۱۰ عامل ایجاد استرس در زندگی و راه رهایی از آن
کامران زمان‌نامیان، محقق و دکترای تخصصی روانشناسی با بیان این مطلب گفت: مهم‌ترین عوامل وجود یا افزایش استرس در خانواده‌‍‌های ایرانی را می‌توان به اختصار در ۱۰ مورد خلاصه کرد:
اول، کمال طلبی در معنای کمال‌پرستی است. «کارن هورنای»، روانشناس آلمانی، کمال‌گرایی را به استبداد باید‌ها تعریف کرده که البته من به آن حتی استبداد نباید‌ها هم می‌گویم. اینکه من حتما باید اول بشوم، حتما باید نمره بیست بگیرم، این مساله نباید اینجور می‌شد و امثال این‌ها که در این مورد امور رقابتی و چشم و هم چشمی‌های فامیلی هم مزید بر علت است.
دوم، به هم ریختگی و آشفتگی ذهنی که قالبا به دلیل بی‌هدفی و فقدان برنامه صحیح برای نیل به اهداف ایجاد می‌شود. در اینجا نیاز به مدیریت هیجانات و ذهن داریم که این کار با کمک روانشناس انجام خواهد شد.
سوم، عدم مهارت حل مساله که در نتیجه، انباشتگی مسایل حل نشده در ذهن، آشفتگی و استرس به بار می‌آورد.
چهارم عدم تطابق «من واقعی» افراد با «من ایده‌آل» آن‌ها، به گونه‌ای که هرچه این فاصله بیشتر باشد، افراد سلامت روانی کمتری خواهند داشت.
پنجم، انجام چند کار با هم است. خیلی از آدم‌ها چند کار را با هم انجام می‌دهند و این پرونده‌های باز در ذهن، قطعا آشفتگی و اضطراب پدید می‌آورد.
ششم، انواع ترس‌ها و نگرانی‌هایی که افراد دنبال درمان آن نبوده‌اند مثل ترس از آینده، نگرانی از سلامت جسمی، جنسی، اخلاقی و نظایر آن.
هفتم عدم درمان بسیاری از بیماری‌های جسمی، زیرا به هم ریختگی فیزیولوژیک بدن در ایجاد استرس بدن موثر است.
هشتم، احساس عدم امنیت در تمام ابعاد آن مثل عدم امنیت مالی و شغلی، اجتماعی و امثال آن است.
نهم، دوری از معنویت است، زیرا یکی از دستاوردهای ایمان به خدا و اتکال به او، ایجاد آرامش می‌باشد و یاد خدا، نقطه مقابل استرس است و
دهم، کار و زندگی در شرایط پراسترس است. در واقع خرده استرس‌ها هستند که به یک استرس بزرگ‌تر و فراگیر تبدیل می‌شوند.
وی در ادامه برای برطرف شدن این عوامل استرس‌زا در زندگی توصیه کرد: ما نیاز به یک تغییر و تحول داریم، تاکنون به گونه‌ای عمل و زندگی کرده‌ایم که استرس به وجود آورده است، پس اگر بخواهیم مسیر قبل را برویم نتیجه نخواهد داشت. ما باید طرحی نو در سبک تفکر و رفتار بیندازیم و از کمک کارشناس، روانشناس و مشاور بهره بگیریم، یک روانشناس با استفاده از رفتاردرمانی، شناخت‌درمانی، درمان‌های هیجان‌مدار از تصحیح شیوه تنفس دیافراگمی، ریلکسیشن، مدیتیشن گرفته تا یکسری روش‌های ورزشی خاص استفاده می‌کند و استرس شما را به حداقل می‌رساند.
زمان‌نامیان با اشاره به جایگاه معنویت در زدودن استرس‌ها گفت: معنویت و به طور خاص نماز و تلاوت قرآن کریم، اگر با شناخت و توجه همراه باشد، بسیار در آرامش و صلح درون موثر است البته یک خطری وجود دارد که گاهی اعمال مذهبی ما حالت اجبار و وسواس به خود می‌گیرد که این مساله، خود نوعی اختلال است و ما از آن به عنوان «اختلال وسواس مذهبی» یاد می‌کنیم. اینکه قرآن، کتاب آسمانی ما مسلمانان، می‌فرماید:« وَاسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ..»(بقره/۴۵). و اینکه پیامبر اسلام(ص) می‌فرماید: «مادام که من قرآن می‌خوانم، پیر نمی‌شوم» یعنی انس با قرآن، آرامش را به زندگی وارد می‌کند و انسان همچنان احساس جوانی می‌کند. یا اینکه امام صادق(ع)، فرمود: «من به دنبال انس گشتم پس آن را در تلاوت قرآن یافتم» چه معنایی دارد؟ معمولا انسان با چیزی انس می‌گیرد که به او آرامش بدهد؛ پس معلوم می‌شود قرآن، منبع آرامش است.
وی همچنین در پاسخ به این سوال که همبستگی خانوادگی چه تاثیری بر کاهش اضطراب دارد؟ گفت: از زمان تولد که اتفاقات و خاطرات در حافظه هیجانی ثبت می‌شوند تا زمان تشکیل هیپوکام که خاطرات در حافظه شناختی ثبت می‌گردند، خانواده نقش بزرگی در ایجاد آرامش یا سلب آن دارد. در ادامه، شیوه فرزندپروری هم در امنیت و سلامت روانی بچه‌ها نقش کلیدی دارد. خانواده‌هایی که پیوستگی و دلبستگی امنی با هم دارند، پشت و پناه هم‌اند، با هم می‌خندند و به هم نمی‌خندند، پاسخگوی نیازهای هم و همراه و هم‌راز یکدیگر هستند، احساس راحت و خاطری آرام خواهند داشت. به قول مولانا:«جمع تو دیدم، پس از این هیچ پریشان نشوم»، چون تفرق و جدایی خود باعث اضطراب است.
زمان‌نامیان در پایان گفت: البته امروز شاهد هستیم که اضطراب و استرس در بعضی خانواده‌ها که از همبستگی و معنویت هم برخوردار هستند، وجود دارد که این می‌تواند به دلیل ریشه ژنتیکی و یا متاثر از محرک‌های محیطی باشد یا حتی به واسطه یادگیری مشاهده‌ای باشد که در همه این حالات با مصاحبه‌های تشخیصی و بالینی ریشه‌ها پیدا شده و درمان می‌شود، دین‌شناسی، دینداری و دین‌محوری اگر با توصیه‌های روانشناختی همراه بشه قطعا انسانی در اوج آرامش ظهور خواهد کرد، سراسر آرامش زندگی من نیز مرهون قرآن است و بس.
