آب‌میوه‌های طبیعی را بلافاصله بنوشید
اگر در سال‌های اخیر، سری به مراکز خرید یا خیابان‌های پُررفت‌وآمد شهر زده باشید، حتما مغازه‌های بزرگ و کوچک آب‌میوه‌فروشی را دیده‌اید که همان‌جا در حضور مشتری اقدام به تهیه انواع آب‌میوه‌های طبیعی و عرضه آن‌ها می‌کنند. بعضی از این مغازه‌ها، آب‌میوه‌های طبیعی را در بطری‌های یک تا سه لیتری هم به فروش می‌رسانند و گروهی از افراد ترجیح می‌دهند که به جای آب‌میوه‌های صنعتی، این آب‌میوه‌های طبیعی را خریداری و مصرف کنند. گاهی این خرید به منظور مصارف خانگی و گاهی برای عیادت از بیماران صورت می‌گیرد. این در حالی است که خیلی از ما نمی‌دانیم که شرایط نگهداری از چنین محصولاتی به چه صورت است و آیا این آب‌میوه‌ها به اندازه میوه طبیعی ارزش تغذیه‌ای دارند یا نه. از این رو در ادامه، گفت‌وگویی با دکتر محمدرضا وفا، متخصص تغذیه، ترتیب داده‌ایم تا درباره خوب و بد این آب‌میوه‌های باز و طبیعی بیشتر بدانیم.
به‌عنوان اولین سوال این‌که آیا مصرف آب‌میوه‌های طبیعی که این روزها در سطح شهر عرضه می‌شوند، می‌توانند تامین‌کننده نیاز بدن به ریزمغذی‌ها باشند؟
به‌طور کلی، ما به تمام گروه‌های سنی و جنسی، مصرف خود میوه را به‌جای آب‌میوه توصیه می‌کنیم. به‌عبارت ساده‌تر، هرچه که فرآیند بیشتری روی مواد غذایی صورت بگیرد، دو اتفاق برای آن ماده غذایی می‌افتد. اول این‌که مواد مغذی آن شدیدا کاهش می‌یابند و دوم این‌که کالری آن به‌طور قابل ملاحظه‌ای بالا می‌رود.
یعنی منظورتان این است که مثلا ریزمغذی‌های موجود در آب پرتقال طبیعی کمتر از خود میوه پرتقال است؟
اتفاقا آب پرتقال، بهترین مثال در این مورد است. بهتر است بدانید که کالری یک لیوان آب پرتقال طبیعی به اندازه کالری چهار عدد پرتقال است، اما میزان ویتامین C موجود در آن شاید کمتر از یک عدد پرتقال هم باشد. از این‌رو طبیعی است که ما، مصرف پرتقال را نسبت به آب پرتقال در اولویت قرار بدهیم. از طرف دیگر، میزان قندهای ساده موجود در آب‌میوه نسبت به میوه تازه بیشتر است و به همین دلیل هم نوشیدن یک لیوان آب‌میوه طبیعی باعث ایجاد حس گرسنگی در فاصله کوتاه‌تری نسبت به مصرف میوه طبیعی می‌شود؛ یعنی مصرف آب‌میوه به‌طور مستقیم روی فراوانی نیاز به خوردن غذا تاثیر می‌گذارد و زمینه ابتلا به اضافه‌وزن و چاقی، مخصوصا در کودکان، را افزایش می‌دهد.
حالا که به کودکان اشاره کردید، بد نیست توصیه‌ای هم درباره تفاوت قرار دادن میوه و آب‌میوه در برنامه غذایی آنان داشته باشید!
هر چند که بعضی از کودکان تمایلی به مصرف میوه‌ها ندارند و نوشیدن آب‌میوه‌ها را به جویدن میوه ترجیح می‌دهند، اما بهتر است والدین عزیز بدانند که جویدن میوه کامل به تکامل رشد دهانی و دندانی فرزند آنان کمک می‌کند و فیبر بیشتر موجود در میوه‌ها نسبت به آب‌میوه‌ها باعث ایجاد حس سیری مطلوب در آن‌ها می‌شود. به همین علت، کودکانی که میوه را بیشتر از آب‌میوه در برنامه غذایی خود دارند، کمتر در معرض ابتلا به اضافه‌وزن قرار می‌گیرند و ریزمغذی‌های بیشتری مانند ویتامین C به بدن آنان می‌رسد. از این‌رو، سیستم ایمنی بدن آنان هم برای مقابله با عوامل بیماری‌زا قوی‌تر از سایر کودکان خواهد بود. شاید به همین خاطر باشد که ما به والدین توصیه می‌کنیم که اکیدا کودکان را به خوردن آب‌میوه عادت ندهند و آنان را با روش‌های مختلف به مصرف میوه‌های تازه تشویق کنند.
