گردش در کاخهای کرج؛ از کاخ مروارید تا کاخ شهرستانک
«پیشنهاد سفر یک روزه از تهران» یک مجموعه سریالی است که در نظر دارد تمامی ظرفیتهای گردشگری اطراف شهر تهران را به شما معرفی کند تا بتوانید با آشنایی با آنها برای یک سفر یک روزه و جذاب برنامهریزی کنید.
در این قسمت به سراغ کاخهای دیدنی استان البرز رفتهایم که توصیه میکنیم بازدید از آنها را از دست ندهید. با روزیاتو همراه باشید.
۱- کاخ شهرستانک کرج
در محور کرج – چالوس، در قسمت شمال شرقی سد امیر کبیر (سد کرج)، در محل روستای دوآب جاده آسفالته ای به طول ۱۳ کیلومتر منشعب و به روستای شهرستانک منتهی می شود.
پس از طی ۲ ساعت پیاده روی در کنار رودخانه و باغ های سر سبز، به محل قصر تاریخی ناصر الدین شاه خواهیم رسید. این بنا در سال ۱۲۹۵ هجری قمری به دستور وی جهت استفاده و ییلاق شاهان قاجار احداث شده است.
ناصر الدین شاه در شهرستانک هر سال مراسم آشپزان راه می انداخت. اعتماد السلطنه در کتاب خاطرات خود در این باره می نویسد: هر سال در یک روز معین ناصر الدین شاه به اتفاق وزرا و رجال و شاهزادگان و دیگر نزدیکان خود به شهرستانک می آمد و مراسم مخصوص آشپزان را به راه می انداخت.
ناصر الدین شاه برای سفر به شهرستانک از جاده مخصوص شاهی عبور می کرد. این جاده از راه پس قلعه و توچال به شهرستانک می رسید. اما خدمه و چاکران شاه مجبور بودند از راه باریک و خطرناک رودخانه به شهرستانک بروند. همیشه در جریان این رفت و برگشت تعدادی از خدمه و چاکران شاه به رودخانه سقوط کرده و جان می سپردند. به همین دلیل، ناصر الدین شاه در سرخ حصار قصری ساخت و مراسم آشپزان خود را به آنجا منتقل کرد.
کاخ شهرستانک یا همان کاخ ییلاقی ناصری در سال ۱۲۹۵ هجری قمری به دستور ناصرالدین شاه در دره گل کیله شهرستانک یکی از روستاهای توابع شهرستان کرج در جاده چالوس بنا شد و تنها راه ارتباطی آن جاده چالوس ــ کرج است.
این بنا که در فهرست آثار ملی قرار داره، دارای ۱۹ اتاق در دو جبهه شمالی و شرقی است که در گذشته عملکرد خدماتی داشته. این مجموعه دو حمام دارد که یکی مورد استفاده همراهان شاه بوده و دیگری به شاه اختصاص داشته است .
این بنا دارای معماری ویژه ای است و نقاشی آن را کمال الملک کشیده است.
نقاشی کمال الملک از کاخ شهرستانک
کاخ شهرستانک پس از سلطنت ناصرالدین شاه از رونق افتاد و در اثر عواملی چون یخبندان های متعدد و سخت و تخریب های انسانی دچار آسیب های فراوان شد.
برای رسیدن به شهرستانک و کاخ ناصری، باید به دل جاده کرج به چالوس بزنید. پس از طی حدود ۶۰ کیلومتر از کرج مسیری فرعی را خواهید دید که شما را به شهرستانک هدایت خواهد کرد. البته برای رسیدن به کاخ باید بخشی از مسیر را نیز پیادهروی کنید.
۲- کاخ مروارید کرج (کاخ شمس)
این کاخ در زمینی به وسعت ۱۱۱ هکتار با ۲۵۰۰ متر زیربنا بین سالهای ۴۷-۱۳۴۵ در مهرشهر کرج، جهت استفاده شمس خواهر محمدرضا شاه پهلوی احداث شده است و یکی از جاذبه های گردشگری کرج به شمار می آید.
این بنا شامل فضاهای متعددی از جمله سالن طلایی بار، دفتر مخصوص شمس، سالن پذیرایی، سالن سینما، سالن بیلیارد، استخر، آبنما، محل نگهداری پرندگان کمیاب، اتاقهای خواب و غیره است. یکی از مهمترین بخشهای این کاخ اتاق صدف است که دارای تزئینات مختلفی بوده، بخصوص نمای بیرونی آن که بصورت حلزونی شکل ساخته شده است.
