آلودگی هوا؛ چهارمین علت مرگ مردم در دنیا
آلودگی هوا بر اساس گزارش‌های سازمان بهداشت جهانی، چهارمین عامل خطر مرگ و میر در کل دنیا است و از هر ۱۰ نفر در دنیا فقط یک نفر به هوای سالم دسترسی دارد.
یکی از مهمترین عوامل خطر برای سلامت و ایجاد مرگ‌های زودرس، آلودگی هوا است. آلودگی هوا بیش از هر آلودگی دیگری (دو سوم موارد مرگ ناشی از انوع آلودگی) جان انسان‌ها را گرفته است. پس از آن، آلودگی آب دومین عامل مرگ و میر است (۱/۸ میلیون مرگ). در جایگاه سوم، آلودگی محل کار، جان هشتصد هزار نفر را گرفته است.
آلودگی هوا تغییر در ویژگی‌های طبیعی جو بر اثر مواد شیمیایی، ریزگردی یا عامل‌های زیست‌شناختی است. آلودگی هوا ممکن است طبیعی (مانند فعالیت آتشفشان‌ها)، یا مصنوعی (ساخته دست انسان) باشند. بیشتر آلودگی‌های مصنوعی ناشی از فعالیت وسایل نقلیه و کارخانه‌ها هستند.
مطالعات علت اصلی آلودگی هوا در کلان شهرها به ویژه تهران را خودروها و سپس منابع ساکن، صنایع مستقر و سایر فعالیت‌های شهری دانسته‌اند.
وضعیت توپوگرافی تهران به صورتی است که آلودگی را در داخل خود جمع می‌کند و جایی برای تخلیه آن ندارد. ۱۰۰ هزار کارخانه و کارگاه در حواشی تهران مستقر هستند و فعالیت می‌کنند. علاوه بر آن نیروگاه‌ها، ریخته‌گری‌ها و مراکز بازیافت غیرمجاز نیز وجود دارد.
دوباره فصل سرما و سنگینی آلودگی هوا بر سر مردم آمد؛ تا بار دیگر هنگامه تدبیر مسئولان فرا رسد؛ مسئولانی که همه روزهای سال را برای اطلاع‌رسانی درباره برنامه‌ها و اقدام‌هایشان برای مهار آلودگی هوا را رها کرده و درست در فصل سرما که با پدیده اینورژن، رنگ آلودگی بر سیمای شهر پر و پیمان می‌شود، از برنامه‌ها برای مقابله با این پدیده مرکبار خبر می‌دهند.
امسال مسئولان شهری و استانی در تهران و کلانشهرهایی مانند تبریز و ارومیه، به تعطیلی مدارس و مشغول شدن شهروندان به تعطیلی یا عدم تعطیلی اداره‌ها اکتفا کرده‌اند اما سازمان حفاظت محیط زیست وارد میدان دانشگاه‌ها شده و اعلام کرده است که ۱۱ دانشگاه برای کاهش آلودگی هوا و محیط زیست راهکار ارایه می‌کنند!
مسعود تجریشی، معاون سازمان حفاظت محیط زیست از همکاری پژوهشی ۱۱ دانشگاه بزرگ کشور از جمله از جمله تهران، صنعتی شریف، شیراز، صنعتی امیبرکبیر، شهید بهشتی، علم و صنعت، تبریز، علامه طباطبایی، اصفهان، فردوسی مشهد، تربیت مدرس، صنعتی اصفهان، خواجه نصیر الدین طوسی برای کنترل آلودگی هوا در کلانشهرها و نیز بهبود آلایندگی محیط زیست خبر داد.
هر یک از این دانشگاه‌ها توانمندی‌های خود را برای این همکاری مشترک اعلام کرده‌اند؛ در دانشگاه اصفهان در زمینه تدوین استاندارد و شیوه نامه ملی برای به دست آوردن سیاهه انتشار برای شهرهای ایران ، طراحی و راه‌اندازی سامانه‌های جابجا شونده پایش و مطالعه ذرات معلق جوی، طراحی و راه‌اندازی شبکه‌های اندازه گیری و پایش و مطالعه ذرات معلق جوی، دانشگاه صنعتی امیرکبیر در زمینه طرح کاهش آلودگی خودرو، بهبود در کیفیت سوخت و بنزین، خودرو های هیبریدی، رفع آلودگی کلانشهر ها، پسماند در شمال کشور توانمندی و علاقه مندی خود را برای همکاری اعلام کردند.
