ادویه جمع دوا است و لذا عمدتا یا تماما خاصیت دارویی دارد نه غذایی. یکی از این گیاهان، گیاه آویشن است و از امام کاظم (ع) نقل است که داروى امیر مؤمنان علیه السلام، آویشن بود.
ایشان می فرمودند: اویشن برای معده پرزی همانند پرز پارچه های مخمل می شود.
امام صادق (ع) فرمودند که چهار چیز چشم را جلا می دهند، سودمندند و زیانی ندارند.
وقتی از امام در مورد آن چهار چیز پرسیدند، فرمود: آویشن و نمک، وقتى با هم باشند، و نانخواه و گردو، وقتى با هم باشند.
در مورد آویشن و نمک می فرمایند: بادها را از دل بیرون می‌راند، انسدادها را می گشاید، بلغم را می برد و می سوزاند، بوی دهان را خوش، معده را نرمی داده و مایعات جنسی را افزایش می دهد و برای عملکرد جنسی (نعوظ) مفید است.
در کتاب دیگری در خواص اویشن از احادیث امده است که معده را پالایش می کند و در جایی دیگر آمده است که پرز معده را می رویاند.
در توضیح بحث پرزها می توانیم اینگونه توجیه کنیم که آویشن به دلیل حرارت و از بین برندگی و زدایندگی که دارد، رطوبت ها و بلغم های مانده در سیستم گوارش را حل کرده و از بین می برد و جلا می دهد.
وقتی رطوبت های زائد و مواد زائد بینابین پرزها و چین و چروک گوارش از بین رفت، پرزها خود را بیشتر نشان می دهند و این عملکرد پرزها را تقویت می کند.
مزاج آویشن گرم و خشک است و در درجه دوم تا سوم و لذا نسبتا قوی است. اسامی دیگری که برای آویشن استفاده می شود سعتر (صعتر)، پونه کوهی و مرزه است. آویشن چند نوع دارد.
بعضی از انواع آویشن برگ های نسبتاً درازی دارند و بعضی ها هم برگ های گردی دارد که خواص‌شان تفاوت هایی دارند، ولی در صورت کلی شباهت دارند و به عنوان سبزی برای افزودن به ماست و دوغ استفاده می شود.
آویشن خواص زیادی دارد. اشتها آور است و از دلایل استفاده آن در غذا نیز همین است.
آویشن ضد نفخ است و مخصوصاً اگر همراه غذاهای رطوبتی و آبکی استفاده شود نفخ را کاهش داده و باعث باز شدن مجاری انسدادهای داخل اعضا می شود.
قطع کننده و از بین برنده اخلاط سفت و ژله ای در بدن است.
این ماده خشک کننده رطوبت های زائد است و این خاصیت اهمیت زیادی دارد چرا که این رطوبت ها ممکن است در مجاری هوایی جمع شده و منجربه تحریک و سرفه و خلط شود؛ یکی از مشکلات شایع بعد از سرماخوردگی که تا مدتها باقی می ماند و آویشن به دلیل این پاکسازی که در مجاری انجام می دهد می تواند بسیار کمک کننده باشد.
کما اینکه امروزه هم توسط چند شرکت دارویی ترکیباتی از آویشن به صورت شربت در داروخانه ها موجود است که بخاطر همین خواصی است که آویشن هم از حیث مزاجی و هم حیث خاصیتی برای سیستم ریوی و سرفه دارد.
اگر آویشن همراه با انجیر استفاده شود این خاصیتش تقویت می‌شود.
اگر آویشن همراه با آب کرفس استفاده شود برای شکستن و از بین رفتن سنگ ها مانند سنگ های ادراری می تواند مفید باشد و برای سهولت دفع ادرار توسط کسانیکه در این زمینه دچار اشکال هستند می‌تواند مفید باشد.
این ماده مدر است و عمل ادرار را تسهیل می کند. همچنین عادت ماهانه را تسهیل می کند و کسانی که در مدت عادت ماهانه خود مشکل دارند می‌توانند در این ایام از دم کرده آویشن استفاده کنند و یا اینکه آن را دم کرده و صاف کرده و به شرطی که به آن حساسیت نداشته باشند و توسط پزشک تجویز شده باشد داخل لگنی ریخته و در آن بنشینند.
آویشن به هضم غذاهای سنگین کمک می کند. این اثر در بسیاری از ادویه جات و نمک وجود دارد.
گاهی اوقات رطوبت های زائد در کبد و گاهی در ریه و گاهی در مغز جمع می شود و این موضوع موجب رخوت، کاهش حافظه، خواب آلودگی و حالت تر و تازه نبودن می‌شود.
آویشن به صورت دم کرده و حتی بوئیدنش می تواند برای سیستم مغزی مفید باشد و اصطلاحاً اعضای مهم بدن را از رطوبت ها و مواد زائد تنقیه (تخلیه و پاکسازی) می کند.
بنابراین کسانیکه دچار شل شدن و سستی مثلاً معده هستند و در اثر سردی و رطوبت معده بلغم در معده جمع شده و منجر به رفلاکس می‌شود، آویشن می‌تواند بسیار مفید باشد.
اگر مزه تندی و تلخی فردی را اذیت میکند می‌تواند دم کرده آویشن را همراه با کمی نبات میل کند. به صورت موضعی برای دندان درد موقتا می تواند مفید باشد.
از این گیاه می توانیم برای بخور استفاده کنیم که این استفاده بسیار شایع بوده و مخصوصاً برای کسانی که دچار سینوزیت مکرر می شوند توصیه می شود.
در سینوزیت، مجرای تخلیه کننده ترشحات سینوس، تنگ یا بسته شده، ترشحات در داخل سینوس جمع و چرکی می شود.
آویشن باز کننده است و بخور دادنش موجب می‌شود این مجاری باز شده و از طرف دیگر ترشحات غلیظ آنها رقیق و دفع شود.
در واقع فرآیند ایجاد سینوزیت از بین می رود و یک درمان پایه ای و مفید است و نه صرفا علامتی.
