۱۱ مورد از مهیب‌ترین و مرگبارترین بلایای طبیعی تاریخ بشریت
از ابتدای شکل‌گیری تمدن‌های مختلف بشری، بلایای طبیعی گوناگونی جان انسان‌ها را در سراسر جهان گرفته‌اند؛ در همین رابطه قصد داریم تا ۱۱ مورد از کشنده‌ترین فجایع طبیعی ثبت‌شده را بررسی کنیم.
از چیزی در حدود ۲۰۰ هزار سال پیش که انسان مدرن بر روی زمین شروع به راه رفتن کرد، فجایع طبیعی گوناگونی باعث مرگ و میر جمعیت قابل‌توجهی از انسان‌ها در گوشه گوشه جهان شده‌اند که با توجه به قدمت کم نگارش تاریخ، بسیاری از کشنده‌ترین و خطرناک‌ترین آن‌ها یا در ثبت نشده‌اند و یا در صورت اطلاع ما از وقوع آن‌ها، امکان تعیین تلفات حادثه اصلا وجود ندارد.
به عنوان مثال گفته شده که در ۱۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح، جزیره مدیترانه‌ای استروگلی (Stroggli) به واسطه فوران آتشفشان و وقوع سونامی، به طور کامل خالی از سکنه شد و تمامی افرادی که در آن زندگی می‌کردند، جان خود را از دست دادند. این در حالیست که کسی نمی‌داند تلفات این بلای طبیعی که تمدن مینوان (Minoan) را از بین برد، چقدر بوده است.
با این تفاسیر، لیست بلایای طبیعی که مرور خواهیم کرد، شامل مواردی است که تلفات آن‌ها با به گونه‌ای تخمین زده شده و اطلاعاتی هرچند مختصر از آن‌ها وجود دارد؛ در ادامه با ما همراه باشید.
۱. زلزله حلب، سال ۱۱۳۸
بر اساس اطلاعات موجود، در تاریخ ۱۱ اکتبر سال ۱۱۳۸ شهر حلب سوریه دچار زلزله‌ای مرگبار شد؛ این منطقه که در محل اتصال صفحات زمین شناسی عرب و آفریقا قرار گرفته، مکانی مستعد زلزله است، اما گفته شده که زلزله قرن ۱۲ حلب با تمامی بلایای طبیعی شهر فرق داشته است.
شدت این زلزله هنوز مشخص نیست، اما در خاطرات مختلف نگارش شده از آن زمان، نوشته شده که دژ نظامی شهر کاملا نابود شد و خانه‌ها از بین رفتند؛ برخی تاریخ‌دانان می‌گویند که تلفات این زمین لرزه بیش از ۲۳۰ هزار نفر بود، ولی این برآورد به قرن ۱۵ میلادی مربوط می‌شود و به تازگی مقاله‌ای منتشر شده که احتمال این که تاریخ نویسان زلزله حلب را با زمین لرزه مرگبار گرجستان اشتباه گرفته باشند، مطرح می‌کند.
۲. زمین لرزه هائیتی، سال ۲۰۱۰
اگر آمار و ارقام بلای طبیعی حلب اشتباهی ثبت شده باشد، می‌توان گفت که مورد بعدی از لیست که در ۱۲ ژانویه ۲۰۱۰ کشور هائیتی در آمریکای شمالی را لرزاند، آمار نسبتا موثق‌تری دارد. این اتفاق که به عنوان یکی از مرگبارترین فاجعه‌های طبیعی تاریخ شناخته می‌شود، بر اساس برآوردهای اولیه با قدرت ۷ ریشتر، جان ۲۳۰ هزار نفر را گرفت.
شاید از شنیدن این موضوع تعجب کنیم، اما تعیین میزان تلفان در عصر مدرن هم آنقدرها کار راحتی نیست، مخصوصا اگر حکومت و کشور بحران‌زده در شرایط ایده‌آلی نباشد. در مورد زلزله هائیتی همچنین مشکلی وجود داشت و در حالی که دولت کشور پس از یک سال عدد اعلام‌شده را به ۳۱۶ هزار کشته تغییر داد، بررسی‌های مختلف از طرف سازمان‌های معتبر تعداد افراد کشته‌شده را کمتر اعلام کردند.
در سال ۲۰۱۰ مقاله‌ای منتشر شد که تلفات این اتفاق را ۱۶۰ هزار نفر اعلام کرد و آژانس توسعه بین المللی آمریکا هم مدتی پس از اتفاق گزارش کرد که عدد درست چیزی بین ۴۶ تا ۸۵ هزار کشته است.
