافه وزن و چاقی هستند، می گوید: روند چاقی دانش آموزان رو به افزایش است.

این در حالی است که همگان می دانیم، داشتن اضافه وزن و چاقی، مقدمه ای برای ابتلا به انواع بیماری های خطرناک در بزرگسالی است. بیماری های قلبی عروقی، دیابت، سرطان ها، بیماری های دستگاه گوارش و کبد و…، از جمله بیماری هایی هستند که به واسطه چاقی و اضافه وزن، بروز کرده و تشدید می شود.

بر اساس اعلام وزارت آموزش و پرورش، امسال ۱۴ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر دانش آموز، سال تحصیلی جدید را آغاز کرده اند که ۲۰ درصد این جمعیت، یعنی عددی نزدیک به ۳ میلیون نفر از آنها دچار اضافه وزن و چاقی هستند. وقتی به عدد ۳ میلیون نفر دقت کنیم، متوجه فاجعه ای ناگوار خواهیم شد که آینده نظام سلامت کشورمان را تهدید می کند. زیرا، اگر این سه میلیون نفر، هر کدام به یکی از بیماری های خطرناک ناشی از چاقی و اضافه وزن مبتلا شوند، هزینه درمان آنها، یک رقم نجومی خواهد شد. در حالی که می توانیم از همین حالا، مانع از افزایش چاقی و اضافه وزن دانش آموزان شویم.

ممنوعیت فروش خوراکی های مضر در بوفه مدارس

تغییر سبک زندگی و گرایش به سمت مصرف غذاهای آماده و فست فودها در بین اغلب خانواده های ایرانی، باعث شده همین نگاه و رویکرد در نزد بچه ها و دانش آموزان نیز شکل بگیرد و آنها، طرفداران پر و پا قرص فست فودها هستند. در این بین، سوسیس و کالباس در بوفه مدارس، جایگاه ویژه ای دارد و می توان تصور کرد که اغلب بوفه مدارس کشور، در لیست خوراکی ها و اغذیه هایی که به فروش می رسانند، ساندویچ سوسیس و کالباس را حتما لحاظ می کنند. نکته فاجعه آمیز، این است که کیفیت سوسیس و کالباس هایی که در بوفه مدارس عرضه می شود، از نوع مطلوب نیست. زیرا، اولویت بوفه مدرسه، ارزان بودن خوراکی هایی است که انتظار می رود بیشتر فروش کند. بنابراین، تلاش می کنند از نوع ارزان قیمت این سوسیس و کالباس ها تهیه کرده و در معرض فروش قرار دهند.

آنگونه که مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، عنوان می کند؛ هر سال دستورالعمل اقلام غذایی مجاز و غیرمجاز در بوفه مدارس مورد بازنگری قرار گرفته و به مدارس کشور ابلاغ می شود. از همین رو، تمامی مدارس موظف هستند مطابق با این دستورالعمل نسبت به عرضه اقلام غذایی در بوفه اقدام کنند. بر اساس این دستورالعمل، عرضه فست فودها مانند سوسیس و کالباس و پیتزا، نوشابه های گازدار و انواع چیپس و پفک، ممنوع است.

دستورالعملی که ۵ سال قبل تصویب و ابلاغ شد

این در حالی است که ممنوعیت فروش اقلام خوراکی مضر، سال ۹۳ به تصویب وزارتخانه های بهداشت و آموزش و پرورش رسید و دستوالعمل پایگاه تغذیه سالم مدارس به امضای وزرای آموزش و پرورش و بهداشت، رسید و به تمام مدارس کشور ابلاغ شد.

طبق این تفاهم نامه، مواد خوراکی سالم و با ارزش به موادی گفته می شود که ضمن تامین حدود ۵۰۰ تا ۳۰۰ کالری از انرژی مورد نیاز دانش آموزان، به عنوان میان وعده، مطابق با استانداردهای بهداشتی تهیه و با دارا بودن شرایط بهداشتی در پایگاه تغذیه سالم به دانش آموزان عرضه شود.

بر اساس همین دستورالعمل که ۵ سال قبل به تصویب رسیده است، عرضه مواد غذایی در بوفه مدارس باید دارای پروانه ساخت از وزارت بهداشت، علامت استاندارد، نام و نشان کارخانه، تاریخ تولید و انقضای معتبر، ترکیبات تشکیل دهنده، ارزش غذایی و دارای پوشش سالم و تمیز باشند و به تایید کارشناسان تغذیه در معاونت های بهداشت دانشگاه های علوم پزشکی کشور رسیده باشند.

خرما، انواع مغزها (بادام زمینی، بادام، بادام هندی، فندق، پسته) کشمش، نخودچی، توت خشک، انجیر خشک، انواع ماست، انواع پنیر (پاستوریزه و استریلیزه)، میوه سالم شسته شده و ضدعفونی شده در بسته بندی های یک نفره وکیوم شده از جمله مواد غذایی سالم برای عرضه در بوفه مدارس هستند. انواع میوه خشک، نوشیدنی ها همچون انواع شیر، دوغ بدون گاز، انواع آبمیوه طبیعی، آب معدنی، بیسکویت، کیک و کلوچه، بیسکویت ساده و سبوس دار و بدون کرم، کیک وکلوچه ترجیحا از نوع غنی شده و تهیه شده با روغن حاوی اسید چرب با ترانس زیر ۵ درصد، انواع آش، انواع سوپ، لوبیا، عدس پخته، حلیم، شله زرد، سمنو و فرنی به شرطی که بهداشتی و سالم تهیه و عرضه شوند از دیگر مواد غذایی سالم برای عرضه در بوفه مدارس هستند.

در همین حال، عرضه مواد غذایی همچون انواع پفک، اسنک، نوشابه های گازدار و ماءالشعیر، آدامس، شکلات، پاستیل، سوسیس، کالباس، سالاد الویه، چیپس، انواع لواشک و آلو و آلوچه غیر بهداشتی در بوفه های مدارس، ممنوع شد. اما، با گذشت ۵ سال از تصویب و ابلاغ این دستورالعمل، ما همچنان شاهد عرضه و فروش خوراکی ها و مواد غذایی مضر در بوفه مدارس هستیم.

در حالی که ۱۱۰ هزار مدرسه در کشور داریم، سیدهادی دلبری معاون اقتصادی سازمان دانش آموزی، می گوید که ۵۵ هزار مدرسه توانسته اند مجوز پایگاه تغذیه سالم را دریافت کنند. یعنی اینکه ۵۰ درصد بوفه مدارس کشور، هنوز نتوانسته اند این مجوز را بگیرند و مواد غذایی بوفه این مدارس که در دسترس دانش آموزان قرار می گیرد، سالم نیستند.