دانشگاه تبریز در زمینه بازنگری طرح جامع کاهش آلودگی هوای کلانشهرها، طرح ملی بازنگری استانداردهای آلاینده‌ها، طرح ملی تدوین سیاست‌های مناسب زیست محیطی و دانشگاه تربیت مدرس در زمینه مدیریت پسماند، کاربرد پلیمر در کنترل ریزگردها، تهیه اطلس رنگی آلودگی هوا، ارزیابی خسارت ناشی از آلودگی هوا، روش‌های نوین استاندارد در هوا، روش‌های ارزش‌گذاری بر اساس انرژی، تشکیل بانک اطلاعاتی، تهیه طرح جامع پسماند، تعیین ظرفیت پذیریش خودرو در کلانشهرها، استانداردسازی روش آزمایشگاهی اعلام آمادگی کردند.
دانشگاه تهران نیز در زمینه مدلسازی آلودگی ریزگردها، استاندارد سازی، پایش آنلاین و هوشمندسازی، پایش کیفی سوخت، نظارت بر امور آزمایشگاه‌های معتمد، بازنگری استانداردهای زیست محیطی، منشایابی گرد و غبار، توسعه مدل‌های پایش گرد و غبار، آزمایشگاه تست خودرو، فناوری خودروهای هیبریدی، مدلسازی هواشناسی برای همکاری اعلام آمادگی کردند.
تصفیه پساب‌های صنعتی، سنجش ترکیبات ذرات معلق، مدلسازی، سنجش و پیش‌بینی آلاینده‌های هوا و ذرات معلق، طراحی و ساخت سامانه‌های جذب غبار، طراحی و راه‌اندازی سامانه‌های سنجش و آشکارسازی آلاینده‌ها و ذرات معلق، طراحی و ساخت سامانه‌های از بین برنده، طراحی زباله‌سوزهای پلاسمایی از جمله طرح‌هایی است که دانشگاه شهیدبهشتی علاقه‌مندی و توانایی خود برای اجرای آن را اعلام کرده‌اند.
دانشگاه شیراز نیز در زمینه پتانسیل تالاب‌ها و دریاچه‌های خشک شده، بررسی مالچ‌های مختلف تثبیت‌کننده، پایش آلودگی هوا، دریافت و آنالیر تصاویر ماهواره‌ای، پایش سوخت، مدیریت پسماند، انرژی‌های نو و تجدیدپذیر، کاهش آلودگی هوا در حوزه شهری می‌تواند با سازمان حفاظت محیط زیست همکاری کنند.
پایش منشاء ریزگردهای شرق اصفهان، پایش فلزات سنگین بستر تالاب گاوخونی، پایش انتشار گازها از جمله طرح‌هایی است که دانشگاه صنعتی اصفهان امکان انجام آن را دارد.
طرح شهر ۳۰ دقیقه‌ای، مدیریت پسماندهای شهری، بازیافت، مدیریت و تصفیه پسماندهای بیمارستانی، تنظیم آموزش عمومی و همگانی هدفمند علمی، مدیریت و تصفیه پسماند الکترونیکی، تولید مواد ارزشمند از پسماند پلیمری، طراحی و اجرای مدفن بهداشتی، اصلاح الگوی مصرف مواد غذایی از جمله محورهایی است که دانشگاه خواجه نصیر الدین طوسی اعلام آمادگی کرده است.
تعیین سهم منابع عمده آلاینده هوا، تعیین اثربخشی راهکارها بر میزان کاهش آلودگی هوا، تدوین استانداردهای متناسب آلودگی هوا، پیش‌بینی و مدلسازی سطح آلودگی هوا، پیش‌بینی وقوع و تعیین کانون‌های گرد و غبار از جمله محورهای مورد علاقه دانشگاه صنعتی شریف است.
دانشگاه علم صنعت نیز در زمینه ارزیابی آلاینده‌های موجود در هیدروکربن‌های سوخت، یافتن منابع آلودگی دی اکسید کربن، ارزیابی آلاینده‌های منابع آب و فاضلاب، تهیه شناسنامه خاک‌های آلوده، پایش آلایندگی صنایع، جانمایی بهینه ایستگاه‌های پایش آلودگی هوا، پهنه‌بندی ریسک آلودگی هوا، شناسایی منابع آلاینده نقطه‌ای و غیرنقطه‌ای، پایش محتوای گوگرد، پایش محتوای یون‌های فلزی در پساب‌ها، پایش عملکرد مبدل‌های کاتالیستی خودرو اعلام آمادگی کرده است.
با وجود همه این اعلام آمادگی‌ها، امید می‌رود که دولت و ساحت رسمی اداره کشور، برای جان شهروندان هم که شده و برای رعایت حقوق شهروندی آنها، حداقل در این زمینه به توانمندی و اعلام آمادگی‌های دانشگاه‌ها و مراکز علمی پاسخ مثبت دهند و پایان فصل سرما و گذر از دوره تشدید آلودگی هوا، سبب نشود که مشکلات بودجه‌ای و بروکراتیک بهانه‌ای برای به فراموشی سپرده شدن توانایی متخصصان دانشگاهی نشود.
