افراد برای برآوردن نیازهای اساسی انگیزه دارند!

تریتا نیوز : سمیرا سرایلو ، سلسله مراتب نیازهای آبراهام مزلو یکی از شناخته شده ترین نظریه های انگیزش است. تئوری مزلو بیان می‌کند که اعمال ما به دلیل نیازهای فیزیولوژیکی و روانشناختی خاصی است که از ابتدایی به پیچیده پیشرفت می‌کنند.

تئوری سلسله مراتب نیازهای مزلو

آبراهام مزلو برای اولین بار مفهوم سلسله مراتب نیازها را در مقاله خود در سال ۱۹۴۳ با عنوان “نظریه انگیزش بشری” و بار دیگر در کتاب بعدی خود “انگیزه و شخصیت” معرفی کرد. این سلسله مراتب نشان می دهد که افراد قبل از اینکه به سایر نیازهای پیشرفته تر بروند برای برآوردن نیازهای اساسی انگیزه دارند.

در حالی که برخی از مکاتب فکری موجود در آن زمان – مانند روانکاوی و رفتارگرایی – تمایل داشتند بر رفتارهای مشکل ساز تمرکز کنند، مزلو بیشتر علاقه مند بود که بداند چه چیزی مردم را خوشحال می کند و برای رسیدن به آن هدف چه می کنند.

مازلو به عنوان یک انسان گرا معتقد بود که مردم میل ذاتی به خودشکوفایی دارند. با این حال، برای دستیابی به این هدف نهایی، تعدادی نیاز اساسی دیگر باید برآورده شود. این شامل نیاز به غذا، ایمنی، عشق و عزت نفس است.

مزلو معتقد بود که این نیازها شبیه غرایز هستند و نقش عمده ای در انگیزش رفتار ایفا می کنند. پنج سطح مختلف از سلسله مراتب نیازهای مزلو وجود دارد که از پایین ترین سطح به نام نیازهای فیزیولوژیکی شروع می شود.

نیازهای فیزیولوژیکی

نیازهای فیزیولوژیکی شامل آنهایی است که برای بقا حیاتی هستند. چند نمونه از نیازهای فیزیولوژیکی عبارتند از:

غذا

اب

نفس کشیدن

تعادل حیاتی

علاوه بر نیازهای اولیه تغذیه، هوا و تنظیم دما، نیازهای فیزیولوژیکی شامل سرپناه و لباس نیز می شود. مزلو تولید مثل جنسی را نیز در این سطح از سلسله مراتب گنجاند، زیرا برای بقا و تکثیر گونه ضروری است.

امنیت و نیازهای ایمنی

در سطح دوم سلسله مراتب مزلو، نیازها کمی پیچیده تر می شوند. در این سطح، نیاز به امنیت و ایمنی اولیه می شود. مردم خواهان کنترل و نظم در زندگی خود هستند. برخی از نیازهای اساسی امنیت و ایمنی عبارتند از:

امنیت مالی

سلامتی و تندرستی

ایمنی در برابر حوادث و جراحات

یافتن شغل، دریافت بیمه درمانی و مراقبت های بهداشتی، کمک مالی به حساب پس انداز، و نقل مکان به محله ای امن، همگی نمونه هایی از اقداماتی هستند که با انگیزه نیازهای امنیتی و ایمنی انجام می شود.

سطوح ایمنی و فیزیولوژیکی سلسله مراتب نیازهای مزلو با هم آنچه را که اغلب به عنوان «نیازهای اساسی» نامیده می شود، تشکیل می دهند.

نیازهای اجتماعی

نیازهای اجتماعی در سلسله مراتب مزلو شامل عشق، پذیرش و تعلق است. در این سطح نیاز به روابط عاطفی رفتار انسان را به حرکت در می آورد. برخی از مواردی که این نیاز را برآورده می کند عبارتند از:

دوستی ها

روابط عاشقانه

روابط خانوادگی

گروه های اجتماعی

کلیساها و سازمان های مذهبی

برای جلوگیری از تنهایی، افسردگی و اضطراب، مهم است که افراد احساس کنند که دیگران آن را دوست دارند و پذیرفته شده اند. روابط شخصی با دوستان، خانواده، و عاشقان نقش مهمی ایفا می کند، مانند مشارکت در گروه ها مانند گروه های مذهبی، تیم های ورزشی، باشگاه های کتاب و سایر فعالیت های گروهی.

