گوش درد و گرفتگی گوش در سفرهای هوایی: از دلایل بروز تا راهکار و درمان

گوش درد و گرفتگی گوش در سفرهای هوایی امری طبیعی و معمول است. اما چرا چنین اتفاقی می‌افتد و آیا درمانی دارد؟

صرف نظر از اینکه چه مقدار بابت بلیط هواپیما هزینه کرده‌اید، چقدر فضا برای پاها در اختیار دارید، با فرست کلاس سفر می‌کنید یا نه، آنچه هر مسافری در پرواز تجربه می‌کند اذیت شدن گوش است. وارد شدن فشار به گوش، باز و بسته شدن و درد، بین هیچ کسی تفاوت قائل نمی‌شود. بااینکه ناراحتی گوش در طول پرواز مسئله بغرنجی نیست، اما زمانی که جدی‌ می‌شود چه اتفاق می‌افتد؟ متاسفانه گوش‌درد و فشار گوش در برخی موارد نادر، به دردهای شدید و ناشنوایی تبدیل می‌شوند، بنابراین لازم است پیش، طی و پس از پرواز هشدارهای لازم را درنظر بگیرید.

گوش‌های ما چطور کار می‌کنند؟

گوش‌های ما با ارتعاش صدا باعث می‌شوند تا صداها را بشنویم. این ارتعاش از کانال گوش به غشائی می‌رسد که به آن پرده گوش می‌گویند که کانال گوش را از داخل محکم بسته است. در سمت دیگر پرده گوش لوله‌ای وجود دارد که به آن شیپور استاش می‌گویند که از گوش داخلی تا پشت بینی/ حلق کشیده شده است و هوا را به خارج بیرون می‌دهد. این لوله، بسته به اینکه چقدر فشار داخل گوش داخلی با فشار هوای خارج گوش متفاوت باشد، باعث می‌شود هوا به گوش داخلی وارد و از آن خارج شود. پیش‌فرض ما این است که این شیپور نمی‌تواند مسدود شود اما این اتفاق می‌افتد. برای مثال در اثر تجمع مایع گوش، تورم در اثر سرما، تب یا عفونت. یکی دیگر از مواقعی که گوش ما دچار این گرفتگی می‌شود هنگام پرواز است.

این اتفاق چطور پیش می‌آید؟

هنگام پرواز دقیقا چه اتفاقی برای گوش‌ها می‌افتد؟ همه چیز مربوط به فشار هوا است. به طور معمول فشار هوای داخل گوش داخلی و فشار هوای بیرون یا یکسان هستند، یا تفاوت چندانی ندارند. حتی اگر از یک کوه بسیار بلند هم بالا بروید، سرعت پایین صعود شما این فرصت را ایجاد می‌کند تا فشارهای نام‌برده یکسان شوند. مشکل تنها زمانی اتفاق می‌افتد که تغییر در ارتفاع سریع انجام شود، مانند سفرهای هوایی که در آن فشار هوای درون گوش و فشار خارج گوش فرصتی برای یکسان شدن ندارند.

زمانی که هواپیما بلند می‌شود و اوج می‌گیرد، فشار هوای داخل گوش داخلی به سرعت از فشار هوای خارج گوش پیشی می‌گیرد. پرده گوش ورم می‌کند، درست مانند یک تکه خمیر نان هنگام پختن. برعکس، اگر فشار داخل گوش داخلی کمتر از فشار بیرون گوش باشد پرده گوش به سمت داخل کشیده می‌شود، مانند مکش. آنچه اتفاق می‌افتد این است که شیپور استاش پهن می‌شود و برای انکه هوا به داخل گوش داخلی برسد به کمک شما نیاز پیدا می‌کند. در هر دو صورت پرده گوش ایجاد درد می‌کند. طی این مدت پرده گوش نمی‌تواند مرتعش شود بنابراین در شنوایی شما اختلال بوجود می‌آید. اگر گرفتگی گوش بیش از چند ساعت طول بکشد شما دچار موارد زیر می‌شوید:

• درد شدید
• فشار گوش، انگار که زیر آب هستید
• ناشنوایی
• زنگ زدن گوش
• سرگیجه
• بالا آوردن در اثر سرگیجه
• خونریزی گوش

چه کاری انجام دهیم؟

هرکس که سفر هوایی داشته است، تاثیر تغییر ارتفاع را بر گوشش احساس کرده است. بنابراین احساس کیپ شدن گوش کاملا معمول است. تنها کاری که ما باید انجام دهیم ایجاد تعادل بین هوای داخل و خارج گوش است.

