از جراحی شکم چه می دانید!!!!

هدف نهايي مراقبت هاي دوران جراحي، بهبودي كامل و بدون عارضه بعد از عمل جراحي است. جراحان و تیم درمانی خوب، احتياطات لازم را به منظور كاهش عوارض بعد از عمل به كار مي گيرند. آنها مي دانند كه هيچ عمل جراحي بدون خطر نيست و بعضي عوارض در حين و بعد از عمل قابل پيشگيري نمي­باشد. مشاوره و آگاه كردن بيمار قبل از عمل مي تواند در درك بيشتر وي نسبت به نوع عمل و روش كار و خطرات و منافع آن بسيار كمك كننده باشد. ارزيابي دقيق قبل از عمل شامل اخذ تاريخچه و شرح حال، معاينه فيزيكي و بررسي آزمايشگاهي و راديولوژي است كه مي­تواند احتمالات خطرناك و تهديد كننده براي بيمار را مشخص نمايد تا با درمان دارويي به موقع بتوان شرايط بيمار را در زمان عمل ايده آل­تر نمود. با اين اقدامات، يك پزشك موفق در شرايطي به اطاق عمل مي رود كه اطمينان دارد كه خطرات و فوائد عملي را كه در مورد بيمارش انجام مي دهد به وي توضيح داده و احتياطات لازم را بكار بسته است تا بهترين نتيجه عايد بيمار گردد.دکتر حمید محقق – پزشک داخلی و پژوهشگر مرکز تحقیقات گوارش و کبد در این باره گفت :خطرات و فوائد عمل باید به عنوان يك وظيفه و الزام اخلاقي و قانونی به بيمار آگاهی داده شود. پزشك نحوه عمل را به بيمار توضيح مي دهد. به علاوه فوايد و عواقب ناخوشايند احتمالي را نيز را براي او تشريح مي نمايد. لذا بيمار يك ذهن واقع گرايانه در مورد نتايج مثبت يا منفي بعد از عمل خواهد داشت. درمورد احتمال تزريق خون و يا محصولات خوني نيز بيمار بايد آگاه شود.

وی در مورد نکات لازم قبل از عمل افزود:بیماری که زیر تیغ جراحی می رود، باید از نظر کالری های دریافتی، ریزمغذی ها و درشت مغذی ها اعم از کربوهیدرات و پروتئین وضع مطلوبی داشته باشد. در این میان، پروتئین نقش مهمی را بازی می کند زیرا وقتی استرس جراحی به یک فرد وارد می شود به دلیل تغییر وضعیت هورمونی در حالت استرس شرایطی در فرد ایجاد می کند که به آن توازن ازتی منفی می گوییم. به عبارت ساده تر، میزان ازتی که از بدن دفع می شود از طریق ادرار و مدفوع به هر حال نسبت به ازت دریافتی بیشتر است. به علاوه، ما چیزی به عنوان ذخیره پروتئین در بدن نداریم. لازم است فردی که زیر تیغ جراحی می رود در ابتدا حداقل از نظر میزان پروتئین مشکلی نداشته باشد و به اندازه مطلوب پروتئین دریافت کند که البته این دریافت باید در کنار تأمین نیاز به ریزمغذی ها باشد. بنابراین خوردن انواع منابع پروتئینی از گوشت سفید نظیر انواع ماهی و مرغ گرفته تا انواع گوشت قرمز به ایشان توصیه می شود.

در میان ریزمغذی­ها، کلسیم اهمیت زیادی دارد، چون تحت شرایط استرس، دفع کلسیم در ادرار افزایش می­یابد. جذب و متابولیسم کلسیم به ویتامین D نیاز دارد که باید برای بیمار تامین شود. بعد از کلسیم و ویتامین D به ویتامین C می­رسیم. چون ویتامین C در میوه های تازه وجود دارد و به هر حال نگهداری و سرو میوه و سبزی در بیمارستان ها می تواند مشکل ساز باشد، به امید اینکه خود بیمار و همراهان او این مساله را تامین می کنند، خیلی از مواقع از سینی غذای بیمار حذف می شود. یادتان باشد که تامین ریزمغذی های نام برده اهمیت ویژه ای (چه قبل از عمل، چه بعد از عمل) دارد.