۳. زلزله و سونامی اقیانوس هند، سال ۲۰۰۴
در ۲۶ دسامبر ۲۰۰۴، در کف دریای ساحل غربی جزیره بزرگ سوامترا (Sumatra) اندونزی زلزله‌ای با قدرت ۹.۳ اتفاق افتاد که از ۱۴ کشور منطقه تلفات گرفت؛ سونامی عظیم این مورد از بلایای طبیعی مرگبار، در اندونزی امواجی تا ارتفاع ۳۰ را به وجود آورد و آمار کشته‌شدگان به طور کلی چیزی بین ۲۳۰ تا ۲۸۰ هزار نفر تخمین زده شده است.
سونامی سال ۲۰۰۴ تنها از کشور اندونزی جان ۱۲۶,۴۷۳ نفر را گفت و گفته شده که به واسطه این بلای طبیعی ۹۳,۹۴۳ نفر مفقود شدند.
۴. زمین لرزه های‌یوان، ۱۹۲۰
مورد بعدی از فهرست مهم‌ترین فجایع طبیعی تاریخ به منطقه های‌یوان (Haiyuan) در مرکز چین مربوط می‌شود که در تاریخ ۱۶ دسامبر ۱۹۲۰ جان ۲۷۳.۴۰۰ نفر را گرفت.
کارشناسان آمریکایی بیش از ۹ دهه پس از وقوع حادثه اعلام کرده‌اند که قدرت زمین لرزه به احتمال قوی ۷.۸ ریشتر بوده و لرزش‌های آن از استان چینگهای (Qinghai) در فلات تبت تا دریای زرد، احساس شده است.
اطلاعات جمع‌آوری‌شده توسط اداره ملی اقیانوسی و جوی آمریکا (NOAA) نشان می‌دهد که زلزله مهیب های‌یوان در زمان خود چهار شهر را نابود کرده و چند دهکده و روستا را مدفون کرده است.
۵. زلزله تانگشان، ۱۹۷۶
در ساعت ۳:۴۲ روز ۲۸ جولای ۱۹۷۶ شهر تانگشان (Tangshan) چین و مناطق اطراف آن زلزله‌ای مرگبار با قدرت ۷.۸ ریشتر را تجربه کردند.
تانگشان که شهری صنعتی بود، بیش از یک میلیون نفر را در خود جای داده بود و آمار نشان می‌دهد که این مورد از بلایای طبیعی لیست ۲۵۵ هزار نفر از جمعیت منطقه را به کام مرگ کشاند و ۷۰۰ هزار نفر را هم زخمی کرد؛ گفته شده که ساختمان‌های تانگشان کاملا تخریب شدند و ظرف ۶ سال پس از حادثه، ۱۵۰ هزار نفر از آسیب دیدگان مسکن جدید گرفتند.
۶. زمین لرزه انطاکیه، ۵۲۶
همانند مورد اول لیست، اطلاعات زیادی در مورد زلزله انطاکیه که در سال ۵۲۶ در ترکیه کنونی اتفاق افتاد، در دست نیست. با این وجود در خاطرات فردی به نام جان مالالاس (John Malalas) ذکر شده که زلزله قدرتمندی که در ماه می آن سال اتفاق افتاد حدودا ۲۵۰ هزار نفر را کشت.
مالالاس این بلای طبیعی را به خشم خداوند نسبت داد و گفت که آتش‌های افروخته‌شده هر آنچه که زلزله از بین نبرد را نابود کردند.
البته در سال ۲۰۰۷ مقاله‌ای منتشر شد که در آن اعلام شد که به واسطه برگزاری جشن روز عروج عیسی به آسمان و حضور گسترده‌ی توریست‌ها، تلفان بسیار بیشتر از آن چیزی است که انتظار می‌رفت.
۷. گردباد کورنیگا، ۱۸۳۹
در ۲۵ نوامبر سال ۱۸۳۹ شهر بندری کورینگا در هندوستان دچار گردباد سهمگینی شد که موج‌هایی با بلندی ۱۲ متر را به وجود آورد و به گزارش بخش تحقیقات طوفان و اقیانوس شناسی NOAA، در حدود ۲۰ هزار کشتی و قایق را کاملا نابود کرد و جان ۳۰۰ هزار نفر را گرفت.