قورت دادن

زمانی که قورت می‌دهید، آن صدایی که می‌شنوید یک حباب کوچک هوا است که از طریق شیپور استاش از پشت بینی شما به گوش میانی حرکت کرده است. شیپور استاش پر شدن مدام هوای داخل گوش میانی را کنترل می‌کند. این هوا از طریق گوش داخلی جذب می‌شود و این چرخه ادامه دارد. وظیفه این چرخه ثابت هوا، کنترل فشار یکسان هوا در هر دو سمت است. زمانی که هنگام پرواز چیزی قورت می‌دهید باعث می‌شود شیپور استاش مدام کار کند و فشار هوا منطبق شود.

آدامس جویدن یا آبنبات مکیدن

جویدن آدامس یا مکیدن آبنبات باعث می‌شود مدام آب‌ دهان خود را قورت دهید و درنتیجه فشار هوا یکسان شود. برای نوزادان که شیپور استاش گوششان نازک‌تر است درد شدیدتری هم تجربه می‌کنند، بنابراین استفاده از بطری شیر یا پستانک عمل قورت دادن آن‌ها را افزایش می‌دهد، بخصوص هنگام فرود آمدن. بچه‌های بزرگ‌تر می‌توانند آبنبات چوبی بمکند، با نی نوشیدنی بنوشند یا حباب درست کنند. اگر قرار است با یک نوزاد یا یک خردسال سفر کنید، پیش از رزرو بلیط هواپیما درباره احتمال درد گوش و تسکین آن با پزشک کودکان صحبت کنید.

مانورهای موثر برای باز کردن گوش

مانور والسالوا یکی از راه‌های موثر است. دهان خود را در حالی که بسته است پر از هوا کنید و بینی خود را بگیرید. به آرامی هوا را از گوش خود بیرون کنید تا جایی که گوش باز شود. اگر مریض هستید یا آلرژی دارید، این مانور پیشنهاد نمی‌شود زیرا ممکن است منجر به عفونت گوش شود. درعوض مانور توین‌بی را بکار بگیرید؛ به این صورت که دهان و بینی خود را ببندید و چند بار عمل قورت دادن را تکرار کنید تا زمانی که فشار هوا متعادل شود. دیگر مانور، مانور فرنزل است. بینی خود را بگیرید و صدای k را بگویید.

نکات مهم برای پیشگیری

• هنگام صعود یا فرود نخوابید
• هنگام پرواز مایعات زیادی بنوشید تا هیدراته بمانید
• خمیازه بکشید
• از گوشگیرهای مخصوص استفاده کنید. این گوشگیرها مجهز به فیلتری هستند که فشار هوا را متعادل می‌کند
• یک ساعت پیش از نشستن هواپیما، و در صورت نیاز، از اسپری بینی استفاده کنید. استفاده بیش از حد از اسپری باعث گرفتگی بیشتر می‌شود
• یک ساعت پیش و پس از فرود از ضد احتقان استفاده کنید تا زمانی که گوش‌ها به حالت عادی بازگردند.

چه کارهایی غیرضروری هستند؟

گاهی می‌شنویم که هرگز از درمان‌ها دست نکشید. اما واقعا هیچ اثبات علمی و پزشکی برای گذاشتن پارچه خیس و فنجان روی گوش وجود ندارد. شاید تسکین‌دهنده باشند اما مشکل شما را حل نمی‌کنند. همچنین قطره گوش یا تمیز کردن آن چندان موثر نیستند.

اگر سرما خورده‌اید، آنفلوانزا دارید یا دچار گرفتگی هستید، در صورت امکان برنامه سفر را تغییر دهید. نه تنها مسافران دیگر مبتلا می‌شوند بلکه مریضی باعث کیپ شدن گوش شما شده و از تعادل هوا جلوگیری می‌کند. پرده گوش آسیب‌دیده یا عفونت شدید می‌تواند باعث ناشنوایی یا آسیب‌دیدگی همیشگی شود. اگر طی چند روز گوشتان به حالت عادی بازنگشت به پزشک مراجعه کنید.