مساله دیگر در مورد توجهات قبل از عمل به وزن بیمار باز می گردد. بیمارانی که قرار است تحت جراحی انتخابی قرار بگیرند و از قبل زمان بندی شده است، قطعا نباید مشکل وزنی داشته باشند. به این معنی که افراد مبتلا به سوءتغذیه چه اولیه و چه ثانویه باید قبل از جراحی به وزن طبیعی خود برسند و از طرف دیگر، افراد چاق یا خیلی چاق چندان قابل جراحی نیستند چون خطر بی هوشی در آنها بالاست. این افراد باید وزن خود را کم کرده تا بعد برای جراحی آماده شوند. به این ترتیب خطر عمل پایین خواهد آمد.

در جراحی هایی که در ناحیه شکمی یا قفسه سینه اتفاق می افتد و در جراحی هایی که به بیمار باید بی هوشی عمومی یا بی حسی موضعی داده شود، بیمار باید حتما ناشتا بوده و شب قبل از عمل مایعات و غذاهای سبک میل کند و حداقل ۱۲ تا ۱۴ ساعت قبل از عمل نباید چیزی خورده شود. این گرسنگی مشکل چندانی ایجاد نمی کند، البته به این شرط که وضعیت تغذیه ای بیمار خوب باشد.باید مصرف هرگونه دارو، مصرف سیگار، مواد مخدر، سابقه بیماری های دیگر و سابقه خانوادگی بیماری ها به اطلاع پزشک رسیده شود. بهتر است از سیگار به مدت دو هفته قبل و بعد از عمل اجتناب کند. از مصرف آسپیرین و داروهای مشابه مانند ایبوپروفن، دیکلوفناک، اندومتاسین و غیره به مدت حداقل ده روز قبل از عمل اجتناب شود.

دکتر محقق درمورد آماده سازي روده قبل از جراحی گفت :پاک كردن روده قبل از عمل جراحي براي بيماراني كه تحت عمل جراحي داخل شكمي و لاپاراسكوپي قرار مي گيرند فوائد بسياري را به همراه دارد.اين عمل موجب كاهش ايلئوس (فلج و بی حرکتی روده) بعد از عمل و تسهيل در دستكاري روده بزرگ در حين عمل و كاهش محتويات ميكروبي و غير ميكروبي روده خواهد بود. رژيم بيماران قبل از عمل بايد به مايعات صاف شده محدود شود تا نياز به انما يا تنقيه هاي مكرر بلافاصله قبل از عمل براي پاكسازي روده و شانس دهيدراتاسيون كاهش يابد.درصورت احتمال جراحي روي مجاري گوارشي و يا جراحي هاي مربوط به بدخيمي زنان، پاكسازي كامل روده جزء دستورالعمل قبل از جراحي مي باشد. يك آنتي بيوتيك غير قابل جذب قبل از عمل جراحي توصيه مي شود ولي مزاياي آن هنوز مورد بحث است. يكي از روشهاي آمادگي سريع، مصرف مايع صاف شده ۱ تا ۲ روز قبل از عمل و سپس تجويز ۴ ليتر پلي اتيلن گليكول و يا ۱ تا ۲ ليتر سيترات منيزيم روز قبل از عمل مي باشد. اگر به عمل جراحي كولوركتال نياز باشد مي توان از كولوستومي انحرافي اجتناب نمود و شانس عوارضي از قبيل آبسه و باز شدن محل آناستوموز متعاقب عمل جراحي بسيار كاهش مي يابد.چنين بيمارانى بايد به انجام تنفس عميق ترغيب شوند تا از اتلکتازى (روی هم خوابیدن ریه و کاهش حجم تنفسی به دنبال آن) جلوگيرى گردد. در غیر این صورت مستعد ابتلا به ذات الریه و عفونت تنفسی هستند.

