تحول در راه شبکه بهداشت و درمان روستایی + جزییات
بسته “تحول بهداشت” از اساسی‌ترین اقدامات در مسیر اجرای طرح تحول نظام سلامت است؛ توسعه ساختارهای ارائه خدمت در حوزه بهداشت، به تکمیل شبکه ارائه خدمات سلامت در کل کشور کمک بزرگی می‌کند؛ شبکه‌ای که مبانی آن در سال‌های پس از انقلاب شکل گرفته است.
بنابر اعلام مسوولان وزارت بهداشت، مهم‌ترین اقداماتی که در این زمینه تاکنون انجام شده است شامل احداث ۲۷۰۰ واحد بهداشت با اعتباری معادل ۷۸۰۰ میلیارد ریال در فاز اول برنامه تحول، نوسازی، بازسازی و تعمیرات اساسی۱۲۷۸۰ واحد موجود با اعتبار ۷۳۵۰ ریال، امضای تفاهمنامه برای احداث ۶۲۰۰ واحد بهداشتی جدید با اعتبار ۲۷۴۰۰ میلیارد ریال در سال ۹۵، تجهیز مراکز یاد شده، تامین نیروی انسانی و اجرای طرح پزشک خانواده بود که در نهایت منجر به پوشش کامل خدمات نوین سلامت برای ۲۸ میلیون جمعیت تحت پوشش روستایی، عشایری و ساکن در شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر با فعال کردن حدود ۴۰۰۰ مرکز روستایی می‌شود.
در چارچوب اقدامات مرتبط با بسته بهداشت این طرح قرار است ۶۵۷ واحد ارائه کننده خدمات بهداشتی از جمله ۳۵۰ مرکزخدمات جامع سلامت روستایی در سراسر کشور از جمله مناطق روستایی و کم برخوردار استان‌های مازندران، اصفهان، فارس، بوشهر، هرمزگان، زنجان، گلستان، سمنان و شهرهای ایرانشهر، زاهدان، اهواز، تبریز، جیرفت، مشهد، قم و تهران در مناطق تابعه دانشگاه علوم پزشکی ایران، بزودی و بطور همزمان افتتاح شوند. واحدهای مذکور در بردارنده ۲۰۰ هزار متر مربع فضای ارائه خدمت است و با اختصاص اعتباری بالغ بر ۲۸۰۰ میلیارد ریال ساخته می‌شوند.
تامین ۸۰ درصد نیازهای اساسی سلامت در مراکز سلامت جامعه روستایی
کارکرد مراکز یاد شده در قالب نظام شبکه‌ای خدمات بهداشتی از این منظر اهمیت دارد که هر چهار تا ۱۲ هزار نفر از جمعیت تحت پوشش روستایی می‌توانند در سریع‌ترین زمان و نزدیک‌ترین فاصله ممکن، از حداکثر خدمات بهداشتی و درمانی موجود بهره‌مند شوند.
برآورد می‌شود ساکنین این مناطق بیش از ۸۰ درصد از نیاز های اساسی سلامت خود را بر اساس پروتکل‌های بین‌المللی استاندارد از این مراکز دریافت کنند. بی‌تردید این امر از دستاوردهای مهم انقلاب اسلامی بشمار رفته و به طور مکرر نیز مورد تاکید مراجع بین المللی ذیربط قرار دارد.
مراکز سلامت جامعه روستایی در واقع مراکز بهداشتی درمانی روستایی تغییر یافته هستند که به دلیل تغییر خدمات و ساختار ارائه خدمت در آنان، به این عنوان تغییر نام یافته‌اند.
تسهیل دسترسی به خدمات پرستاری و اورژانس روستایی
این مراکز واقع در منطقه روستایی با جمعیت تحت پوشش بطور متوسط حدود چهار تا ۱۲ هزار نفر هستند که بر ارائه مراقبت‌های بهداشتی در نظر گرفته شده برای جمعیت تحت پوشش خانه های بهداشت و پایگاه‌های سلامت روستایی نظارت می‌کنند. همچنین می‌توان آنها را مجری برنامه پزشک خانواده و بیمه روستایی دانست که دسترسی به خدمات قابل ارائه توسط پزشک عمومی و سایر اعضای تیم سلامت را تسهیل می‌کنند. در عین حال دسترسی به خدمات پرستاری، اورژانس ۱۱۵ با فاصله حداکثر پنج کیلومتر در خارج از مرکز، مرکز ارائه خدمات بستری (بیمارستان یا مرکز شبانه روزی) با فاصله زمانی کمتر از نیم ساعت، خدمات آزمایشگاهی در داخل مرکز یا خرید خدمت از آزمایشگاه طرف قرارداد با فاصله زمانی حداکثر نیم ساعت، خدمات سلامت محیط و کار و برخی دیگر از خدمات حوزه بهداشت را فراهم می‌کند.
به اذعان مسوولان معاونت بهداشت وزارت بهداشت، با توجه به اجرای برنامه پزشک خانواده و مراجعات درمانی ارجاعی از خانه‌های بهداشت تابعه، نظارت‌ها و …، نیروی انسانی شامل یک پزشک به ازای جمعیتی حدود ۴۰۰۰ نفر در مراکز مستقر می‌شوند. همچنین به ازای هر ۱۲ تا ۲۰ هزار نفر جمعیت تحت پوشش یک یا چند مرکز، خدمات جامع به شرط رعایت دسترسی جغرافیایی، یک کارشناس سلامت روان و یک کارشناس تغذیه نیز حضور دارند. به ازای هر ۱۰ تا ۲۰ هزار نفر جمعیت تحت پوشش یک یا چند مرکز روستایی نیز باز هم به شرط رعایت دسترسی جغرافیایی، یک کارشناس یا کارشناس ارشد مدیریت خدمات بهداشتی، کارشناس بهداشت عمومی یا مدیریت دولتی پس از گذراندن دوره آموزشی و یا یک پزشک عمومی با مدرک MPH بعنوان مدیر اجرایی خدمات بهداشتی درمانی ارائه شده به جمعیت تحت پوشش مرکز یا مراکز روستایی حضور دارند.
بنابر اعلام وزارت بهداشتی‌ها، در این مراکز دسترسی به دندانپزشک نیز مد نظر قرار داده شده است و به ازای هر ۱۵ هزار نفر جمعیت تحت پوشش یک یا چند مرکز روستایی، به شرط رعایت دسترسی جغرافیایی و دسترسی زمانی حداکثر نیم ساعت با خودرو، یک نفر دندانپزشک در نظر گرفته می‌شود.