نیازهای احترام

در سطح چهارم سلسله مراتب مزلو نیاز به قدردانی و احترام است. هنگامی که نیازهای سه سطح پایین برآورده شدند، نیازهای احترام شروع به ایفای نقش برجسته تری در رفتار انگیزشی می کنند.

در این سطح، جلب احترام و قدردانی دیگران اهمیت فزاینده ای پیدا می کند. مردم نیاز به انجام کارها دارند، سپس تلاش های آنها شناسایی می شود. علاوه بر نیاز به احساس موفقیت و پرستیژ، نیازهای عزتمندی شامل مواردی مانند عزت نفس و ارزش شخصی است.

مردم باید احساس کنند که دیگران برایشان ارزش قائل هستند و احساس کنند که به دنیا کمک می کنند. مشارکت در فعالیت‌های حرفه‌ای، موفقیت‌های تحصیلی، مشارکت ورزشی یا تیمی و سرگرمی‌های شخصی، همگی می‌توانند در برآوردن نیازهای احترام نقش داشته باشند.

افرادی که قادرند با دستیابی به عزت نفس خوب و به رسمیت شناختن دیگران نیازهای عزت را ارضا کنند، تمایل دارند نسبت به توانایی های خود احساس اطمینان کنند. برعکس، کسانی که عزت نفس و احترام دیگران را ندارند، می توانند احساس حقارت در خود ایجاد کنند.

سطح احترام و اجتماعی با هم آنچه را که به عنوان «نیازهای روانی» سلسله مراتب شناخته می شود، تشکیل می دهند.

نیازهای خود شکوفایی

در اوج سلسله مراتب مزلو، نیازهای خودشکوفایی قرار دارند. افراد خودشکوفایی خودآگاه هستند، به رشد شخصی اهمیت می دهند، کمتر به نظرات دیگران توجه دارند و علاقه مند به تحقق پتانسیل خود هستند.

مزلو در مورد خودشکوفایی می گوید: “ممکن است به طور کلی استفاده و بهره برداری کامل از استعدادها، قابلیت ها، پتانسیل ها و غیره توصیف شود. چنین افرادی به نظر می رسد که خودشان را برآورده می کنند و بهترین کاری را که می توانند انجام دهند انجام می دهند. افرادی که با تمام قد توسعه یافته اند یا در حال توسعه هستند.”

سلسله مراتب نیازهای مزلو اغلب به صورت یک هرم نمایش داده می شود. پایین ترین سطوح هرم نیازها از ابتدایی ترین نیازها تشکیل شده است در حالی که پیچیده ترین نیازها در راس قرار دارند.

هنگامی که نیازهای سطح پایین برآورده شد، افراد می توانند به سطح بعدی نیازها بروند. با پیشرفت افراد در هرم، نیازها به طور فزاینده ای روانی و اجتماعی می شوند.

در راس هرم، نیاز به احترام شخصی و احساس موفقیت در اولویت قرار دارد. مزلو نیز مانند کارل راجرز بر اهمیت خودشکوفایی تاکید کرد که فرآیند رشد و توسعه به عنوان یک فرد به منظور دستیابی به پتانسیل فردی است.

انواع مختلف نیازها

سلسله مراتب نیازهای مزلو را می توان به دو نوع نیاز تقسیم کرد: نیازهای کمبود و نیازهای رشد.

نیازهای کمبود: نیازهای فیزیولوژیکی، امنیتی، اجتماعی و احترامی نیازهای کمبودی هستند که به دلیل محرومیت به وجود می آیند. ارضای این نیازهای سطح پایین برای جلوگیری از احساسات یا عواقب ناخوشایند مهم است.

نیازهای رشد: مزلو نیازهای راس هرم را نیازهای رشد نامید. این نیازها ناشی از کمبود چیزی نیست، بلکه بیشتر از میل به رشد به عنوان یک شخص ناشی می شود.