در طراحی فضای بیرونی دریاچه کوچکی از سه طرف کاخ را کاخ شمس احاطه کرده و به زیبایی آن افزوده است این مجموعه تا چندی پیش بعنوان موزه و با نام مجتمع اردویی تفریحی شهید فهمیده استفاده میشد. این اثر در سال ۱۳۸۲ به شماره ثبت ۷۰۶۷ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفته است.
در دوران حکومت محمدرضاشاه پهلوی ، شمس خواهرشاه ، قسمت وسیعی از اراضی مهرشهر کرج را تصرف کرده و کاخی زیبا وعظیم همراه با باغ های میوه واستخرو جنگل درآنها احداث نموده است. این کاخ از بناهای مدرن امروزی به حساب می آید و درسال ۱۳۴۷ در۲۵۰۰ متر زیربنا با طرح حلزونی ساخته شده ودرمیان درختان میوه ، جلوه خاصی پیدا کرده است. با توجه به اینکه بنای کاخ شمس، جدیدالاحداث است و ارزش تاریخی ندارد ولی از جهت مردم شناسی به عنوان نمونه ای از تجملات و تشریفات و نحوه زندگی قشر خاصی از جامعه که حکام و ثروتمندان راتشکیل می دادند، قابل بررسی و تامل است.
درساخت وساز کاخ شمس ، هیچ یک از اصول معماری ایرانی رعایت نشده و سبک و نقشه وساختار آن کاملا غربی یا ابتکاری است و توسط یک معمار ایتالیایی به نام مهندس کلیسی اجرا شده است.
۳- کاخ سلیمانه کرج
کاخ سلیمانه به دستور فتحعلیشاه قاجار و به مناسبت تولد فرزند سی وچهارم وی سلیمان میرزا و توسط محمدحسین خان نام الدوله ملقب به صدر اصفهانی و به عنوان کاخ ییلاقی و یا به گفته ی بعضی منابع مقر حکومتی کرج در سال ۱۲۲۷ ه.ق مصادف با۱۸۱۱ م و۱۱۷۲ ه.ش در آبادی کرج بنا نهاده شد.
نا های متعددی با نام های پرطمطراقی چون ساختمان های فراش آباد و کلاه فرنگی وعمارت های کلاه گلشن و درقرمز وباغ های فردوس و شاه و انگوری در اطراف و اکناف کاخ سلیمانیه ساخته شده بودند که امروزه متاسفانه اثری از آنها یافت نمی شود.
امروز از آن همه بناها و کاخ های مجلل تنها این بنا باقیست که به قول دوستان بیشتر خاطره ی خانه ی درویشان را تداعی می کند تا سرای امیران. اهمیت کاخ سلیمانیه به جهت دو نقاشی دیواری های تالار اصلی آن است که توسط عبدالله خان نقاشباشی یکی از هنرمندان اوایل دوره ی قاجار کشیده شده است.
ساختمان کاخ بنایست مستطیلی شکل که بر پایه هایی آجری به ارتفاع ۵/۲ از کف ساخته شده است و از نخستین بنا هایی در ایران است که بر روی پایه ساخته شده است. دو پلکان در جبهه ی شمالی و به قرینه ی آنها دو پلکان دیگر در جبهه ی جنوبی هرکدام با هشت پله و روکش لعاب فیروزه ای راه های دسترسی به ساختمان و تالار اصلی است.
در جبهه ی شرقی کاخ برجی در ۵ طبقه وجود داشته است که امروز فقط مخروبه ای از طبقه ی همکف آن باقیست. در دوره ی قاجاریه برج هایی در اطراف کاخ های ییلاقی ساخته می شد تا زنان حرم بتوانند از آن محوطه ی کاخ و شکارگاه را تماشا کنند که این ساختار دراین بنا قابل مشاهده و ملاحظه است.
اهمیت کاخ سلیمانه به دلیل دو تابلوی دیواری داخل تالار آن با تصویری از شاهان قاجار است. در شرق ساختمان کاخ برجی در ۵ طبقه ساخته شده بود که هم اکنون تنها ویرانههای طبقه همکف برج شرقی باقی مانده است.
