افسردگی صبحگاهی چیست؟؛ اگر صبح‌ها خسته و عصبانی هستید بخوانید!
معمولا افرادی که از افسردگی شدید رنج می برند، بیشتر درمعرض افسردگی صبحگاهی قرار می گیرند.
در واقع این افراد صبح‌ها بیشتر از دیگر ساعات روز احساس افسردگی می کنند و با احساساتی مثل غم ، ناامیدی ، عصبانیت و خستگی مواجه می شوند.
افسردگی صبحگاهی به نام‌های تغییرات خلقی یا ناپایداری خلق و خوی روزانه نیز شناخته می شود و با افسردگی فصلی تفاوت دارد. پیش از این متخصصان افسردگی صبحگاهی را نوعی ناخوشی بالینی می پنداشتند ولی امروزه به آن به عنوان یکی از علائم افسردگی نگاه می کنند.
علت افسردگی صبحگاهی
تحقیقات انجام شده در سال ۲۰۱۳ نشان داد افراد افسرده اغلب از نوعی اختلال و از هم گسیختگی روحی طی روز رنج می برند. ساعت بیولوژیک بدن طی ۲۴ طوری عمل می کند که شب‌ها خواب آلوده و صبح‌ها سرحال باشید. این ساعت طبیعی خواب و بیداری ریتم روزانه نامیده می شود.
ریتم روزانه یا ساعت طبیعی بدن، از ضربان قلب گرفته تا درجه حرارت بدن را تنظیم می کند و بر سطح انرژی، تفکر، هوشیاری و خلق و خو تاثیر می گذارد.
ریتم روزانه با ترشح هورمون‌هایی مثل کورتیزول و ملاتونین به شما کمک می کند در طی شبانه روز حالت روحی ثابت داشته و سالم تر باشید. صبح با طلوع خورشید کورتیزول ترشح می شود تا انرژی لازم برای انجام فعالیت های روزانه را داشته باشید و با غروب خورشید هورمون ملاتونین آزاد می شود تا احساس خواب آلودگی کرده و شب به راحتی بخوابید.
اگر این ریتم به هم بخورد بدن هورمون‌ها را اشتباهی و در ساعت نادرست تولید می کند. معلوم است نتیجه آن تاثیر منفی بر سلامتی بدنی و روحی شماست.
مثلا بدن ملاتونین را صبح‌ها تولید می کند که باعث خستگی و تحریک پذیری زیاد می شود.
علایم افسردگی صبحگاهی
افسردگی صبحگاهی علاوه بر احساس غم بعد از بیدار شدن دارای علائم زیر است :
• به زور بیدار شدن و به سختی از رختخواب بیرون آمدن
• نداشتن انرژی برای شروع کارهای روزانه
• بی حوصلگی حتی برای دوش گرفتن یا خوردن یک فنجان چای یا قهوه
• واکنش های کند بدنی و فکری
• عدم تمرکز
• ناامیدی و تحریک پذیری ( به اصطلاح زود از کوره در رفتن)
• احساس پوچی
• تغییرات اشتها ( پرخوری یا کم اشتهایی)
• خوابیدن زیاد یا هایپرسومنیا (hypersomnia)
تشخیص افسردگی صبحگاهی
چون افسردگی صبحگاهی از افسردگی جدا نیست معیارهای تشخیصی مختص به خود ندارد.
یعنی اگر به دکتر مراجعه کنید علایم خاصی وجود ندارد که دکترتان بگوید افسردگی صبحگاهی دارید، بلکه یک سری سوالات کلی در مورد خواب و تغییرات حالات روحی تان می پرسد. مثل :
• حال روحی تان صبح‌ها بدتر است یا شب‌ها؟
• صبح‌ها به زور از رختخواب بیرون می آیید؟
• حالات روحی شما در طی روز خیلی تغییر می کند؟
• خیلی تمرکز ندارید؟
• فعالیت‌هایی را که دوست دارید با علاقه انجام نمی دهید؟
• اخیرا در زندگی روزانه شما تغییری به وجود آمده است؟
• چه چیزی حالتان را بهتر می کند؟
درمان افسردگی صبحگاهی
چند راه حل پیشنهاد می کنیم:
۱ – دارودرمانی
برخلاف سایر افسردگی ها، افسردگی صبحگاهی به داروهایی که سطح سروتونین مغز را بالا می برد، خیلی خوب جواب نمی دهد. معمولا داروهایی که جزو دسته SSRI یعنی بازدارنده های بازجذب سروتونین هستند برای افسردگی های شدید تجویز می شود.
ولی داروهای گروه SNRI یعنی مهارکننده های جذب دوباره سروتونین و نوراپی‌نفرین مثل ونلافاکسین یا افکسور برای افراد مبتلا به افسردگی صبح گاهی مناسب است.
صحبت درمانی یا روان کاوی
صحبت کردن با یک روانکاو یا روان پزشک معمولا روش خوبی است. اگر دارو درمانی همراه با صحبت درمانی باشد، نتیجه بهتر است.
صحبت درمانی به شما کمک می کند تا علت افسردگی و علائمی که آن را بدتر می کنید بشناسید. مسایلی مثل به هم خوردن یک رابطه، مشکلات مربوط به محل کار، یا الگوهای تفکر منفی از جمله مواردی است که باعث افسردگی می شود.
نور درمانی
نور درمانی یا فوتوتراپی، از جمله روش های درمانی مناسب برای افراد مبتلا به افسردگی صبحگاهی است. در این روش فرد را در معرض نوری شبیه به نور طبیعی قرار می دهند تا هورمون های شیمیایی مربوط به خلق و خو در مغز ترشح شود.
گرچه این روش بیشتر برای افسردگی های فصلی مورد استفاده قرار می گیرد ولی تجربه نشان داده برای درمان افسردگی صبحگاهی نیز مفید است.
شوک درمانی
درمان با شوک یا ECT تاثیرات مثبتی دارد. در این روش، امواج الکتریکی را به مغز می فرستند و نوعی حمله عمدی را در آن ایجاد می کنند. در نتیجه تغییراتی در مواد شیمیایی مغز ایجاد و علائم افسردگی برطرف می شود.
شوک درمانی روش مطمئنی است. چون زمانی که خواب هستید پزشک امواج الکتریکی را بسیار کنترل شده به مغز می فرستند تا بهترین نتیجه با کمترین خطر حاصل شود.
وظیفه شما برای رفع افسردگی صبحگاهی چیست ؟
علاوه بر موارد فوق، تغییراتی در برنامه خواب تان بدهید. توجه به زمان خواب و بیداری باعث می شود تا با ساعت بیولوژیک بدن تان هماهنگ شده افسردگی صبحگاهی را تا حد ممکن به حداقل برسانید.
• تعیین ساعت مشخص برای خوابیدن و بیدار شدن
• تعیین ساعت مشخص برای غذا خوردن
• کوتاه کردن چرت های طی روز
• تدارک محل خواب مناسب مثل اتاق تاریک، ساکت و خنک
• اجتناب از مصرف الکل، قهوه و تنباکو
• ورزش. ولی یادتان باشد ۴ ساعت مانده به خواب ورزش نکنید.
رعایت نکات فوق ساعت طبیعی بدن را تنظیم کرده، هورمون ها به موقع ترشح می شود و در نتیجه علایم افسردگی برطرف می شود.
مراجعه به پزشک
مثل دیگر افسردگی ها، افسردگی صبحگاهی هم درمان می شود. اگر احساس می کنید افسردگی صبحگاهی دارید حتما به پزشک مراجعه کنید تا با یک برنامه خوب و کامل به راحتی آن را برای شما درمان کند.