در حالی که این نظریه به طور کلی به عنوان یک سلسله مراتب نسبتاً سفت و سخت به تصویر کشیده می شود، مزلو خاطرنشان کرد که ترتیبی که در آن این نیازها برآورده می شوند همیشه از این پیشرفت استاندارد پیروی نمی کنند.

به عنوان مثال، وی خاطرنشان کرد که برای برخی افراد، نیاز به عزت نفس مهمتر از نیاز به عشق است. برای دیگران، نیاز به تحقق خلاقانه ممکن است جایگزین اساسی ترین نیازها شود.

نقد نظریه مزلو

نظریه مزلو چه در روانشناسی و چه در خارج از آن بسیار محبوب شده است. زمینه های آموزش و تجارت به ویژه تحت تأثیر این نظریه قرار گرفته اند. اما مفهوم مزلو بدون نقد نبوده است. عمده ترین مخالفت های طولانی مدت عبارتند از:

نیازها از سلسله مراتب پیروی نمی کنند: در حالی که برخی تحقیقات از نظریه های مزلو حمایت می کنند، اکثر تحقیقات نتوانسته اند ایده سلسله مراتب نیازها را اثبات کنند. وهبا و بریدول (محققان کالج باروخ) گزارش دادند که شواهد کمی برای رتبه بندی مزلو از این نیازها و حتی شواهد کمتری وجود دارد که این نیازها در یک نظم سلسله مراتبی هستند.

آزمایش این نظریه دشوار است: سایر منتقدان نظریه مزلو خاطرنشان می کنند که آزمایش علمی تعریف او از خودشکوفایی دشوار است. تحقیقات او در مورد خودشکوفایی نیز بر اساس نمونه بسیار محدودی از افراد، از جمله افرادی بود که او نیز می شناخت. به عنوان بیوگرافی افراد مشهوری که مزلو معتقد بود خودشکوفایی دارند.

برخی از نقدهای اخیر نشان می دهد که مزلو از سیستم های اعتقادی ملت بلک فوت الهام گرفته است، اما از تصدیق این غفلت شده است.

مازلو قبیله شمال بلک فوت را به عنوان یک انسان شناس مطالعه کرد. با این حال، این مبنای اساسی با گذشت زمان ناپدید شد و باعث شد که او از مفاهیمی که در ابتدا آنجا بود برای ارزیابی سوء استفاده کند.

تأثیر سلسله مراتب مزلو

صرف نظر از این انتقادات، سلسله مراتب نیازهای مزلو بخشی از یک تغییر مهم در روانشناسی بود. روانشناسی انسان گرای مزلو به جای تمرکز بر رفتار و رشد غیرعادی، بر رشد افراد سالم متمرکز بود.

تحقیقات نسبتا کمی برای حمایت از نظریه مزلو انجام شده است، با این حال سلسله مراتب نیازها هم در روانشناسی و هم در خارج از آن مشهور و محبوب است. و در مطالعه ای که در سال ۲۰۱۱ منتشر شد، محققان دانشگاه ایلینویز تصمیم گرفتند این سلسله مراتب را آزمایش کنند.

آنچه آنها کشف کردند این بود که در حالی که برآورده شدن نیازها به شدت با شادی مرتبط بود، مردم از فرهنگ های سراسر جهان گزارش دادند که خودشکوفایی و نیازهای اجتماعی حتی زمانی که بسیاری از اساسی ترین نیازها برآورده نشده بودند، مهم هستند.

چنین نتایجی نشان می‌دهد که اگرچه این نیازها می‌توانند محرک‌های قدرتمندی برای رفتار انسان باشند، اما لزوماً شکل سلسله مراتبی را که مزلو توصیف کرد، ندارند.

چه سلسله مراتب نیازهای مزلو را بپذیرید یا نه، نظریه او نیازهای بسیاری را که ما به عنوان انسان داریم روشن می کند. یک d حتی اگر همه ما این نیازها را به یک ترتیب قرار ندهیم، در نظر گرفتن آنها در هنگام تعامل با دیگران می تواند به تعاملاتمان با مراقبت و احترام بیشتر کمک کند.