آیا افرادی در جامعه هستند که مصرف آب‌میوه‌ها به‌جای میوه‌ها برای آنان بهتر باشد؟
بعضی از افراد به دلیل داشتن مشکلات گوارشی، باید میوه کمتری مصرف کنند تا فیبر کمتری وارد بدن آنان شود. معمولا مصرف آب‌میوه‌ها برای این افراد بهتر از میوه‌ها خواهد بود. البته حواس‌تان باشد که به جز این گروه از بیماران، توصیه ما همواره به دریافت فیبر فراوان از طریق مصرف میوه‌ها و سبزی‌های تازه است، تا جلوی ابتلا به مشکلاتی مانند یبوست، افزایش فشار خون، افزایش قند خون و افزایش چربی خون گرفته شود.
حالا اگر فردی به هر دلیلی دوست داشته باشد که مقداری آب‌میوه طبیعی مصرف کند، توصیه شما برای او چیست؟
آب‌میوه مانند سایر خوراکی‌ها جزو آن گروه از ترکیبات غذایی است که ما ممنوعیتی در مصرف آن نداریم و گاهی می‌توانیم برای تنوع آن را در برنامه غذایی خودمان بگنجانیم. طبیعی است که توصیه ما برای مصرف آب‌میوه‌ها همواره بر اولویت نوشیدن آب‌میوه‌های طبیعی نسبت به آب‌میوه‌های صنعتی متمرکز بوده است، اما این نکته را فراموش نکنید که، چه شما آب‌میوه طبیعی را در خانه تهیه کنید و چه از مغازه‌های سطح شهر خریداری کنید، باید آب‌میوه فقط به اندازه یک وعده مصرفی تهیه و نوشیده شود. بد نیست بدانید که اگر آب‌میوه را بلافاصله بعد از تهیه آن مصرف نکنید، ارزش تغذیه‌ای آن به‌طور قابل توجهی از بین می‌رود؛ یعنی اگر شما یک لیتر آب‌میوه از مغازه بخرید، آن را تا منزل برسانید و برای مصرف یکی‌دو روز این نوشیدنی را داخل یخچال قرار دهید، دیگر هیچ مواد مغذی خاصی با مصرف آن به بدن‌تان نمی‌رسانید و ممکن است که تنها از طعم آن لذت ببرید. با این حساب می‌توان گفت که اگر هدف شما از مصرف آب‌میوه‌ها، دریافت ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌های موجود در آن است، باید حتی یک ساعت هم بین تهیه و نوشیدن آن فاصله نیندازید. در غیر این صورت، ارزش تغذیه‌ای نوشیدنی شما از بین خواهد رفت.
آیا آب‌میوه‌های طبیعی هم می‌توانند دچار فساد شوند؟
معمولا فساد میکروبی و باکتریایی در مورد آب‌میوه‌ها چندان مطرح نیست، اما امکان دارد که کپک‌ها یا قارچ‌های میکروسکوپی به سراغ آن‌ها بیایند. هرچند که توصیه ما به عدم نگهداری از آب‌میوه‌ها بعد از تهیه آن‌ها است و نگهداری‌شان در ظروف شیشه‌ای یا سایر ظروف تاثیری بر پیشگیری از کاهش ارزش تغذیه‌ای آن‌ها نمی‌گذارد، اما شدیدا توصیه می‌شود که اگر آب‌میوه تغییر رنگ یا بو داد و یا ظرف آب‌میوه حاوی کپک‌های قابل مشاهده شد، از مصرف آن اکیدا خودداری شود. از طرف دیگر، اگر میوه‌ای مانند هویج، پرتقال، موز یا غیره که در مغازه‌ها نگهداری و آب‌گیری می‌شوند، دارای آلودگی محیطی باشند، می‌توانند عوارضی مانند اسهال، استفراغ و دل‌درد برای مصرف‌کننده ایجاد کنند.
