گلو درد را جدی بگیرید
تریتانیوز : دكتر محسن نراقي -رييس انجمن تحقيقات راينولوژي ،حلق انسان شاهراهی است که هم در عبور غذا و هم در مسیر هوا نقش دارد و به همین دلیل در معرض بسیاری از عفونت های مختلف باکتریایی و ویروسی است. عفونت های حلق به طور کلی فارنژیت نامیده می شوند و برحسب علت ایجاد کننده تقسیم بندی می شوند که در این بحث انواع مختلف آن را توضیح می دهیم.
فارنژيت ويروسي
فارنژيت ويروسي اغلب هم سبب درگيري مخاطي حلق بینی و هم سبب درگيري حلق دهانیمي‌شود.بيماران معمولا از گلودرد منتشر رنج مي‌برند. در كودكان‌كوچك‌تر ممكن است تب بالا هم ديده شود. اغلب، سايرعلايم عفونت ويروسي دستگاه تنفسي فوقاني هم وجوددارد. معاينه گلو معمولا قرمزي ملايم و تورم ديواره پشتی حلق را نشان مي‌دهد.غددلنفاوي گردن ممكن است كمي بزرگ شوند، ولي به ندرت‌در لمس حساس هستند. درمان شامل مرطوب كردن،غرغره با محلول نمكي و استامينوفن براي كاهش درداست. انتظار مي‌رود كه در عرض ۴ـ۳ روز بهبودي حاصل‌آيد.
فارنژيت باكتريايي
فارنژيت باكتريايي در اكثر مواقع توسط ارگانيسم‌هاي‌چرك‌زاي استرپتوكوكي ايجاد مي‌شود، ولي ممكن است‌توسط استافيلوكوك، نايسريا و ساير گونه‌هاي باكتريايي‌هم ايجاد شود. اغلب شروع بيماري ناگهاني است.فارنژيت باكتريايي اغلب همراه با تونسيليت باكتريايي(فارنگوتونسيليت) است. دماي بدن ممكن است تا بيش از۳۹ درجه بالا رود. اغلب، مخاط حلق قرمزروشن و متورم است و تورم زبان كوچك و قرمزي كام نرم‌وجود دارد. زماني كه لوزه‌ها درگير شوند، ملتهب مي‌شوند ودر حفرات آن‌ها ترشحات چرکی (اگزودا) وجود دارد. معمولا، غدد لنفاوي‌فوقاني گردن در لمس دردناك هستند. درمان فارنژيت‌استرپتوكوكي پني‌سيلين بنزاتين به صورت تك دوزعضلاني يا پني‌سيلين خوراكي به مدت ده روز و در صورت‌حساسيت به آن، اريترومايسين است.
آنژين لودويگ
آنژين لودويگ، التهاب فضاهاي تحت‌فكي، زيرزباني و تحت چانه‌اي با انتشار سريع است كه موجب تورم، محدودیت شدید در بازکردن دهان، و ريزش بزاق از دهان مي‌شود. زبان‌متورم و به طرف خلف جابه‌جا شده است. در ناحيه‌تحت‌فكي سفت شدگي بافت‌ها وجود دارد.التهاب و تورم ممكن است به سرعت پيشرفت كرده، آبسه‌تشكيل دهد و سبب انسداد راه هوايي شود.
معمولا سابقه كشيدن دندان يا عفونت دنداني وجوددارد. ارگانيسم‌هاي عامل معمولا استرپتوكوك،استافيلوكوك و بي‌هوازي‌هاي دهان هستند. درمان شامل‌برش و درناژ آبسه به همراه استفاده داخل وريدي‌آنتي‌بيوتيك‌ها است. در موارد به خطر افتادن راه هوايي،تراكئوتومي ضروري است.
مونونوكلئوز عفوني
مونونوكلئوز عفوني بيماري ويروسي است كه به فارنژيت باكتريايي حاد شباهت دارد. فارنژيت دو طرفه چرکی به همراه احساس بي‌حالي، تب خفيف و تورم غدد لنفاوی گردني بايد پزشك را به اين بيماري مظنون سازد.شمارش كامل سلول‌هاي خوني معمولا نشانگر بالا رفتن لنفوسيت های غیرمعمول است و تشخیص بر اساس آزمون‌هاي سرولوژيك است.
التهاب حاد لوزه های زباني
التهاب حاد لوزه های زباني یا تونسيليت زباني حاد اغلب با صداي سيب زميني‌داغ (صدايي شبيه به اين كه يك سيب زميني داغ درپشت زبان بيمار قرار دارد) و وجود گلودرد تظاهر مي‌كند. معاينه با آيينه، لوزه‌هاي‌زباني بزرگ شده را نشان مي‌دهد كه معمولا با ترشحات‌چركي پوشيده شده‌اند. درمان آنتي‌بيوتيك، مشابه درمان‌فارنژيت باكتريايي حاد است.
