حال و روز تاریک تیره رود لرستان و مرگ آبزیانی که عبرت نمی شوند!
در روزگاری که تحت تأثیر خشکسالی و مدیریت غلط منابع بسیاری از رودهای دائمی کشورمان با کاهش شدید آب مواجه شده و تعدادی نیز به صورت کامل خشکیده اند، همچنان اراده ای برای اصلاح مدیریت منابع آب در کشور وجود ندارد تا فرایند نابودی محیط زیست مناطق مختلف با سرعت ادامه یابد. مثل شرایطی که بر سر تیره رود استان لرستان آمده و به دلیل برداشت غیرقانونی و بی رویه آب توسط سودجویان هم آب رود بزرگ و ملی دز کاهش یافته و هم هزاران قطعه ماهی این رود نابود شده اند.
حال و روز تیره رود به عنوان یکی از مهم ترین رودهای استان لرستان و شهرستان دورود چند سالی هست که همانند نامش تیره و تار است و برداشت بی رویه و غیر قانونی آب در کنار خشکسالی های پیش آمده شرایط بدی را برای آن فراهم کرده است؛ شرایطی که به کاهش شدید آب این رود منجر شده و مشکلات زیست محیطی فراوانی را در شرق استان لرستان ایجاد کرده است.
تیره رود که در روزگار نچندان دور پس از گذر از مزارع کشاورزی وارد شهر دورود می شد و با جریان دائمی اش جذابیت های منحصر بفردی به این شهر می بخشید و به عنوان یکی از سرشاخه های اصلی رود دز مایه حیات بخش زیادی از مناطق غربی کشور بود، حالا تحت تأثیر عملکرد بد انسانی اسیر مشکلاتی است که حیات خودش نیز به چالش کشیده شده است.
اگرچه به صورت کلی فعالیت کشاورزی با برداشت بی رویه آب، فعالیت صنعتی با تخلیه پساب ها و شهرنشینی با تخلیه فاضلاب در رود، سه عامل مهم انسانی هستند که باعث کاهش شدید منابع آب و افزایش آلودگی های زیست محیطی این رود شده اند، اما بررسی ها نشان می دهد در روزهای اخیر برداشت غیرقانونی و بی رویه آب توسط برخی سودجو هزاران قطعه ماهی و ده ها گونه آبزی در این منطقه از بین رفته است.
در میان سهل انگاری مسئولان، انداختن لوله های آب در بستر رودخانه و ایجاد انشعاب های غیرقانونی از این رودخانه که عمدتاً به مصرف کشاورزی می رسد، این رود را از حالت خروشان گذشته خارج و به برکه ای تبدیل کرده است که دیگر جریان آب در آن وجود ندارد؛ اتفاقی که با توجه به گرمای شدید هوا و آلودگی های طبیعی نه تنها فرایند خشک شدن رودخانه را تسریع داده بلکه به مرگ آبزیان این رود منجر شده است.
تصاویری که از شرایط کنونی این رودخانه در فضای مجازی منتشر می شود به خوبی گویای مرگ حجم انبوهی از ماهی ها است و از سوی دیگر اطلاعات به دست آمده از منابع محلی نشان می دهد هنوز تعداد زیادی ماهی و آبزی در این رود زنده اند که با توجه به عدم توجه مسئولان و اهالی محل در روزهای آینده از بین خواهند رفت.
قرارگیری حجم انبوهی از ماهی و دیگر آبزیان مرده در حاشیه رودخانه و عدم نظارت مراکز بهداشتی شهرستان دورود و سازمان محیط زیست به آلودگی هایی که لاشه این آبزیان در ادامه برای محیط زیست منطقه به بار خواهند آورد، موضوع تأمل برانگیز دیگری است که نشان از نبود اراده و توجه کافی از سوی مسئولان برای رسیدگی به مشکل پیش آمده است.
زئیس اداره محیط زیست شهرستان دورود ضمن پذیرش موضوع برداشت های غیرمجاز آب از بستر این رودخانه، در مورد مرگ هزاران قطعه ماهی و سایر آبزیان به منابع محلی این شهرستان گفت: مقدار آب تیره رود تحت تأثیر عواملی مثل میزان بارندگی و میزان برداشت آب کاهش می یابد که با بالا رفتن تراکم ماهی ها، ازجریان افتادن آب، گرم شدن و در نتیجه کاهش اکسیژن محلول در آب در نهایت منجر به تلف شدن ماهی ها می شود و مسئول جلوگیری از برداشت های غیرمجاز آب نیز اداره منابع آب است.
آنچنان که آمد، رودی که در سال های نچندان دور جریان دائمی اش ضمن بخشیدن حیات به مناطق شرقی استان لرستان زمینه ساز افزایش منابع آب رود دز و آبادانی دامنه های رشته کوه زاگرس شده بود، حالا اسیر مشکلاتی مثل برداشت بی رویه و غیر قانونی آب است که در سرچشمه حیات خود و آبزیان درونش را به چالش کشیده و مقدمه ای برای یک بحران محیط زیستی دیگر در کشور شده است.
اشاره به وضعیتی که بر این رود در سال ها و ماه های اخیر رفته، از آن جهت اهمیت دارد که بدانیم این شرایط حال و روز بسیاری از رودهای دائمی دیگر کشور نیز هست و خشکسالی های سال های اخیر، مدیریت غلط منابع و برداشت های غیرقانونی و بی رویه آب چشم انداز تاریکی را پیش روی محیط زیست و آبادی ایران گشوده است.