بعد از عمل، به ویژه در جراحی های شکمی و روده، بیمار باید هر چه زودتر تغذیه از طریق مجاری گوارشی را آغاز کند. اگر بیمار قابلیت بلع دارد باید ابتدا غذاهای نرم و اگر ندارد از طریق لوله باید غذا را دریافت کند. در صورت عدم منع پزشك رژيم غذايي پركربوهيدرات و پرپروتئين و پرفيبر مفید است. ویتامین C و D و ماده معدنی زینک (روی) بسیار مهم هستند، زیرا ویتامین C و زینک در بهبود سریع زخم بسیار اهمیت دارند که بهتر است با منابع غذایی ویتامین A همراه شوند. فراموش نکنید که زینک در غلات و انواع گوشت ها، ویتامین A در انواع گوشت ها و لبنیات و ویتامین C در انواع میوه ها و سبزیجات تازه به خصوص مرکبات وجود دارد و مصرف شان به تسریع روند نقاهت کمک می کند.

توصیه اکید می شود بیماران پس از عمل، سيگار نكشند، چون سبب افزايش عفونت ريوي و خشكي دهان و حالت تهوع و بي‌خوابي مي‌گردد. هنگام سرفه و تنفس عميق به منظور كاهش فشار روي عضلات شكم و برش جراحي زانوها خم شود و با كمك دست‌ها و بالش محل عمل حفظ گردد.

اگر محل برش جراحي بخيه شده است نيازي به پانسمان ندارد. اگر محل برش جراحي باز است و بخيه نشده است طبق دستور پزشك پانسمان گردد. هنگام ترخيص دفعات و نحوه انجام پانسمان سؤال شود.

از بلند كردن اشياء با وزن بيشتر از ۵ كيلوگرم به مدت ۶ هفته خودداري شود. فعاليت در حد تحمل داشته باشد و بين فعاليت‌ها استراحت كافي داشته باشد. تا زماني كه زخم جراحي كاملاً بهبود نيافته است رانندگي نكند.

حداقل ۱۰ ليوان مايعات در ۲۴ ساعت بنوشد (اگر ممنوعيت دريافت مايعات وجود ندارد). هنگام صبح پس از برخواستن از بستر مايعات گرم بنوشد.

از دست زدن به زخم خودداري كند. از تماس با افراد مبتلا به عفونت خودداري كند. در صورت وجود درن (لوله پلاستيكي كوتاه) در محل عمل پانسمان آن را در صورت خيس شدن تعويض كند و جهت خارج نمودن آن با پزشك مشورت كند. در صورت وجود لوله پلاستيكي در محل عمل جراحي كه به كيسه جمع‌آوري كننده وصل است، از خم شدن و پيچ خوردن آن جلوگيري كند و ترشحات آن را بطور مرتب پس از اندازه‌گيري تخليه نموده و ميزان آن را يادداشت نموده و هنگام مراجعه به پزشك به رويت وي برساند تا در مورد خارج نمودن آن تصميم‌گيري نمايد.

در صورت بروز يبوست از خوردن ملين بدون تجويز پزشك خودداري كند.

این پژوهشگر مرکز تحقیات اشاره کرد :شایع‌ترین خطرات و عوارض احتمالی عمل جراحی شکم شامل :خون ریزی

عفونت،عدم پیدا کردن علت مشکل، عمل جراحی با درصد موفقیت کم،بهبود ضعیف برش،خسارت، آسیب، یا مشکلات روده،خطرات بیهوشی

در پایان این نکته را متذکر شد که افراد در صورت بروز علائم زير باید به پزشك مراجعه كنند.

۱- افزايش درجه حرارت (تب بيش از ۳۸ درجه سانتي‌گراد)

۲- تنفس مشكل، درد قفسه سينه، سرفه خلط‌دار و چركي سبز رنگ يا رسي رنگ.

۳- افزايش درد و عدم تسكين درد عليرغم استفاده از داروهاي تجويز شده.

۴- تهوع و استفراغ مداوم

۵- افزايش اتساع شكم و ناراحتي

۶- جدايي لبه‌هاي زخم در زخم‌هاي بخيه شده

۷- افزايش قرمزي، گرما، درد و ورم اطراف زخم

۸- ترشح غيرمعمولي و يا بد بو شدن ترشحات محل زخم

۹- درد پا و ورم در ساق يك پا يا هر دو

۱۰- احتباس ادرار يا تكرار ادرار يا فوريت و سوزش در هنگام ادرار كردن و يا ادرار تيره و بدبو.