البته حدودا ۴ دهه پس از این اتفاق در ۸ اکتبر ۱۸۸۱، فاجعه مشابهی در هایفونگ (Haiphong) ویتنام رخ داد که گفته شده همین میزان تلفات گرفت، اما اطلاعات چندان دقیقی درباره این مورد از بلایای طبیعی مرگبار تاریخ بشر، در دست نیست.
۸. گردباد بهولا، ۱۹۷۰
طوفان عظیم دیگری که جان ده‌ها هزار نفر را در نزدیکی‌های هندوستان گرفت، گردباد مهیب بهولا (Bhola) بود که در ۱۲ نوامبر ۱۹۷۰ در بنگلادش کنونی رخ داد و سیل‌های ویرانگری را ناشی شد.
یک سال پس از اتفاق مرکز ملی طوفان و دپارتمان زمین شناسی پاکستان تایید کرد که برآورد صحیح میزان کشته‌ها امکان‌پذیر نیست، چون به واسطه آمدن هزاران کارگر به منطقه برای برداشت برنج، جمعیت فوق‌العاده زیادی در محل وقوع این بلایای طبیعی حضور داشتند.
با این حال تخمین زده می‌شود که گردباد بهولا چیزی بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار نفر را کشته باشد!
۹. زلزله شاآنشی، ۱۵۵۶
بر اساس اطلاعات موجود، مخرب‌ترین و مرگبارترین زلزله تاریخ در ۲۳ ژانویه سال ۱۵۵۶، استان شمالی شاآنشی (Shaanxi) را لرزاند؛ موزه علوم چین اعلام کرده که این زلزله که به نام زمین لرزه ژیاژینگ کبیر (Jiajing Great) هم شناخته می‌شود، منطقه‌ای به وسعت هزار کیلومترمربع را با خاک یکسان کرده است.
تخمین زده می‌شود که حدودا ۸۳۰ هزار نفر از ساکنان منطقه به دلیل ویرانی خانه‌ها و آتش‌سوزی‌های ناشی از این فاجعه جان خود را از دست دادند؛ همچنین، شدت دقیق زلزله هنوز مشخص نیست، اما برخی زمین شناسان می‌گویند که زمین لرزه شاآنشی حدودا ۸ ریشتر قدرت داشت.
۱۰. سیل رودخانه زرد، ۱۸۸۷
بر طبق آنچه که نقل شده، رودخانه زرد چین که به اسم هوانگ هی (Huang He) هم شناخته می‌شود، در دهه ۸۰ قرن نوزدهم به واسطه سدها و آبگذرهای گوناگون ارتفاع بسیار زیادی پیدا کرده بود و به همین روش آبیاری زمین‌های کشاورزی مرکز چین را راحت‌تر می‌کرد. به نظر می‌رسد که با گذشت زمان، تجمع گل و لای باعث شد تا سطح آب پشت سدها از آنچه که بود بسیار بیشتر شده و با وقوع بارش‌های شدید در سپتامبر ۱۸۸۷، آب از پشت سد به زمین‌ها پایین‌دست روانه شود.
گفته شده که این فاجعه طبیعی حدودا ۱۲,۹۴۹ کیلومترمربع از مناطق اطراف را زیر آب برد و جان ۹۰۰ هزار نفر را گرفت.
۱۱. سیل‌های مرکز چین، ۱۹۳۱
و اما مورد آخر از فهرست فجایع طبیعی که برخی نام مرگبارترین بلای طبیعی رخ‌داده در تاریخ بشر را به آن نسبت داده‌اند، سیل‌هایی است که در سال ۱۹۳۱ مرکز چین را ویران کردند. در جولای و آگوست آن سال آب شدن برف‌های زمستانی در فصل بهار به همراه باران‌های شدید باعث شد که آب رودخانه یانگزی (Yangzi River) به سطح فوق‌العاده بالایی برسد و در کنار رودخانه‌هایی مانند هوانگ هی، حدودا ۱۸۰ هزار کیلومترمربع از مناطق اطراف را دچار سیل‌زدگی کند.
متاسفانه آمار و ارقام دقیق در مورد این فاجعه عظیم در دست نیست و در حالی که دولت وقت تلفات را چیزی در حدود ۲ میلیون نفر اعلام کرد، گزارش‌های NOAA نشان می‌دهند که بیش از ۳.۷ میلیون نفر در این سیل مهیب جان خود را از دست دادند.