آنژين ونسان
آنژين ونسان وضعيتي‌است كه در آن يك يا هر دو لوزه كامي، زخمي پوشانده‌شده توسط غشاي چركي خاكستري كثيف‌را نشان مي‌دهد. بيمار گلودرد دارد و مكررادردي به سوي‌گوش را احساس مي‌كند. بوی بد دهان نیز اغلب وجود دارد. عامل شايع آن، باسيل فوزيفرم به‌همراه اسپيروكت است. درمان شامل تجويز خوراكي ياتزريق پني‌سيلين و بهداشت مناسب دهان است.
برفك
برفك یا كانديديازيس عفونت قارچي‌است كه در بيماران دچار وضعيت‌هاي ناتوان كننده،ديابت، نقص ايمني يا افرادي كه سابقه مصرف طولاني‌مدت آنتي‌بيوتيك دارند، سبب گلو درد مي‌شود. درمعاينه، قرمزی گلو و تورم به همراه ترشحات سفيدرنگي كه‌مي‌تواند كنده شود، ديده مي‌شود. در بررسي‌ميكروسكوپي، اشكال مخمري در حال جوانه زدن ديده‌مي‌شود. درمان شامل استفاده موضعي از دهان‌شويه‌هاي نيستاتين، كلوتريمازول، يا هر دو، تا برطرف‌شدن عفونت است.
ديفتري حلقی
گرچه امروزه ديفتري حلقی شايع نيست، مي‌تواندسبب فارنژيت حاد با سير سريع شود كه مشخصه آن‌تشكيل غشاي سفيد ـ خاكستري است كه روي همه‌ساختمان‌هاي حلقي را مي‌پوشاند. غشاي كاذب ديفتري‌كثيف است و در صورت كنده شدن، خونريزي مي‌كند.غشا از محدوده لوزه تجاوز مي‌كند. بيماري با تب خفيف، تورم غدد لنفاوی قدامي گردن، نبض تند و بي‌حالي تظاهر مي‌كند.تشخيص قطعي با كشت ميكروب است. محافظت از راه‌هوايي مهم است.
آبسه‌هاي پشت حلقي
آبسه‌هاي پشت حلقي یا رتروفارنژيال بيش‌تر در كودكان كوچك‌تررخ مي‌دهد. آبسه پشت حلقي اغلب عارضه عفونت‌دستگاه تنفسي فوقاني است كه در آن غدد لنفاوي پشت حلقي چركي سبب تشكيل آبسه مي‌شوند. ممكن‌است به علت ضربه نافذ ايجاد شود (به مانند مدادي كه‌ديواره خلفي حلق را سوراخ كرده و موجب رسوب مقداركمي از ماده مغز مداد شده است). گاهي اين آبسه در افرادبزرگسال، به ويژه در صورت وجود زمينه ديابت، در اثر علل‌مختلف مانند خراشيدگي ناشي از اجسام خارجي ـاستخوان ـ رخ مي‌دهد. علامت اصلي آبسه پشت حلقي گلودرد حاد، اختلال در بلع و بلع دردناك ـ حين بلع بزاق ـ است‌كه با تب بالا، سفتي گردن و گاه اختلال تنفسي همراه‌است.
تورم اغلب در يك‌طرف بيش‌تر است و سبب ورم‌حساس به لمس در همان سوي گردن مي‌شود كه با تورم غدد لنفاوی گردني حساس به لمس همراه است. در معاينه،ديواره خلفي برآمده و قرمز است. راديوگرافي نيم‌رخ بافت‌نرم گردن مؤيد تشخيص است. علايم راديولوژيك شامل‌افزايش ضخامت نسج نرم قدام ستون فقرات و از بين رفتن انحنای طبيعي گردن در اثر اسپاسم عضلات گردني است. درمان، تخليه‌جراحي از طريق داخل يا خارج دهان، همراه با حفظ راه‌هوايي ـ براي جلوگيري از استنشاق مواد چركي ـ است.پس از تخليه جراحي، درمان آنتي‌بيوتيك داخل وريدي‌ضروري است.
آبسه‌هاي دورلوزه ای
آبسه‌هاي دورلوزه ای، در يك طرف بروز مي‌كند وسبب گلودرد شديد يك طرفه مي‌شود كه به گوش همان‌طرف انتشار مي‌يابد. ممكن است به علت التهاب وتحريك عضله مجاور، موجب محدودیت شدید در بازکردن دهان شود. درمعاينه، برآمدگي قطب فوقاني لوزه درگير و انحراف زبان‌كوچك به سمت مقابل ديده مي‌شود.
وجود محدودیت شدید در بازکردن دهان ممكن است مانع از انجام معاينه‌شود. درمان شامل آنتي‌بيوتيك، برش و تخليه آبسه است. دست كم به مدت ۱۰ روز تجويزآنتي‌بيوتيك (مانند پني‌سيلين) ادامه مي‌يابد. درمان‌ناكافي آبسه‌هاي دورلوزه ای ممكن است منجر به‌عفونت‌هاي عمقي گردن شود كه براي حيات‌مخاطره‌انگيز است.
